Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 34
28
Handritamálið.
[Skírnir
bókmenntum með útgáfu fornrita og hjálparmeðala til notk-
unar við þau. Aðalmaðurinn i félagsstofnaninni var víst N.
M. Petersen og með honutn voru ýmsir íslendingar. Félaga-
tal var í byrjun um 400, en fækkaði víst úr því, og lifði
það félag þangað til í kringum i870, og hafði þá gefið út
konungsbók af Grágás, ellefu íslenzkar sögur og islenzk þjóð-
kvæði, en svo gaf það út ýmislegt annað, svo sem mið-
aldalög Dana, og hefur það líklega ekki fallið kaupendum
mjög í geð; sum ritin var aldrei lokið við. Að íslenzkum
útgáfum störfuðu íslendingar. og var jafnframt gefin út
dönsk þýðing af þeim. Útgáfurnar voru heldur góðar, en
félagið náði engu fylgi utan Danmerkur, og mun það hafa
valdið endalokum þess. Hér um bil tíu árum eftir dauða
þess reis upp annað félag. sem arftaki þess, stofnað 1870
og nefnt »Samfund til Udgivelse af gammel nordisk Littera-
tur«, venjulega kallað fyrrum af Hafnar-íslendingum »Magra
félagið«. Tilgangur þess er, »að leiða í ljós og gefa út nor-
rænar bókmenntir frá fyrri tímum«.')- Þetla félag hefur
starfað í hálfa öld og gefið út mikið af góðum bókum,
kritiskum útgáfum með orðamun og öðru þar til heyrandi.
En það lifir af því að gefa út íslenzku fornritin, sérstak-
lega sögurnar, því að um önnur norræn miðaldarit mundu
fáir kæra sig. Þetta sézt bezt af félagatalinu. Það var árið
1880 alls 333; af þeim voru á Norðurlöndum 275, og ann-
ars staðar 58; flest félaga var þá í Danmörku, 127. Árið
1903 var félagatalið komið niður i 259 (þar af 154 á Norð-
urlöndum, einungis 69 í Danmörku), og árið 1926 niður í
238; af þeim voru á Norðurlöndum einungis 137 (þar af
46 í Danmörku), en 101 erlendis, og það er kunnugt, aö
þessi útlenda félagatala eykst vegna íslenzku ritanna. Fé-
lagið gæti auðvitað ekki gert mikið án styrks utan að,
hefur líka um mörg ár fengið hjálp úr dönskum ríkissjóði,
’) Það kvað vera óskrifuð lög í félaginu, að enginn fái að gefa
þar neitt út nenia Norðurlandabúar. Er sagt, að það hafi verið gert
til þess að bægja Þjóðverjum á burlu, þvi að menn óttuðust, að þeir
yrðu of afkastamiklir, ef þeir fengju aðgöngu. Menn hafa gleymt því,
að vísindin þekkja ekki landamæri.