Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 232
226
Ritfregnir.
[Skírnir
ur), ef lukt er af Keldunesi. Ljóstollur og heytoilur af sjö bæjum«.
Þetta tekur af öll tvímæli og getur ekki raskast, þó að lausir munir
séu að ekki miklu leyti aðrir, enda líða tæp 70 ár milli þessara mál-
daga. — Þessi leiðrétting höf. á Fornbréfasafninu fær ekki viður-
kenningu. Verður að telja það óstaðfest, að kirkja hafi verið í Garði
i Fnjóskadal.
19. Gegnishóll i Skagafirði. Bænhús var þar, en ekki er þess
getið í skránni. í skjali frá 1478 er svo kveðið að orði: »Item gefur
ég bænahúsinu á Gegnishóli og hinum heilaga Martino, þess bæn-
húss patrono* (D. I. VI, 146).
20. (Geita)skarð í Langadal. Þá kirkju vantar i skrána. Hún
var helguð Jóhannesi skírara (D. I. IV, 514). Ekki getur leikið vafi
á, að átt er við Geitaskarð, þó að aðeins sé sagt »hálfkirkja í Skarði«.
Sambandið sýnir það ljóslega, enda telur dr. Jón Þorkelsson svo
hiklaust.
21. Gilsbakki. Höf. telur, að sú kirkja hafi eingöngu verið helg-
uð Nikulási biskupi. Vitnar hann til Vilkinsmáldaga um það með
réttu. En um helgun þeirrar kirkju er til önnur heimild og ekki
ómerkari, máldagi Árna biskups Helgasonar, frá byrjun 14. aldar.
Stendur þar: »Guði er helguð Gilsbakkakirkja og Mariu drottningu,
Michaeli guðs engli og Nicholao erkibiskupi, er allan þennan stað á
með guði« (D. I. II, 358).
22. Gnúpur í Gnúpuerjalireppi. Þessari kirkju er ofaukið í
skránni. Það er sama kirkja og Stóra-Núpskirkja, sem höf. telur
undir því nafni í réttri röð.
23. Haukadalur í Biskupstungum. Höf. telur verndardýrlinga
kirkjunnar eftir þvi sem gert er í máldaga Jóns biskups Halldórs-
sonar (D. I. II, 667). Hef ég ekki rekið mig á það í öðrum máldög-
um eða skjölum. Höf. bætir því við, að María hafi verið nafndýriing-
urinn, en ekki stendur neitt um það í máldaganum. Verður ekki séð,.
að höf. geti haft annað fyrir sér um þetta en það, að María er í
máldaganum talin fyrst verndardýrlinganna. En mörg dæmi mætti
nefna um það, að af því má alls ekki með vissu draga ályktun um
nafndýrlinginn (sbr. t. d. Gilsbakka hér að framan). Enda er til um
þetta merk heimild önnur, þó að höf. geti liennar ekki. í sögu Staða-
Árna eru Klængi Teitssyni lögð þessi orð i munn: »Þetta fé greiði
ég hinum sæla Martino biskupi, er kirkjudrottinn er hér i Haukadal«
(Bps. I, 748). En Klængi mundi vera betur um þetta kunnugt en höf.,
þvi að hann hafði sjálfur reist kirkjuna á þessu óðali sínu.
24. Hjaltabakki. Þá kirkju vantar i skrána. Þar var Nikulásar-
kirkja (D. I. IV, 514).
25. Hof á Rangárvöllum. Höf. getur þess með réttu, að þar var
Þorlákskirkja og vitnar um það til Vilkinsmáldaga. En óneitanlega
hefði verið fróðlegt í slikri skrá að geta þess, að um helgun þessar-