Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 208

202
Um Vilhjálm annan.
[Skírnir
vandræðum og ekki mega til þess hugsa. að flekka fyrstu
stjórnarár sín blóði þegna sinna. Bismarck kvað byltingar-
mennina eina valda því, ef til slikra tíðinda drægi og loks
brast hann þolinmæði: »Síðan er ég tók sæti í stjórninni,
hefir konungsvaldið jafnan aukizt. En nú er stofnað til und-
anhalds, er mun leiða til þingræðis, sem ef til vill er þægi-
legt í svip, en þó háskalegt........Ef yðar hátign gefur
ekki gaum að orðum mínum, þá veit ég ekki, hvort ég get
haldið áfram að vera í embætti«.
Emil Ludwig bendir á, að svo djarfmáll hafi Bismarck
aldrei verið við Vilhjálm 1. Hvenær sem þeim bar á milli,
hafði Bismarck brugðið hinu sama vopni á loft, sem aldrei
brást: að beiðast lausnar frá embætti. Á eina slíka lausnar-
beiðni hafði Vilhjálmur 1. ritað orðið: aldrei! En nú segir
kanzlarinn Vilhjálmi 2. í augun upp, að efling konungsvalds-
ins sé sér að þakka og ögrar honum með afrekum sínum
í þágu konungdómsins. í raun og veru spyr hann hinn
unga keisara: Dirfist þú að reisa rönd við mér? Aldrei
hafði hann gengið svo hart að afa hans.
Það var engin furða, þótt Vilhjálmi 2. yrði ráðafátt
í svip. Hann þegir, bítur á vörina og skorar síðan á hina
ráðgjafana að láta í ljós sína skoðun.
En þeir þegja allir nema einn, sem hreyfir einhverri fá-
nýtri málamiðlun. Engum þeirra er hlýtt til kanzlarans, en
tröllið starir á þá, og þeir þora sig hvergi að hræra. Keis-
arinn gekk af fundinum særður inn í innstu hjartarætur, því
að öll atkvæði höfðu snúizt gegn honum. Bismarck gekk
af fundinum með sigri, — en keisarinn hafði engu svarað
hótun hans um að víkja úr embætti! Báðum leið illa.
Eftir þetta verður Bismarck þess brátt áskynja, að
hinir ráðgjafarnir þokast fjær honum með degi hverjum.
Hann reynir að slaka til við keisarann, semur tvær til-
kynningar fyrir hans hönd, þar sem keisarinn boðar nýj-
ungar í verkamannalöggjöfinni og lofar að kalla saman al-
þjóða-ráðstefnu, er fjalla skuli um öll þau mál; þó neitar
Bismarck að rita nafn sitt undir þessar tilkynningar ásamt
Jkeisaranum. En hann finnur, að jörðin skriðnar undir fót-