Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 189
Skirnir]
Cement.
183
dregin yfir aðfarir Badjins við Méchövu. En þess ber vel
að gæta, að frá þessu er sagt blátt áfram og frásagnar-
blærinn er strangur og kaldur. Þar er engin dulin lostasemi
i frásögninni, svo sem oft er hjá »borgaralegum« rithöf-
undum. Sagan er um þetta lík íslendingasögum. Það er
sagt frá þessu eins og öðru, af því að það kemur við sögu.
Skáldið segir frá satt og rétt; það er ekki hans verk að
forgylla heiminn.
Þar sem bókin á marga lund hrindir lesandanum (að
minnsta kosti vestrænum lesanda) frá sér og vekur óbeit
hans, þá vekur hún þó á hinn bóginn áhuga lesandans og
ilætur hann ekki lausan aftur. Lesandinn kemur með Gléb
Jnn í nýjan heim, sem er býsna nýstárlegur. Og þessi heim-
ur er enginn draumaheimur, hvorki fagur né Ijótur: Það er
Jif manna austur á Rússlandi fyrir svo sem 6—7 árum.
Frásögn um glímuna við vandamálin, þau, sem eru ytra,
og hin, sem eru fólgin í brjóstum manna og kvenna í því
landi, þar sem farið hefur fram einhver hin róttækasta og
fyrirferðarmesta. bylting á öllum sviðum, sem yfir mann-
kynið hefur komið. Saga um viðskifti bókfræðilegs kerfis
við lifið sjálft, um deyðandi kenningu, sem undirokar ein-
staklinginn með járnaga. Og eftirtektarverðar lýsingar á
sálarlífi manna — en þær eru því miður ol fáar.
VII.
Þið ungu íslenzku skáld! Ég vil beina að ykkur spurn-
ingu, sem skaut að nýju upp í huga mér, er ég hafði lesið
»Cement«: Hvað dvelur ykkur? Þið lifið á merkilegustu
tímum, sem yfir þetta land hafa gengið í mörg hundruð
ár. Atburðirnir umhverfis ykkur eru eins og skáldaýkjur.
Þróunin er eins ör og færi hún fram með gerningum. Hér
gerast nú breytingar á áratugum, sem úti í löndum hafa gerzt
á öldum. En hvar hafið þið gefið mynd af þessu, mynd, sem
sé tímunum samboðin? Hvar gefur nútímanum að líta speg-
ilmynd af ásjónu sinni? Af ykkur er ekki óskað eftir róm-
antík, enda þarf hennar ekki við, þar sem lífið sjálft
ær öllum ævintýrum furðulegra. Vér óskum ekki eftir