Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 226
220
Um Vilhjálm annan.
(Skirnir
áminning 1908, svo sem fyr var ritað. Að visu studdi
hann Austurríkismenn, er þeir lögðu Bosniu og Herzegó-
vínu undir sig til fulls — þvert ofan í gerða samninga, —
°g gat Þa ekki stillt sig um að hrósa. sér af, að hann hefði
staðið við hlið þeirra í »glitrandi herklæðum«. En það er
víst, að 1911 hélt hann aftur af ráðgjöfum sínum, er við
ófriði lá milli Frakklands og Þýzkalands vegna Marokkó-
deilunnar. Slikt hið sama hafði hann hemil á Austurríkis-
mönnum, að þeir stilltu kröfum sinum í hóf eftir Balkan-
styrjöldina 1912—13. Um þær mundir gerðu margir sér
vonir um, að keisarinn mundi stillast og verða betri og
ráðsettari höfðingi með aldrinum.
En svo gerðist morðvígið í Serajevo 28. júní 1914. Þá
er Vilhjálmi barst fregnin um þann viðburð, var sem allar
góðar dísir vikju frá honum. Hann gekk fullkomlega af
göflunum. Hvers vegna? Vissulega ekki vegna þess, að
hann hefði sérstakar mætur á Franz Ferdinand ríkiserfingja.
Nei, hér var um meira að mæla en eitt mannslíf. Sjálft
konungdæmið af guðs náð var í voða! Alltaf hafði hann
talið morð krýndra þjóðhöfðingja hið djöfullegasta illvirkþ.
sem drýgt yrði. Og taugar hans virðast hafa verið í alveg
sérstöku ólagi í júlímánuði 1914. Er sendiherra hans í
Vínarborg lét þess getið í skýrslu skömmu eftir morðið,.
að hann gerði það sem hann gæti til þess að aftra stjórn-
inni í Vín frá því að rasa fyrir ráð fram, þá skrifar Vil-
hjálmur utanmáls: »Hver hefir gefið honum umboð til
þess? Þetta er afar-heimskulegt! Kemur honum ekkert
við!« Hinn 5. júlí lýsir hann því yfir við sendimann Aust-
urríkiskeisara, að stjórnin í Vin megi gripa til hvers þess
úrrœðis, sem henni sýnist, — hann muni styðja hana!
Skömmu síðar leggur hann af stað í sjóferð til Noregs, svo
sem venja hans var til á sumri hverju. Er mælt, að æstir
ófriðarseggir hafi heldur ýtt undir hann, að hann léti eigi
þá ferð undir höfuð leggjast, því að þeir kunnu skaplyndi
hans og óttuðust, að hann mundi skifta um skoðun, ef
hann sæti kyrr heima í Berlín, þar sem allur almenningur
þráði vitanlega ek.kert annað en frið. En af keisaranum er