Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 220
214
Um Vilhjálm annan.
[Skírnir
hlýðir með fjálgleik á endalausar frásagnir hans. . . . Níu
mánuði á ferðalagi og þrjá mánuði heima. . . . En hvern-
ig á hann að taka rögg á sig til Elvarlegrar vinnu?«
Vilhjálmi öðrum mun ekkert hafa veitzt örðugra en að
halda kyrru fyrir. Alltaf var hann á ferðalagi og alltaf á
flökti milli fjarskyldra áhugamála. Hann var í raun og
veru fjölhæfur, en festulaus í flestum efnum, og þar að
auki hjartanlega sannfærður um, að hann bæri skyn á alla
skapaða hluti: stjórnmál, hermál, flotamál, listir, vísindi o.
s. frv. Sjálfsagt er þó að unna honum sannmælis um, að
hann hélt verndarhendi yfir ýmsum fræðigreinum, eins og
t. d. efnafræði, enda hafði hann ljósan skilning á því, að
vísindalegar rannsóknir væru traustasti grunrivöllur allra
verklegra framkvæmda. Iðnaður og verzlun Þýzkalands
óx dagvöxtum á stjórnarárum Vilhjálms, svo að öllum
keppinautum stóð stuggur af. Það er vitanlega alveg rangt
að eigna keisaranum eða stjórn hans þær stórstígu
framfarir, en keisarinn má þó eiga það, að hann skildi vel
tákn sinna tíma að sumu leyti. Honum var t. d. Ijóst,
að nú var risin upp ný yfirstétt við hlið hins forna aðals,
stórkaupmenn og stóriðjuhöldar, og þóttist hann alls eigi
upp úr því vaxinn að eiga vinsamleg mök við ýmsa ein-
staklinga þessarar nýju stéttar, t. d. við Ballin, sem þó
var Gyðingur. En það var meinið, að andlegt líf keisar-
ans var allt einn glundroði, vegna þess að þar ægði
öllu saman, nútíma-hugsjónum og miðalda-kreddum, fram-
faratrú og stækustu afturhaldskergju. Hann hélt að hann
gæti verið allt í einu, konungur af guðs náð og verka-
manna-leiðtogi, friðarpostuli og hermannakeisari, framsókn-
ar-höfðingi og afturhaldsmaður. Þess vegna var það engin
furða, þó að ríkið brysti úr hendi þessa manns að lokum.
Ein hugsun stóð þó verulega djúpt í honum, og frá
henni virðist hann ekki hafa hvarflað eina stund ævi sinn-
ar, því að hún hefir verið honum lífsnauðsyn. Hann trúði
óbifanlega á konungdæmið af guðs náð. Sú trú
var skjól hans og skjöldur, þegar angistin um verka-
mannabyltinguna svarf sem fastast að honum. Hann segir