Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 231
Skírnir]
Ritfregnir.
225
á sér mjög sannsögulegan blæ: »Sú hin sama járnklukka hékk þá
fyrir kirkjunni á Esjubergi, er Árni biskup réð fyrir stað, Þorláksson
og Nikolás Pétursson bjó að Hofi og var þá slitin af riði« (Kjaln.s.
í niðurlagi).
14. Ei/jar i Kjós. Höf. vitnar um það í máldaga frá tíð Þorláks
helga i D. I. I, 267, að kirkjan sé helguð Mariu mey einni. Er það
rétt hjá höf., að annað handritið að máldaganum telur svo. En Jón
Sigurðsson getur þess neðanmáls, að önnur máldagabók, einnig mjög
merk, telur kirkjuna og helgaða Pétri postula og Ólafi helga.
15. Eyri i Skutilsfirdi. Höf. teiur kirkjuna helgaða Maríu ein-
göngu og vitnar um það í máldaga Staða-Árna, er svo telur (D. I.
II, 260). Höf. lætur þess ekki getið, að í Vilkinsmáldaga (D. I. IV,
140) er kirkjan talin helguð Maríu og Jóhannesi postula.
16. Flugumýri. Þá kirkju vantar í skrána. Þar var Péturskirkja
(D. I. IV, 511).
17. Galmatjörn i Höfnum. Þá kirkju vantar einnig í skrána.
Þar var líka Péturskirkja (D. I. IV, 106).
18. Garður. Höf. telur, að kirkja hafi verið í Garði i Fnjóska-
dal, helguð Þoriáki biskupi, og önnur kirkja i Garði í Kelduhverfi,
helguð Maríu, Jóhannesi og Tómasi postulum. Út af þessu segir höf.,
um Garð i Fnjóskadal, neðanmáls: »í Fornbréfasafninu er þessum
stað blandað saman við Garð í Kelduhverfi, af því að ekki fara sög-
ur af öðrum kirkjustað með þvi nafni. En dýrlingaskráin og áhalda-
skráin (líkneskjatalið) í hinum tilvitnuðu máldögum sýna Ijóslega,
að um tvær kirkjur með sama nafni er að ræða, og kemur hin nýja
kirkja fyrir i þeirri röð, að helzt mundi hugur manns hvarfla að
Garði í FnjóskadaD. — Siðan telur höf. tvo tilvitnaða staði til Garðs-
kirkju í Fnjóskadal: Visitazíugerð Jóns biskups Vilhjálmssonar (D. I.
IV, 467) og máldaga Ólafs Rögnvaldssonar (D. I. V, 275). Og þar
sem að i visitazíugerðinni ekki eru talin nein áhöld eða dýrlinga-
myndir, þá hlýtur höf. að eiga við það, að máldaginn »sýni ljóslega,
að um tvær kirkjur með sama nafni er að ræða*. Ef nú þessi mál-
dagi Garðskirkju, sem höf. kallar í Fnjóskadal, er borinn saman við
þann af máldögunum, sem höf. eignar Garðskirkju i Kelduhverfi,
sem er næstur í tíma, sem sé Pétursmáldaga (D. I. III, 585), þá er
það svo ljóst sem frekast getur verið, að um máldaga sömu kirkju
er að ræða. T. d. stendur i báðum máldögum orðrétt þetta: »Hún á
allt heimaland með öllum gögnum og reka þeim, sem Garðslandi
fylgja. Garðsmenn eiga beit í Byrgisland, alls fjár á sand út«. Enn
stendur þar næst þessi setning i báðum máldögum, breytt aðeins að
þvi leyti, sem svigarnir segja til: »þar (eru) æfinlega ómagavist(ir),
er Bergur gaf, og skal á vera hinn skyldasti kvenngildur úr hans
ætt«. Enn standa eftirfarandi setningar í báðum máldögunum: »Þar
er prestsskyld og tekur heima fjórar merkur, utan (garðs) þrjár (merk-
15