Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 139
Skirnir| Nokkrar athugasemdir við Haraldskvæði. 133
um það, að leikararnir við hirð Haralds konungs hefðu
borið þesskonar húfur.
En allir þekkja, hvað íslenzk tunga og þá ekki sízt
skáldskaparmálið er fastheldið á fornt og gott. Og nú er
einmitt til kvæði, að vísu miklu yngra, en gamalt þó, sem
ef til vill gæti bent í sömu átt. Þar er einmitt nefnt orðið
lafahúfa sem einkenni leikara. Kvæði þetta er vikivaki,
sennilega ekki yngri en frá 17. öld, líklegast eldri. Hann
er gefinn út i Vikivakasafni Ólafs Davíðssonar (ísl. gátur,
þulur o. s. frv. III. Vikivakar. Kh. 1894, bls. 296). Þar stendur:
Þótt kuldinn sé
þá kvelur mig engin pina,
ef leik ég fyrir
með lafahúfuna rnína.
Þetta er viðlag við danskvæðið, og sá, sem talar, er leik-
arinn, dansstjórinn, sem leikur fyrir, þ. e. stýrir dansinum
og gleðinni. í orðunum „leika fyrir“ verður þá nokkuð
svipuð þýðing og ætla má að hafi vakað fyrir Þorbirni
Hornklofa, er hann minntist á „leikara“ (í 22. v.), sem hann
svo lýsir í 23. vísu. Nú vil ég ekki ætla það, að hér megi
telja neitt full-san/?ad með þessu, — íslenzka kvæðið er
miklu yngra, og lýsir siðum annarar aldar. En orðið lafa-
húfa, sem kemur fyrir í því, er sennilega af útlendum upp-
runa, og liklega þá fremur sótt úr kvæði en úr samtíðar-
málinu. Verulegir leikarar með lafahúfur hafa varla verið
til á íslandi, þegar kvæðið var orkt, — og sé svo, þá er
ekki hægt að álykta annað, en að þessi orðtæki séu komin
frá tímum, þegar bæði lafahúfur og leikarar voru algeng
orð. Nú er alkunnugt, að lafahúfur hafa víða verið til,
bæði á Norðurlöndum og annars staðar. En lafahúfur þær,
sem leikararnir hafa borið, hafa án efa verið af alveg sér-
stakri gerð, og þá hafa líkast til Iöfin á þeim verið miklu
lengri en á húfum almennt. Má ef til vill rekja þetta enn
lengra aftur í tímann en aftur til daga Haralds konungs.
Þá gæti og verið tvírætt orðið hœldrœpir (sjá hér að fram-
an). Á islenzku nútíðarmáli þýðir þetta orð tvennt: 1. sem
ætti að sparka í eða drepa með hælnum, og 2. (um fatn-