Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Blaðsíða 35

1 Hrd. XXII, bls. 310 (318), var ekki vikið að gæzluvarðhaldi aðal-
ákærða við ákvörðun fésektar og vararefsingar, sbr. aftur á móti bls.
353 í héraðsdómi. Ef fésekt er dæmd ásamt óskilorðsbundinni refsi-
vist, dregst gæzluvarðhaldstími frá refsivistinni, sbr. Hrd. XLV, bls.
219; LIII, bls. 816.
g) Vararefsing fésekta. Gæzluvarðhaldstími dregst yfirleitt frá vara-
refsingu fremur en sektinni sjálfri, þ.e.a.s. ef vararefsingin kemur til
framkvæmda, sbr. 53. gr. hgl. og Hrd. XX, bls. 453 (héraðsdómur).
Að undantekningum var vikið í f-lið. Sé fésekt skilyrt, getur frádrátt-
ur frá vararefsingu orðið skilyrtur í samræmi við það.
Sú tilhögun, sem lýst er í þessum lið sem aðalreglu, er í fullu sam-
ræmi við þá méginstefnu gildandi fésektaákvæða, að reynt sé til þraut-
ar að innheimta fésekt, þ.e. með nauðungarinnheimtu, áður en til af-
plánunar kemur í varðhaldi eða fangelsi. Varðandi frádrátt gæzlu-
varðhaldsvistar gætti raunar lítið þess annmarka í eldri lögum, að
sektaður maður átti sjálfur val um greiðslu sektar eða afplánun. Það
er því öllu veigameira sjónarmið, að við frádrátt frá vararefsingu
nýtur dómþoli ekki frádráttarins, ef hann er skilvís með sektargreiðsl-
ur. Reglan ýtir þannig undir vanskil, svo að fremur kemur til afplán-
unar en ella. Slík niðurstaða samrýmist ekki grundvallarviðhorfinu
um jafnræði milli sakborninga og samræmi milli viðurlaga, sbr. bls. 87.
Æskilegt væri því að lögfesta viðbótarákvæði í 76. gr. hgl., þess efnis
að gæzluvarðhaldsvist skuli að nokkru leyti eða öllu koma í stað fé-
sektar, ef hún er dæmd sem aðalrefsing við broti, sbr. 1. mgr. i.f. 86.
gr. dönsku hegningarlaganna.
h) Skilorðsbundin ákærufrestun. Hér er um skilyrta refsiákvörðun
að ræða skv. 56. gr. hgl., þar sem frádráttur gæzluvarðhaldsvistar
kemur ekki til greina, fyrr en opinbert mál er höfðað vegna skilorðsrofa
og refsing dæmd, með skilyrðum eða án, sbr. 76. gr. hgl.
III. HVAÐ ER FRÁDRÁTTARHÆFT?
Af 76. gr. hgl. mætti ráða, að engin önnur frjálsræðissvipting en
gæzluvarðhald verði dregin frá refsingu. Af lögum og réttarframkvæmd
er þó ljóst, að ýmislegt fleira en gæzluvarðhald í lagaskilningi getur
komið refsingu til frádráttar. Vikið verður að nokkrum afbrigðum
frelsissviptingar og annarra harðræða, sem sakaðir menn verða að
þola vegna málsrannsóknar, og athúgað, hvort þau verði lögð að jöfnu
við gæzluvarðhaldsvist samkvæmt 76. gr., annaðhvort beinlínis eða
með lögjöfnun.
89