Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Blaðsíða 18

2. Skyldur strandríkisins.
1 61. gr. sáttmálans er svo fyrir mælt að strandríkið hafi heimild til
þess að ákvarða hve mikið aflamagn megi veiða í efnahagslögsögu
þess, 1. mgr. Jafnframt skuli strandríkið tryggja með viðeigandi vernd-
ar- og stjórnunaraðgerðum á grundvelli bestu vísindaþekkingar að við-
gangi fiskistofnanna i efnahagslögsögunni sé ekki stefnt í hættu vegna
ofveiði, 2. mgr. 1 3. mgr. er svo fyrir mælt að slíkar ráðstafanir skuli
jafnframt miða að því að langtímahámarksafli (maximum sustainable
yield) fáist úr fiskistofnum.
Frekar er þetta stefnumið ekki skilgreint í sáttmálanum frá laga-
legu hliðinni en ljóst má telja hver hin líffræðilega og hagræna merk-
ing þess er og yrði að túlka hugtakið hér í ljósi þess. Málið vandast
hins vegar þegar litið er á framhald þessarar málsgreinar því þar er
MSY markið bundið verulegum nýjum skilyrðum sem ekki hafa áður
sést í alþjóðasamningi um fiskveiðar. Miða skal við MSY með þeim
takmörkunum sem leiðir af „viðkomandi umhverfis- og efnahagsað-
stæðum, m.a. efnahagslegum þörfum strandveiðistöðva og sérþörfum
þróunarríkja, og skal hafa hliðsjón af veiðiháttum, innbyrðis tengslum
stofna og almennt viðurkenndum alþjóðlegum lágmarksreglum hvort
sem þær ná til undirsvæðis, svæðis eða heimsins."
Hér er með öðrum orðum boðið að taka tillit til margra atriða sem
óskyld eru hinum líffræðilegu og vistfræðilegu þáttum þegar ákvörðun
er tekin um langtímahámarksafla (MSY). Ekki síst má þar nefna þarf-
ir þróunarríkj anna sem vekja þá spurningu hvort réttlæta megi of-
veiði stofnanna til þess að mæta brýnum hagsmunum þeirra. Það ber
að harma að þetta vísindalega hugtak, sem er kjarnaatriði í hinum
nýja fiskveiðirétti, skuli vera svo skilyrt og óglöggt sem raun ber
vitni. Ekki er lengur um að ræða ótvíræða merkingu þess en slíkt hlýt-
ur að bjóða þeirri hættu heim að strandríki túlki málsgreinina hvert
eftir sínu höfði í samræmi við mismunandi hagsmuni á hverjum tíma.
Hér hefur verið til umræðu 61. gr. sem fjallar um skyldur strand-
ríkisins til að vernda auðlindir hafsins. I 62. gr. er fjallað um nýtingu
þeirra. Þar er annað stefnumið sett á oddinn, það að strandríkið skuli
vinna að bestu nýtingu (optimum utilization) fiskistofnanna í efna-
hagslögsögunni án tillits til ákvæða 61. gr. Hér er því horft fram hjá
MSY markinu og ekki frekar skýrt hvernig þessi tvö markmið sam-
ræmast hvort öðru í fiskveiðistefnu strandríkisins. Það getur greini-
lega boðið upp á vandkvæði í framkvæmd og leitt til árekstra. Ljósari
skilgreining hefði hér verið æskileg.
Ljóst er þó að „besta nýting“ höfðar m.a. til þeirrar skyldu strand-
72