Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Blaðsíða 42

Aharon Yoran prófessor:
ÁHRIF VERÐBÓLGU Á EINKARÉTTARSKYLDUR
í ÍSRAEL
Grein sú sem hér fer á eftir birtist árið 1982 í Israeli Reports to the XI. Inter-
national Congress of Comparative Law. Eins og kunnugt er hefur verðbólga
geisað í ísrael á undanförnum árum líkt og hér. Er því fróðlegt til saman-
burðar að sjá hvernig löggjafinn og þó einkum dómstólar hafa brugðist
við þessari þróun. Hefur einkum verið leitast við að tryggja að raungildi pen-
inga héldist þrátt fyrir greiðslu eftir gjalddaga. Greinin er eftir Aharon Yoran
en hann er prófessor í verslunarrétti við lagadeild Hebreska háskólans í
Jerusalem. Greinin birtist hér með leyfi höfundar og nokkuð stytt. Þýðinguna
annaðist Hjördls Hákonardóttir, borgardómari.
I. INNGANGUR
Yfir 100% verðbólga hrjáir Israel um þessar mundir. Hún jókst úr
48% 1978 í 111% 1979 og í 133% 1980. Árið 1981 féll hún niður í
101,5%. Það er yfirlýst stefna ríkisstjórnarinnar að berjast gegn verð-
bólgunni. En vegna þess hve lengi Israel hefur búið við óðaverðbólgu
var nauðsynlegt að grípa til varnar- og aðlögunaraðgerða í hagkerfinu,
og réttarkerfið fylgdi í kjölfarið. Flestir þættir hagkerfisins eru vísu-
tölubundnir, þar með talin vinnulaun, skattþrepakerfið, almannatrygg-
ingabætur og sparifé. Vísitölubinding er einnig ríkjandi í samningum
að einkamálarétti: fasteignaverð eða húsaleiga fylgir t.d. venjulega
framfærsluvísitölu eða gengi bandaríkjadals. Við slíkar aðstæður er
eðlilegt að réttarkerfið lági sig verulega að verðbólgunni.
II. AÐ LAGA SKATTAKERFIÐ AÐ VERÐBÓLGUNNI
1 ísrael er það almennt viðurkennnt að verðbólga skekkir bæði skatt-
þrepakerfi og tekjuskattsstofn. Árið 1975, en þá var verðbólgan yfir
30%, var gerð breyting á tekjuskattsreglugerðinni, sem kölluð hefur
verið Tekjuskattsbótin. Með henni voru skattþrep og frádráttarliðir
96