Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Blaðsíða 13

réttarsáttmálans, svo mjög hafði aðilum þjóðaréttar fjölgað á þessu
tímabili.
Samning hins nýja Hafréttarsáttmála var ekki auðvelt verk og það
tók langan tíma. I upphafi var ætlunin heldur ekki sú að taka allan
rétt hafsins til endurskoðunar. Þegar Arvid Pardo, ambassador Möltu,
hélt hina sögulegu ræðu sína á allsherjarþingi S. Þ. 1967 var tillaga
hans og hugmynd fyrst og fremst sú að hafsbotninn utan lögsögu ríkja
yrði lýstur sameiginleg arfleifð mannkyns, en ekki um aðra þætti haf-
réttarins sérstaklega fjallað. Að því verki vann Hafsbotnsnefnd S. Þ.
frá 1968, en Island og Noregur voru meðal fyrstu aðildarríkja hennar.
En neistinn hafði verið kveiktur. Það voru sér í lagi ríki þriðja
heimsins sem töldu órökrétt að taka aðeins þennan takmarkaða hluta
hafréttarins til endurskoðunar. Hann bæri allan að endurskoða í ljósi
nýrra viðhorfa og þróunar. Þann 17. desember 1970 samþykkti því
allsherjarþing S. Þ. með 108 atkvæðum gegn 7 að kalla saman nýja
ráðstefnu 1973 sem fengið skyldi þetta verkefni (Ályktun 2750 C,
XXV). Var Hafsbotnsnefndinni jafnframt falið að undirbúa hina nýju
ráðstefnu.
Eftir sex ára undirbúningsstarf (1967-1973) og níu ára samninga
á ráðstefnunnni (1973-1982) lauk ráðstefnunni 10. desember 1982 á
fundi á Jamaica, þar sem hin nýja Hafsbotnsstofnun S.Þ. mun verða
staðsett. Þann dag undirrituðu 118 þjóðir sáttmálann, þar á meðal
ísland. Vai’ það í fyrsta sinn sem meirihluti þátttakenda í ráðstefnu
sem alþjóðasamning gerði hafði undirritað samninginn á upphafsdegi
hans. Nokkur ríki hafa þegar fullgilt sáttmálann en hann tekur gildi
í grein þessari fjallar prófessor Gunnar G.
Schram um hinn nýja Hafréttarsáttmála Sam-
einuðu þjóðanna sem undirritaður var í des-
ember 1982. Gunnar átti sæti í sendinefnd is-
lands á Hafréttarráðstefnunni frá upphafi henn-
ar 1973 og í Hafsbotnsnefnd S.Þ. frá 1968. í
greininni eru meginatriði sáttmálans rakin og
skýrð en ýmis þeirra hafa mikla þýðingu fyrir
íslendinga. Má þar sérstaklega til taka ákvæðin
um réttindi strandrikis í efnahagslögsögunni,
ákvæðin um mörkun landgrunnsins gagnvart
öðrum ríkjum og reglur um varnir gegn meng-
un hafsins. Grein þessi er að stofni til framsögu-
erindi sem höfundur flutti um þetta efni á 30.
Norræna lögfræðingaþinginu í Oslo í ágúst ’84.
67