Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Blaðsíða 51

HRD. 1981:128
M og K voru í óvígðri sambúð frá því um haustið 1970 þar til í apríl
1973, er slitnaði upp úr sambúðinni. M vann úti allan tímann, en K
frá því um sumarið 1971. Á sambúðartímanum fékk M lóð og hófst
handa um að reisa íbúðarhús fyrir þau. Er sambúðin slitnaði, var
húsbyggingin skammt á veg komin, og seldi M eigninga skömmu eftir
sambúðarslit í skiptum fyrir bifreið, sem hann taldi á skattframtali
vera að andvii'ði gkr. 350.000,oo. K taldi nettóverðmæti eignarinnar
ekki hafa numið lægri fjárhæð en gkr. 1.500.000,oo og höfðaði hún
mál á hendur M til heimtu á gkr. 750.000,oo. Kröfu sína byggði K
aðallega á því, að allar eignir, sem myndast hefðu á sambúðartímanum,
hefðu verið í óskiptri sameign þeirra K og M, og ættu þau tilkall til
þeirra að jöfnu. Veruleg eignamyndun hefði átt sér stað á sambúðar-
tímanum, en þau hefðu verið eignalaus í upphafi sambúðar. K kvaðst
hafa lagt til bæði vinnu og fé til byggingarinnar, en auk þess keypt
nær allt til heimilishalds og séð ein um heimilisstörfin. Til vara byggði
K kröfu sína á því, að hún ætti rétt á endurgjaldi fyrir vinnu og fram-
lög í þágu sameiginlegs heimilishalds og eignamyndunar á sambúðar-
tímanum. — M krafðist sýknu á þeim grundvelli, að K hefði hvorki
lagt fé né vinnu til byggingar hússins, eignin hefði verið skráð á nafn
M og talin hans eign á skattframtali. M mótmælti því, að andvirði
eignarinnar væri meira en hann hefði gefið upp til skatts. Jafnframt
byggði M á því, að við sambúðarslitin hefði K fengið nær allt innbú
í sinn hlut og benti á, að heimilishaldið hefði verið mjög smátt í snið-
um, auk þess sem hann hefði haft miklu hærri tekjur en K á sam-
búðartímanum.
Héraðsdómur taldi ekki unnt að fallast á það, að samband aðila hefði
verið þess eðlis eða vinnu- og fjárframlag K hefði verið slíkt, að stofn-
ast hefði með þeim félagsbú og K öðlast tilkall til helmingaskipta. Talið
var ósannað gegn andmælum M, að K hefði lagt fram fé í þágu M eða
vinnu til byggingarframkvæmdanna. Héraðsdómur taldi hins vegar,
að K hefði með vinnu við sameiginlegt heimilishald lagt til vinnufram-
lag í þágu M og ætti rétt á greiðslu endurgjalds fyrir það vinnufram-
lag, sem ákveðið var gkr. 80.000,oo.
M áfrýjaði dóminum til Hæstaréttar og krafðist sýknu, en K, sem
áfrýjaði ekki, krafðist staðfestingar héraðsdóms.
Hæstiréttur staðfesti niðurstöðu héraðsdóms, en á öðrum forsend-
um. Þar er m.a. vísað til tímalengdar sambúðar og skiptingar vinnu-
tekna á sambúðartímanum. Einnig er bent á, að íbúðarhúsið hafi átt
að reisa í þarfir þeirra beggja og að í lánsumsókn til húsnæðismála-
105