Tímarit lögfræðinga - 01.12.1985, Blaðsíða 25

geti í svo rikum mæli tekið á sig mat á því, að hvaða gagni upplýsingar
komi og hvort þeirra sé aflað eða þær lagðar fram. Ef tilefni er til, getur
dómari úrskurðað, að skjöl eða aðrar upplýsingar séu lagðar fyrir hann
í trúnaði til mats og ákvörðunar um nauðsyn gagna og þagnarskyldu
verjanda, sbr. 149. gr. 1. 85/1936, sbr. 107. gr. oml., beinlínis um skjöl
og með lögjöfnun um aðrar upplýsingar.28) Það fer þó aldrei hjá því,
að verjandi þurfi að gera ýmis slík vafaatriði upp við samvisku sína og
skilning á lögum, sbr. 1. gr. siðareglna lögmanna.
3) Samræður í einrúmi. Það er grundvallaratriði í trúnaðarsambandi
verjanda og sökunauts, að þeir geti rætt saman einslega án tálmana
og án þess að aðrir heyri til, enda þótt sökunautur sé í gæslu, þ.e. í
vörslu lögreglunn&r eða í gæsluvarðhaldi.29) Slíkt þarf ekki að taka
fram um sökunaut, sem er frjáls ferða sinna. Þetta er sameiginlegur
réttur verjanda og sökunauts, sem tryggður er í 1. mgr. 86. gr. oml. 1
ákvæðinu er ekki vikið að bréfaskiptum verjanda og sökunauts án eft-
irlits annarra, en telja má víst, að sá réttur falli einnig undir ákvæðið.
Sama gildir um símtöl, eftir því sem við getur átt. Þótt rætt sé um
heimild verjanda í 1. mgr. 86. gr., tekur heimildin einnig til viðræðna
lögmanns við sökunaut, áður en hann hefur tekið vörnina að sér, ef
lögmaður fer til fundar við sökunaut að ósk hans eða rannsóknaraðila.
Jafnt skipaðir sem ráðnir talsmenn njóta heimildarinnar. Ekki er þetta
þó fortakslaus réttur, sem hér er rætt um, því að í 1. mgr. 86. gr. oml.
er sá fyrirvari gerður, að dómari hafi ekki sérstakt tilefni til að telja
hættu á, að rannsóknin torveldist fyrir það. Þótt ákvæðið sé að vísu
miðað við eldra réttarástand, er dómari annaðist frumrannsókn mála,
á það vissulega einnig við eftir réttarfarsbreytingarnar 1976, er lög-
reglan tók við frumrannsókn opinberra mála, þannig að lögreglustj óri
(rannsóknarlögreglustjóri) ákveður í fyrstu lotu um samtalsréttinn,
en úrskurð dóm&ra má fá um ágreining.30) Eftir málshöfðun á ákvæðið
beint við eftir orðalagi sínu, ef ákærði er þá enn í gæsluvarðhaldi.
Fyrirvarann um bann við samræðum í einrúmi (bréfaskiptum án
eftirlits) verður að skýra þröngt. Ætlast er til, að sérstakt tiltekið til-
efni sé fyrir hendi. Orðalagsbreytingu þeirri, sem gerð var með 2. gr.
1. 53/1979, var vafalítið ætlað að þrengja fyrirvarann, en að líkindum
felur hið nýja orðalag ekki í sér rýmri rétt en viðurkenndur var í fram-
28) Árni Tryggvason 1952, 53.
29) Reglan gildir að sjálfsögðu, þótt mál sé i áfrýjun, en á ekki við um samband lögmanns
við refsifanga, t.d. vegna reynslulausnar- eða náðunarbeiðni, sbr. Jónatan Þórmundsson
1982, 49.
30) Jónatan Þórmundsson 1984, 207.
231