Morgunn - 01.06.1970, Blaðsíða 42

36
MORGUNN
Seinna fór þó svo, að einmitt þetta atriði varð höfuð rann-
sóknarefnið. Árið 1942 gerðist það, að við dr. Humphrey fór-
um að rannsaka skýrslurnar um PK tilraunirnar á undan-
förnum árum. Kom þá í ljós, að í fyrstu tilraun af þremur í
hverri lotu varð árangurinn jafnan langsamlega mestur, en
fór siðan hrakandi. Sýndi sig, að i fyrstu tilraun af þremur
í samtals 123 lotum kom hin fyrirfram ákveðna tala 124 sinn-
um oftar upp en ef um hreina tilviljun hefði verið að ræða.
1 annari tilraun lotunnar kom rétta talan aðeins 19 sinnum
oftar upp. Og í þriðju og síðustu tilraun lotunnar var þessi
umframtala ekki hærri en 4 i 75 lotum. Myndin hér að neðan
sýnir hlutföllin i árangri umfram það, sem hending segir til
um 1 1., 2. og 3. lotu, bæði þegar teningum var kostað úr vél,
úr hendinni og að lokum meðaltal af þessu hvorutveggja.
Sömu teningar voru notaðir i öllum tilraununum, og verður
þeim þvi ekki kennt um hinar óliku niðurstöður. Tölfræðingur-
inn segir, að þessi mikli mismunur á köstum, sem tilraunirnar
og myndin sýnir, gæti ekki átt sér stað af hendingu einni
saman oftar en i eitt skipli af 100 þúsundum slikra tilrauna.
Af þvi er útilokað, að um tilviljun geti hér verið að ræða.
Rétt er þó að rannsaka til hlítar, livort einhverjar aðrar
skýringar geti komið til greina. Tilraunirnar, sem myndin
sýnir, voru allar miðaðar við það, að ein og hin sama tala
skyldi koma upp á flötum teninganna. Teningarnir gátu verið
gallaðir, þannig að þessi tala ka'mi oftar upp en liinar af þeim
sökum. Unnt var einnig að láta sér detta í hug, að maðurinn
kynni að kasta teningunum eitthvað öðru visi í fyrstu lotu, á
meðan hann var óþreyttur.
Þetta fær þó ekki staðizt. Það sýna tilraunirnar sjálfar.
Mismunurinn á 1. lotu og hinum má heita jafnmikill hvort
heldur teningunum var varpað úr hendi eða úr vél og raunar
kemur mesti munurinn fram á 1. og 3. lotu, þegar vél kastaði
teningunum, eins og greinilega má sjá á myndinni.
Það var þvi engin ástæða lil þess að ætla, að teningarnir
hefðu verið gallaðir, enda þótt við værum hrædd um að svo
kynni að vera, er við hófum þessar tilraunir árið 1934. Nú