Morgunblaðið - 08.09.2010, Blaðsíða 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 2010
www.noatun.is
FLJÓTLEGT
OG GOTT
Hafðu það
gott með
Nóatúni
GRILLAÐUR
LAMBABÓGUR
KR./STK.
1498
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
Þó að meirihluti nefndar um end-
urskoðun á stjórn fiskveiða hafi
náð samkomulagi um að fara svo-
kallaða samningaleið er um margt
óljóst hvernig hún verður útfærð.
Sjávarútvegsráðuneytið mun núna
fara yfir skýrsluna og semja frum-
varp sem lagt verður fyrir Alþingi.
Í skýrslu starfshópsins er mælt
með því að áfram verði stuðst við
aflamarkskerfi við stjórn fiskveiða.
Það er álit meirihluta hópsins að
þrengja beri heimild til framsals
aflaheimilda en leyft verði að
skipta á jöfnu á aflaheimildum og
að færa aflaheimildir milli skipa
innan sömu útgerðar. Meirihluti
hópsins vill að þau viðskipti sem
leyfð verða með aflaheimildir fari
fram í gegnum opinberan markað
og gjald af nýtingu á auðlindum
sjávar renni í sameiginlegan sjóð
landsmanna.
Ákvæði um þjóðareign
í stjórnarskrá
Starfshópurinn, að undanskild-
um fulltrúum LÍÚ, telur nauðsyn-
legt að skýrt ákvæði um þjóðar-
eign á náttúruauðlindum, þ.m.t.
auðlindir sjávar, verði sett í
stjórnarskrá. Hópurinn leggur til
að sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðherra sendi erindi þar að lút-
andi til nýskipaðrar stjórnlaga-
nefndar sem er að undirbúa
þjóðfund og stjórnlagaþing.
Erfiðasta úrlausnarefni nefnd-
arinnar var að ná samkomulagi um
hvernig ætti að standa að úthlutun
fiskveiðiheimilda. Nefndin var
sammála um að við ákvörðun um
úthlutun aflaheimilda skyldi gæta
þjóðhagslegrar hagkvæmni, lang-
tímasjónarmiða til að tryggja af-
komu sjávarútvegsins, að hámarka
afrakstur auðlindarinnar og
tryggja sjálfbæra nýtingu fiski-
stofna við landið. Nauðsynlegt
væri að gæta jafnræðis við út-
hlutun veiðiheimilda og atvinnu-
frelsis, m.a. í samræmi við álit
mannréttindanefndar Sameinuðu
þjóðanna.
Í starfshópnum voru lagðar
fram þrjár megintillögur um út-
hlutun aflaheimilda. Í fyrsta lagi
svokölluð tilboðsleið, þ.e. hlutfalls-
leg innköllun aflaheimilda um t.d.
5 – 8% á ári með endurúthlutun
þessa hlutfalls á tilboðsmarkaði.
Þessi leið hefur stundum verið
kölluð fyrningarleið.
Í öðru lagi var lögð fram tillaga
um svokallaða samningaleið, með
samningum um afnotarétt og end-
urúthlutun með tilvísun í almennar
reglur um meðferð og nýtingu
náttúruauðlinda. Þriðja leiðin er
svokölluð „Pottaleið“, þar sem
aflahlutdeildum er skipt með
ákveðnum hætti sem föstu hlutfalli
af útgefnum veiðiheimildum.
„Meirihluti starfshópsins telur
að með tilliti til settra markmiða
og kröfu um jafnræði og meðalhóf
sé rétt að endurskoða fiskveiði-
stjórnunarkerfið með sjálfstæðri
löggjöf sem taki hliðsjón af auð-
lindastefnu almennt er byggist á
hugmyndum um samningaleið.
Meirihluti starfshópsins telur rétt
að gerðir verði samningar um nýt-
ingu aflaheimilda og þannig geng-
ið formlega frá því að auðlindinni
sé ráðstafað af ríkinu gegn gjaldi
og að eignarréttur ríkisins sé skýr.
Samningarnir skulu m.a. fela í
sér ákvæði um réttindi og skyldur
samningsaðila, kröfur til þeirra
sem fá slíka samninga, tímalengd
og framlengingu samninga, gjald-
töku, aðilaskipti, ráðstöfun afla-
hlutdeilda sem ekki eru nýttar,
meðferð sjávarafla o.fl. Mismun-
andi skoðanir voru innan hópsins
um útfærslu á einstökum atriðum
slíkra samninga,“ segir í niður-
stöðukafla nefndarinnar.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Nefndin Síðasti fundur starfshópsins var haldinn í fyrradag. Formaður nefndarinnar, Guðbjartur Hannesson, (l.t.v.) kemur til fundarins.
Leggur til samningaleið
 Sjávarútvegsráðuneytið mun fara yfir skýrslu um endurskoðun fiskveiði-
stjórnkerfisins með það að markmiði að leggja frumvarp fyrir Alþingi í vetur
Finnbogi Vikar, fulltrúi Borg-
arahreyfingarinnar, og Jón Steinn
Elíasson, fulltrúi Samtaka fisk-
framleiðenda og útflytjenda, vildu
fara svokallaða tilboðsleið. Þeir lýstu
sig alfarið andvíga samningaleið.
Finnbogi segir í bókun með nefnd-
arálitinu að tilboðsleiðin stuðli að
bættu viðskipta- og samkeppn-
isumhverfi í sjávarútvegi og ekki síst
„að bættum sjálfsögðum mannrétt-
indum almennings þar sem aðgengi
að veiðiheimildum verður á jafnrétt-
isgrundvelli“.
„Samningaleiðin er versta mögu-
lega útkoman sem nefndin getur
lagt til þegar hagsmunir almennings
eru hafðir í huga. Þetta er með
svikayfirbragði sem felur í sér að
kvótinn er í raun innkallaður og út-
hlutað aftur til núverandi kvótahafa
til „eignar“ næstu 15-30 árin með
framlengingarákvæðum,“ segir í
bókun Finnboga.
Í huga Samtaka fiskframleiðenda
(SFÚ) er tilboðsleiðin eina leiðin
sem gæti verið grunnurinn að sátt
við þjóðina, eiganda auðlindarinnar.
Samningaleiðin loki kerfinu. SFÚ
skorar á stjórnvöld að stuðla að
gegnsæjum og eðlilegum viðskiptum
með aflaheimildir og er krafa SFÚ
að öll viðskipti með aflaheimildir fari
í gegnum opinberan markað.
Hafna
samninga-
leiðinni
Tveir lýstu sig and-
víga niðurstöðunni
Fjórir fulltrúar stjórnarflokkanna í
starfshópnum telja að með svokall-
aðri tilboðsleið sé hægt að uppfylla
markmið ríkisstjórnarinnar um inn-
köllun og endurúthlutun aflaheim-
ilda. Ekki sé hins vegar samstaða
um þessa leið. Þeir leggja því til að
samningaleið verði farin. Það sé þess
virði að fara þessa leið „ef hún má
verða til frekari sáttar meðal þjóð-
arinnar og hagsmunaaðila um fisk-
veiðistjórnunarkerfið“.
Þeir leggja áherslu á að ef þessi
leið verði farin þurfi að setja skýr
lög um réttindi og skyldur samn-
ingsaðila sem tryggðu að jafnræðis
yrði gætt við úthlutun nýrra heim-
ilda, aukningu, ráðstöfun nýrra teg-
unda eða heimilda sem falla til með
einhverjum hætti.
Töldu tilboðs-
leiðina koma
til greina
Adolf Guðmundsson, formaður LÍÚ, segir að eitt af því
sem eigi eftir að útfæra í samningaleiðinni sé hvað af-
notarétturinn verði til langs tíma. Hann bendir á að í lög-
um sé gert ráð fyrir að orkuauðlindir séu leigðar til 65
ára. Í nefndinni hafi verið talað um 10-50 ár. „Við teljum
að eftir því sem samningstíminn er lengri því betri verði
rekstur sjávarútvegsfyrirtækjanna.“
Adolf segir það ekki rétt að samningaleiðin feli í sér
óbreytta stefnu. „Það felur í sér breytingu ef það verður
niðurstaðan að menn semji um afnotarétt til lengri tíma.
Þetta hefur ekki verið skilgreint áður. Við eigum þennan
afnotarétt, en gangi þetta eftir verður eignarétturinn
kominn yfir til þjóðarinnar.“
Í bókun LÍÚ segir m.a. um samningaleiðina: „Þrátt
fyrir að samningaleið kunni í einhverjum tilvikum að
skerða núverandi rétt sjávarútvegsfyrirtækja leggjum
við til að sú leið verði farin þar sem breið samstaða náðist
um hana í starfshópnum. Forsendan er sú að með því
verði sköpuð víðtæk sátt um fiskveiðistjórnina.“
„Jafnskjótt og samningaleiðin varð niðurstaðan var
öðrum leiðum, þ.m.t. fyrningarleiðinni í ýmsum út-
færslum, hafnað. Það leiðir af eðli málsins, að um leið og
ein leið er valin, eins og í þessu tilfelli, er verið að hafna
öðrum. Mjög mikilvægt er að þetta verði lagt til grund-
vallar á komandi mánuðum,“ segir í bókun Einars K.
Guðfinnssonar, fyrrverandi sjávarútvegsráðherra.
Lengri samningstími
bætir rekstur útgerðar
 Niðurstöður nefndarinnar verði lagðar til grundvallar
Morgunblaðið/Ernir
Fiskvinnsla Mestur stuðningur var við samningaleiðina.
„Í skýrslunni, sem skilað var til
ráðherra, eru lagðir upp valkostir.
Nú fer þetta í áframhaldandi
vinnslu innan ráðuneytisins. Á
þessu stigi er ekkert hægt að
fullyrða um niðurstöðuna,“ segir
Jón Bjarnason sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra um nið-
urstöður starfshópsins.
Jón sagðist stefna að því að
leggja fram frumvarp fyrir ára-
mót.
Hann vildi ekki svara því hvort
búið væri að ýta svokallaðri til-
boðsleið út af borðinu fyrst ekki
hefði verið stuðningur í nefndinni
við að fara þá
leið. „Við vitum
um áherslur
ríkis-
stjórnarflokk-
anna í þessu
máli. Við mun-
um skoða
þetta áfram í
ráðuneytinu.“
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar segir að „leggja [skuli]
grunn að innköllun og endur-
ráðstöfun aflaheimilda á 20 ára
tímabili í samræmi við stefnu
beggja flokka.“
Skoðum þessa valkosti
JÓN BJARNASON SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA
Jón Bjarnason