Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Qupperneq 46

44
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
LÍÐAN KVENNA Á SÍÐARI HLUTA TÍÐAHRINGS
E 58 Herdís Sveinsdóttir, dósent,_ námsbraut í
hjúkrunarfræði, Háskóla Islands.
Mttrkmið þessarar rannsóknar er að kortleggja líðan
kvenna yfir fleiri en einn tíðahring þar sem sannað
þykir að egglos hafi átt sér stað. Ennfremur að athuga
samband breyttrar líðanar við félagsmótun kvenna.
Til að ná þessum markmiðum fylltu þátttakendur út
heilsudagbók Woods fyrir a.m.k. 2 tíðahringi,
athuguðu þvag m.t.t. hvort egglos hafi orðið og mættu
í ítarlegt viðtal þar sem Ieitað var upplýsinga um þætti
tengda heilsu þeirra og félagsmótun. Viðtalið var tekið
í mið til sfðari hluta follicular fasa tíðahringsins (degi 7
eftir 1. dag tíða til dags 10-12). Heilsudagbókin var
hönnuð þannig að skeytt var saman öllum þeim
einkennum sem er að finna f þremur algengustu
mælitækjum sem notuð hafa verið til að rannsaka
einkenni fyrirtíðabreytinga, að viðbættum algengum
einkennum sem fólk finnur almentu fyrir. Ennfremur
er konunum gefinn kostur á að bæta við einkennum
sem ekki eru á listanum. Til að meta breytingu á
styrkleika einkenna yfir tíðahringinn var notast við
aðferð sem þróuð hefur verið af Mitchell og fl. (1985).
Þýðið samanstóð af konum á stór Reykjavíkur-
svæðinu á aldrinum 20 - 40 ára, sem uppfylltu skilyrði
til þáttöku. Tilviljunarúrtak 250 kvenna úr þjóðskrá
var tekið. I dag er svörunin 66%. Þegar hefur verið
tekið viðtal við 100 konur og hafa flestar þeirra lokið
við að skrá heilsudagbækur fyrir 1-6 tfðahringi.
Frumúrvinnsla hefur farið fram úr gögnum frá 65
konum. Helstu niðurstöður til þessa eru að Iang
algengast er að konur greini frá jákvæðum breytingum
á líðan sinni í vikunni fyrir blæðingar. Þannig eru það
29.2% kvennanna sem greina frá að þær finni talsvert
eða mjög mikið fyrir framkvæmdakrafti og athafnasemi
á þessum tíma, 23.1% greina frá vellíðan og 30%
segjast hafa talsvert eða mjög mikla stjóm á aðstæðum.
Ef litið er til einkenna sem geta flokkast neikvætt þá
greina 21.5% kvennanna frá því að þær finni talsvert
eða mjög mikið fyrir þreytu á þessu tímabili og um
20% segist finna talsvert eða mikið fyrir bakverk,
kviðverk og tilfinningar um þyngdaraukningu.
Einungis 12-15% kvennanna finnur talsvert eða mikið
fyrir einkennum eins og kvíða, þunglyndi,
óþolinmæði, pirring og skapsveifium.
Skoðaðar hafa verið dagbækur fyrir 132 tfðahringi
frá 65 konum. I ljós kemur að í 95 tíðhringjum
(71.4%) er ekki um breytingu á styrkleika að ræða frá
follicular yfir í luteal fasa tíðahringsins. 1 níu tilvikum
er um marktæka aukningu á samanlögðum hcildar-
stigafjölda að ræða frá follicular fasa yfir í luteal fasa
og einu sinni kemur það fyrir að heildarstigafjöldi er
marktækt lægri í luteal fasa miðað við follicular fasa.
Þessir tíu tíðahringir sem sýna fram á marktæka
breytingu á heildarstigafjölda á milli luteal og
follicularfasa voru skráðir af samtals níu konum.
Greinilegt er því að almennt virðast konumar ekki sýna
sama mynstrið frá einum tíðahring til hins næsta.
Gagnaúrvinnslu er ekki lokið og er áætlað að kynna
einkennamynstur, hvernig einkenni flokkast saman og
hvernig unnið er úr dagbókargögnum.
MÆLINGAR Á JAFNVÆGI 8 KVENNA
E 59 MEÐMSSJÚKDÓM
Ella Kolbrún Kristinsdóttir.
María Ragnarsdóttir,
Líffærafræöi Læknagaröi
Notkun þrýstiplötu sem gerir kleift aö fá
töluleg gildi á jafnvægi og jafnvægis-
stjórnun sjúklings er ný aöferö til
jafnvægismælinga. Hlutlægar mælingar á
jafnvægi eru mjög mikilvægar til að
áætlanagerö um jafnvægisþjálfun veröi
markviss og mat á árangri meöferöar
marktækt. Til aö kanna notagildi
jafnvægismælinga meö þrýstiplötu var
jafnvægi MS sjúklinga mælt og boriö
saman við jafnvægi heilbrigöra á sama
aldri.
Meö tölvustýröri þrýstiplötu var hreyfing
þyngdarpunkts í kyrrstööu og nákvæmni í
þyngdarflutningi mæld hjá 8 konum með
MS sjúkdóm og 8 heilbrigöum konum.
Meðaltal hreyfinga þyngdarpunkts MS
sjúklinga í kyrrstööu var 0.56 meö opin og
1.32 meö lokuð augu miöað viö 0.15 og
0.18 hjá heilbrigöum. Sjúklingarnir höföu
þrengri stöðugleikamörk og voru
ónákvæmari í færslu þyngdarpunkts. Þeir
voru með lélegt jafnvægi, höföu auknar
líkamssööusveiflur innan þrengdra
stööugleikamarka, áttu erfitt meö aö
stjórna þyngdarpunkti sínum og voru
áberandi háðir sjón. Líkamssveiflur þeirra
voru óeðlilega miklar til hliöanna og
fínstjórnun hreyfinga þyngdarpunkts um
öklaliö var töpuö. ( staöinn notuðu þeir
hreyfingar f mjöömum og hnjám sem
heilbrigöir nota til aö varna falli.
Mælingarnar sýna greinilega vandamál
hvers sjúklings fyrir sig. Því getur áætlun
um meöferö oröiö markvissari og fylgjast
má nákvæmar með árangri meðferðar.
Niöurstaöan er að notagildi jafnvægis-
mælinga meö þrýstiplötu só ótvírætt.