Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Síða 56

52
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
TENGSL MATARÆÐIS VIÐ LDL-KÓLESTERÓL OG
C -j n FITUSÝRUR FOSFÓLÍPÍÐA í SERMI MEÐAL
C fSLENDINGA
Laufev SteinarImsdóttir■ Garöar
Sigurösson, Gunnlaugur Ólafsson og
Gunnar Sigurösson.
Manneldisráö íslands, Rannsóknarstöö
Hjartaverndar og Rannsóknastofa í
llfeölisfræöi viö Háskóla fslands.
Áriö 1990 var gerö viöamikil könnun á
vegum Manneldisráðs á mataræöi 1240
íslendinga á aldrinum 15-80 ára.
Tilgangur könnunarinnar var fyrst og
fremst aö afla þekkingar á íslensku
mataræöi þannig aö fræösla um hollustu
tæki miö af íslenskum aöstæöum.
Gagnasöfnun var I höndum þjálfaöra
spyrla sem tóku rúmlega klukkustundar
viötöl viö hvern þátttakanda og skráöu
á tölvutækan hátt upplýsingar um
máltíðaskipan, fæðuval og skammta-
stæröir fæöu. f tengslum viö könnunina
var 655 þátttakendum af suövesturhorni
landsins boöiö aö koma á Rannsóknarstöö
Hjartaverndar þar sem kólesteról (TC)
og LDL-kólesteról (LDL-C) I sermi voru
mæld én fosfóllplðar I sermi voru
fitusýrugreindir á Rannsóknastofu I
lífeölisfræöi viö Háskóla fslands.
Fjögur hundruö og fimmtlu
einstaklingar, 244 karlar og 206 konur
á aldrinum 15 til 80 ára komu til
blóörannsóknarinnar. Tilgangur
fituefnagreininganna var aö kanna
tengsl mataræöis og fituefna 1 sermi og
þannig meta áreiöanleika niöurstaöna
neyslukönnunarinnar.
Meöalgildi TC I sermi karla var 214 ±
41.2 mg/dl en 210 ± 46.8 mg/dl meöal
kvenna. Fjölbreytuaöhvarfsgreining
sýndi marktæk tengsl milli LDL-C og
neyslu bæöi mettaðrar fitu og
kaffidrykkju meöal karla en ekki kvenna
eftir leiöréttingu fyrir aldur. Aldur
útskýröi 19.3% breytileika I LDL-C,
neysla mettaörar fitu útskýröi 4.5% og
kaffineysla 2.7%. Einnig reyndust vera
marktæk tengsl milli n-3 fitusýra I
fæöi og I fosfólípíöum sermis (Pearson
aöhvarfsstuöull =0.72) . Fáar þversniös-
rannsóknir innan einstakra þjóöfélaga
hafa fram aö þessu sýnt tengsl milli
fitu I fæöi og TC eöa LDL-C I sermi
þrátt fyrir skýr áhrif fituneyslu á
þessa þætti úr annars konar rannsóknum.
Ófullnægjandi áreiöanleiki niöurstaöna
úr könnunum á mataræöi viröist öðru
fremur koma I veg fyrir sýnileg tengsl
mataræöis viö mælanlega læknisfræðilega
þætti. Áreiöanleiki könnunar
Manneldisráös bendir til þess aö
aöferöin henti vel til rannsókna þar
sem þörf er á nákvæmni viö öflun
heimilda um mataræöi.
ÁRANGUR HJARTASKURÐAÐGERÐA VIÐ
E 73 HJARTALOKUSJÚKDÓMUM HJÁ
ÍSLENDINGUM ÁRIN 1969-1992.
Þórarinn Guðnason . Bjarni Torfason, Árni
Kristinsson, Ragnar Danielsen. Frá
Handlækninga- og Lyflækningadeildum
Landspítala og Læknadeild Háskóla íslands.
Gerð var aftursæ rannsókn á ölium íslenskum
sjúklingum 16 ára og eldri sem fóru í opna
hjartalokuaðgerð á árunum 1969-1992. Afdrif
97 sjúklinga sem fóru í aðgerð á árunum 1969-
1982 voru könnuð með athugun á aðgerðar-
skýrslum, leit í þjóðskrá og spurningalista árið
1983. Afdrif 112 sjúklinga sem fóru í aðgerð
erlendis 1983-1992 og þeirra 72 sjúklinga sem
farið höfðu í aðgerð á íslandi þann 1. sept.1992
voru könnuð á svipaðan hátt árið 1992 en
spurningalistinn var þá ítarlegri.
Athafnageta sjúklinganna var könnuð fyrir og
eftir aðgerð. Miðað var við einfaldaðan NYHA
(New York Heart Association) skala sem skiptir
fólki í fjóra flokka eftir athafnagetu. Þá var
fjöldi vinnustunda kannaður fyrir aðgerð og
eftir. í könnuninni 1992 voru sjúklingamir líka
beðnir að meta einkenni sín og "gæði lífs" og
breytingar á þessu við aðgerðina. Eftirlit læknis,
sjúkrahúslegur, Iyfjanotkun og ánægja með
meðferð voru athuguð. Einnig áreynsla í
frístundum fyrir aðgerð og eftir.
Niðurstöður benda til þess að einkenni haft
minnkað hjá meirihluta hópsins og athafna-
geta aukist. Flestir eru ánægðir með meðferðina
og telja aðgerðina hafi aukið "gæði lífs". Margir
nefndu að önnur heilsufarsvandamál væru þeim
til meiri ama en lokusjúkdómurinn. Margir
sjúklinganna eru ellilífeyrisþegar. Óvinnufærir
að hluta eða öllu leyti á vinnualdri komust
margir í fulla vinnu eftir aðgerð.
Hjartalokuaðgerðir sem gerðar hafa verið á
Islendingum með hjartalokusjúkdóma síðustu
23 árin hafa minnkað einkenni og aukið
vinnuhæfni sjúklingahópsins. Aðgerðir síðustu
10 árin hafa minnkað einkenni, aukið "gæði lífs",
vinnuhæfni og hreyfingu í frístundum.