Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Side 100

96
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
\/ cc SVEFNHEILARIT OG LANGVARANDI
” 55 SVEFNLEYSI
Júlíus K. Biörnsson
Rannsóknastofu Geðdeildar Landspítalans.
Tilgangur rannsóknarinnar er að varpa Ijósi á
tengsl heilarits í svefni, við huglægt og hlutlægt mat á
gæðum svefns og alvarleika svefntruflana. Meginnálgun
rannsóknarinnar byggir á tíðnigreiningu svefnheilarits og
nánari úrvinnslu hennar, m.a. útreikningum á svokallaðri
óreiðu (entropy) heilaritsins og tengingu þessa við huglægt
mat sjúklings á eigin svefni og hefðbundið hlutlægt mat á
svefninum samkvæmt reglum RechtschafTen og Kales.
Hingað til hefúr svefnheilarit ekki verið talið gagnlegt I
tengslum við mat á svefnleysi, en rannsókn þessi leitast við
að sýna fram á hið gagnstæða.
Rannsóknin var framkvæmd í samvinnu við
svefndeild háskólasjúkrahússins í Uppsölum, þar sem
svefnheilarit voru tekin af 132 einstaklingum nteð
langvarandi krónískt svefnleysi. Til samanburðar voru
einnig rannsökuð svefnheilarit frá hópi eðlilegra
einstaklinga og sjúklinga með kæfisvefn. Svefnheilaritin
voru gerð með Oxford Medilog ambulant tækjabúnaði og
notuð var nótt 2 eða 3 frá hverjum einstaklingi. Hver
svefnmæling var skoruð samkvæmt reglum Rechtschaffen
og Kales og jafnframt var gerð svokölluð "autoregressive
linear prediction" tíðnigreining á hverju heilariti. Hver
sjúklingur fékk greiningu skv. ASDC greiningarkerfmu,
ásamt því að svara spurningalista kvöldið fyrir og
morguninn eftir mælinguna, sem mældi upplifuð gæði
svefns, huglægt mat á svefnlengd og fleiri breytur tengdar
upplifun sjúklings á eigin svefni.
Athugun á tengslum hefðbundinna svefnparametra
og greiningarflokka sýndi engan mun milli mismunandi
greininga. Jafnframt kom i Ijós að óreiða svefnheilaritsins
hefur ákveðið mynstur í eðlilegum svefni, sem raskast á
ákveðinn hátt við langvarandi svefnleysi. Sú röskun hefur
sterk tengsl við bæði hlutlægt og huglægt mat á
svefngæðum. Venjubundnar aðferðir við úrvinnslu
tíðnigreiningar sýna aftur á móti ekki slíkt samband.
Því má álykta að sterk tengsl séu á milli óreiðu
svefnheilarits og huglægrar upplifunar á svefni og
svefngæðum og hlutlægs mats á svefntruflunum. Þetta
gerir magnbindingu á alvarleika svefntruflana mögulega og
eykur jafnvel möguleika á því að velja meðferð við hæfi
fyrir þá sem þjást af langvarandi krónísku svefnleysi.
V 56 SKAMMDEGISÞUNGLYNDI ER ÓALGENGT
MEÐAL VESTUR-ÍSLENDINGA
Andrés Magnússonl, Jón G. Stefánsson' og Jóhann
Axelsson^.
1) Geðdeild Landspítala
2) Rannsóknarstofa H.í. í Lífeðlisfræði
Sjúkdómnum var fyrst lýst 1984. Um er að ræða
depurð sem gerir reglulega vart við sig að hausti eða
vetri, en rénar að vori eða sumri. Gerður er
greinarmunur á tveimur stigum
skammdegisþunglyndis; SAD (Seasonal Affective
Disorder) og mildara stigi S-SAD (Subsyndromal-
SAD). Rannsóknir í Bandaríkjunum hafa sýnt
jákvæða fylgni milli algengis SAD og norðlægrar
búsetu. Nýleg íslensk rannsókn þar sem beitt var
sömu rannsóknaraðferðum og í Bandaríkjunum sýndi
að algengi skammdegisþunglyndis er mun minna á
íslandi þrátt fyrir norðlægari breiddargráðu en á
norð-austur strönd Bandaríkjanna. Aldursstöðlun
sýndi að algengi SAD er 3,6 % á íslandi (63-67*) en
7,3 % í Bandaríkjunum (39-42.5*). Samsvarandi
tölur fyrir S-SAD eru 6.9 % og 10,9 %.
Höfundar settu fram þá tilgátu að náttúruval kynni
að hafa stuðlað að auknu skammdegisþoli íslensku
þjóðarinnar. Ef gert er ráð fyrir að skammdegisþoli
þjóðarinnar hafi verið náð fyrir 1870 þá ættu
Vesturfarar að hafa flutt þessa eiginleika me.ð sér.
Búast mætti þá við tiltölulega lágri tíðni þessara
kvilla mcðal þeirra Kanadabúa sem eru óblandaðir
afkomendur íslensku landnemana. Við sendum 300
slíkum sem eru búsettir í Interlake-héraði (51*)
spurningalista. Heimtur voru 82%. Algengi SAD og
S-SAD reyndist 1.2% og 3.3% þ.e. verulega lægra
en mældist með sömu aðferð á norð-austur strönd
Bandaríkjanna.
Sú tilgáta að algengi SAD ráðist eingöngu af
fjarlægð frá miðbaug fær ekki stuðning af íslensku
rannsóknunum.
Tilgátunni um aðlögun íslendinga að skammdeginu
er óhnekkt.