Sagnir - 01.06.2000, Page 103

Gamalt stórbýli í Hörgsdal á Síðu.
Réttur er settur
Þjófnaðurinn átti sér stað fimmtudagskvöldið þriðja nóvember
haustið 1808. Guðrún Eiríksdóttir játaði á sig sakir í málinu
þann 25. febrúar 1809. Við fyrstu yfirheyrslu neitaði Guðrún því
að hafa verið völd að þjófnaðinum. Hún sagði alla hafa verið
heima í Miðvík kvöldið sem þjófnaðurinn átti sér stað nema
Guðmundur maður hennar sem var frammi í Eyjafirði. Hún sat
frammi í fjósi þetta kvöld. Aðspurð sagðist hún enga skýringu
geta á því gefið hvernig bréf Hallgríms Jónssonar komst yfir á
Neðri-Dálksstaði. Hún sagði þó að Rósa dóttir hennar, til heim-
ilis á Efri-Dálksstöðum, hafi lánað sér klút um sumarið. Þegar
Guðrún skilaði klútnum lét hún bréf utan um hann en vissi ekki
hvort það var umrætt bréf.1’ Bréf þetta fannst á vettvangi glæps-
ins og var aðal sönnunargagnið í málinu.
Sambýlisfólk Guðrúnar, hjónin Jón og Kristín, játuðu því
bæði að Guðrún hafi beðið þau um að lána sér poka sem þau
áttu. Guðrún sagði þeim að hún hyggðist fara yfir í Fnjóskadal
að leita sér grasa. Daginn eftir bað hún Jón um að geta þess ekki
að hún hefði ætlað að fara af bænum þar sem ekki hefði orðið
neitt af því. Þegar Árni húskarl Jónsson var spurður hvort Guð-
rún hefði beðið hann um að leyna því að hún hefði ekki verið í
baðstofunni í Miðvík kvaðst hann ekki muna það.7 Það má nærri
geta að grunur hafi beinst enn frekar að Guðrúnu eftir þetta.
Hún ætlaði sér væntanlega að nota pokann við þjófnaðinn. Síð-
an bað hún Jón um að geta þess ekki að hún hefði hugsað sér til
hreyfings daginn sem þjófnaðurinn átti sér stað.
Guðrún Jónsdóttir vottaði það að móðir hennar hefði verið
heima umgetið kvöld. Móður sína sagði hún hafa setið frammi
í fjósi og prjónað á meðan á húslestri stóð þar sem henni var illt.
Þær mæðgur sváfu í sama rúmi og Guðrún yngri sagði að móð-
ir hennar hefði verið í rúminu um nóttina. Það vissi hún fyrir
víst þar sem hún lá vakandi yfir ungabarni framan af nóttu.8
Þann 24. febrúar 1809 héldu réttarhöldin áfram. Þá kom
Hallgrímur Jónsson, sonur Guðrúnar og eigandi bréfsins, fyrst
fyrir réttinn. Hann kvaðst hafa orðið var við það þegar móðir
sín háttaði um kvöldið. Hann sá hana ekki við húslesturinn en
taldi að hún hefði setið frammi í fjósi eins og var hennar jafnað-
ar vani. Hallgrímur kvaðst hafa heyrt til móður sinn-
ar nokkru áður en háttað var. Þá var verið að syngja
sálm og hann heyrði að Guðrún yngri fór fram og
hitti móður þeirra.9 Þennan sama dag var Guðrún Ei-
ríksdóttir tekin aftur til yfirheyrslu. Hún breytti ekki
framburði sínum en bætti því við að Guðrún dóttir
hennar hefði komið í fjósið þar sem hún sat og látið
sig vita að lestur væri að hefjast. Hún sagðist hafa
stigið inn á baðstofugólfið en ekki inn í húsið og
heyrt að verið var að ljúka við sálminn „Syndugi
maður sjá að þér".10 Það má með sanni segja að
sálmasöngurinn í Miðvík hafi verið við hæfi þetta
kvöld.
Ástríða og freisting,
og að nokkru leyti hungrið
Guðrún Eiríksdóttir játaði á sig sakir í málinu þann
25. febrúar árið 1809 eins og áður segir. Við yfir-
heyrslur viðurkenndi Guðrún að hún hefði farið
fram úr rúmi sínu um dagsetur og var þá annað
heimilisfólk háttað. Hún reið af stað í sunnanvindi og
tunglskini á móálóttum hesti yfir að Efri-Dálksstöð-
um. Færð var góð, jörðin auð og þíð. Frá Efri-Dálks-
stöðum gekk hún niður að Neðri-Dálksstöðum og
þar inn um smiðjudyr og inn í eldhús. Þar fann hún
glóð í eldstæði. Með glóðinni og brennisteinsmola,
sem hún bar með sér, náði hún að kveikja í heytuggu
til að sjá til við þjófnaðinn. Hún sagði það alls ekki
hafa verið ætlan sína að brenna neitt. Hún braut upp
skrínu sem lá á gólfinu og tók úr henni þrjá smáfiska,
smjör, nokkra skildinga í buddu og tóbaksmola sem
svaraði kvarti. Einnig tók hún tvenna sokka. Úr kistli
tók hún ask fullan af smjöri og ýmislegt annað. Það
kom fát á Guðrúnu þegar köttur birtist í smiðjunni og
í sömu mund heyrðist henni sem gengið væri um
baðstofudyrnar. Hún flýtti sér því út og gáði ekki að
því að slökkva eldinn. Þá missti Guðrún áðurnefnt
101