Morgunblaðið - 17.07.1997, Blaðsíða 48

48 FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
HEGGUR
(Prunus Padus)
EIN þekktasta helgisögn heims,
sögnin um aldingarðinn Eden og
hvernig stóð á því að mannkynið
hraktist þaðan, hefur löngum
orðið mönnum uppspretta heila-
brota. Grasafræðingar hafa jafn-
vel brotið heilann um sannleiks-
gildi þessarar sagnar. Þeir hafa
einkum velt fyrir sér
skilningstré góðs og
ills og epli Evu. Var
þetta raunverulega
epli - Malus - eða
var þetta kannske
Prunus?
Vitað er að rækt-
un ýmissa aldintrjáa
af Prunusættkvísl-
inni var útbreidd á
sagnasvæði Bibl-
íunnar. Um það
vitnar meðal annars
orðið kirsiber, en
latneskt heiti þess,
Prunus cerasus, er
dregið af heiti hér-
aðsins Kerasus í
Litlu-Asíu. Þar var stunduð mik-
il kirsibeijarækt löngu fyrir
Kristsburð.
Prunus-ættkvíslin, sem til-
heyrir rósaættinni, hýsir um 400
tegundir, sem eru ræktaðar
ýmist vegna aldina, blómfegurð-
ar eða sérkennilegs barkar. Ætt-
kvíslinni er stundum skipt í deild-
ir, sem kenndar eru við þekkt-
ustu einstaklinga hverrar deild-
ar, svo sem möndlu- eða ferskju-
deild, aprikósu-, kirsibeija-,
plómu- og heggdeild. þessi upp-
talning sýnir hversu margar góð-
ar ávaxtategundir eru af Prunus-
ættkvíslinnni, en blómfegurð
hennar er líka rómuð. í Japan
hefur kirsibeijatréð skipað háan
sess í skáldskap, listum og menn-
ingu almennt. Ræktun hins jap-
anska skrautkirsibers barst til
Evrópu um 1830.
Á Islandi hefur einn meðlimur
Prunus-ættkvíslarinnar reynst
vel. Heggur - Prunus padus
hefur verið ræktaður hér síðan
um aldamót. Náttúrulegt vaxtar-
svæði heggs er Norður- og Aust-
ur-Asía og Evrópa,
en heggur vex villt-
ur um allan Noreg
alveg upp í 1.250 m
hæð. Villtur heggur
vex í rökum og nær-
ingarríkum jarðvegi
en hann þrífst vel í
venjulegri garð-
mold. í heimahögum
nær heggur 15-20
m hæð en hér á landi
verður hann 6-8 m.
Hann er bæði
greina- og blaðauð-
ugur. Blöðin eru
nokkuð stór, ydd,
fjaðurstrengjótt,
fínhrukkótt og sag-
tennt. Börkurinn er dökkbrúnn
og hefur frekar óþægilegan þef.
Blómin eru hvít og ilma sætlega.
Þau sitja mörg saman í dijúp-
andi klasa. Heggber, sem eru
svört á lit, eru bæði notuð í saft
og líkjör á Norðurlöndum. Hegg-
urinn myndar mikið af rótarskot-
um, sem þarf að fjarlægja, eigi
að rækta hann sem tré. Þessi
eiginleiki kemur sér hins vegar
vel, sé hann ræktaður í limgerði,
sem þekkist í Noregi, en ég hef
bara heyrt af einum stað hér þar
sem heggur er notaður sem lim-
gerðisplanta. Sjálf hef ég góða
reynslu af fjölgun heggs með
rótarskotum, en eins má fjölga
honum með sáningu. Mér fínnst
heggurinn mjög harðgerður, en
hann er dálítið maðksækinn.
Heggurinn er mjög skugga-
þolinn en blómgast því betur
þeim mun meiri birtu sem hann
nýtur. Mjög stór og fallegur
heggur stóð við norðvesturhom
tjamarinnar þar sem Ráðhús
Reykjavíkur er nú. Hann var
sjálfsagt frá því um aldamótin
en hlaut að víkja. í gamla kirkju-
garðinum em líka heggir t.d. á
homi Sólvallagötu og Ásvalla-
götu. Þeir eru komnir vel til ára
sinna, breiðir en ekki mjög háir
og blómstruðu vel í sumar.
Sjálf hef ég átt hegg í tæp
tuttugu ár. Hann er gróðursettur
í sv- hluta lóðarinnar í nánast
metradjúpri blöndu af hrossaskít
og leirmold. Hann hefur blómstr-
að síðustu 15 ár þótt hann njóti
aðeins síðdegissólar. Hann verð-
ur blómfegurri með hveiju árinu
sem líður og um Jónsmessuna
skartar hann sínu fegursta,
glæsilegur sem sumarbníður í
snjóhvítum blúndukjól. Á logn-
kvöldum fyllir hann garðinn af
ljúfsætri angan.
Síðari hluta vetrar er unnt
að kaupa afskornar greinar í
blómaverslunum af ýmsum vor-
blómstrandi runnum. Þar á með-
al er Prunus triloba - rósa-
mandla, sem er alþakin fagur-
bleikum, fylltum blómum
snemma vors.
Garðskálar verða stöðugt vin-
sælli. Gaman er að rækta þar
ýmis blómfögur tré af Prunus-
ættkvíslinni. Fyrir 5 árum frei-
staðist ég til að kaupa plómutré.
Það blómstrar fagurlega en eng-
in koma aldinin hjá mér. Því
hefur draumur minn um að feta
í fótspor formóður minnar Evu
og freista karls míns með fallegu
„epli“ ekki ræst enn. Hins vegar
klippi ég blómstrandi greinar af
heggnum og ber inn í stofu. Þær
standa lengi afskornar og fylla
húsið angan. Það skyldi þó ekki
vera að bóndinn sé þá enn við-
mótsþýðari en ella?
S.HÖ.
BLOM
VIKUNNAR
360. þáttur
Umsjón Ágústa
Björnsdóttir
BRIPS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson
Þröstur gerði þrennu
í sumarbrids
ÞRÖSTUR Ingimarsson vann viku-
keppnina og mat á Þrem frökkum
auk þess sem hann með Erlendi
setti nýtt topp-
skor 9. júlí,
69,75%, og er
þar með efstur í
Homafjarðar-
leiknum en það
par sem nær
hæstu skori í
sumar fær ferð
á Homafjarð-
armótið í lok
sept. Þröstur
setti einnig nýtt met í Flugleiða-
leiknum, skoraði 100 bronsstig á
þrem dögum. Föstudaginn 11. júlí
spiluðu 30 pör, meðalskor 364 og
urðu úrslit þessi:
N/S riðill:
Guðrún Jóhannesdóttir - Jón S. Ingólfsson 437
Páll Þór Bergsson - Júlíus Snorrason 428
JónViðarJónmundsson-EggertBergsson 420
A/V-riðill:
GuðlaugurSveinsson-ErlendurJónsson 485
ÞórðurBjömsson-Þrösturlngimarsson 474
SigfúsÞórðarson-GunnarÞórðarson 462
í miðnætursveitakeppninni spil-
uðu 10 sveitir og til úrslita spiluðu
sveitir Sigfúsar Þórðarsonar og
Þórðar Björnssonar eftir að sveit
Sigfúsar hafði komist áfram úr
annarri umferð með því að draga
hærra spil, og sveit Sigfúsar vann
og með honum spiluðu Gunnar
Þórðarson, Bjöm Snorrason og
Ingibjörg Harðardóttir.
Sunnudaginn 13. júlí spiluðu 14
pör monrad-barómeter, meðalskor
0. Efstu pör urðu:
Þröstur Ingimarsson - Þórður Bjömsson 51
Halldór Guðjónsson - Eggert Bergsson 35
Steingrímur G. Pétursson - Sveinn R. Eiríksson 29
Jón Viðar Jónmundsson - Guðbjöm Þórðarson 15
Mánudaginn 14/ júlí spiluðu 29
pör mitchell tvímenning, meðalskor
216.
N/S-riðill:
Stefán Jóhannsson - Ljósbrá Baldursdóttir 251
Magnús Halldórsson - Baldur Ásgeirsson 234
Bjöm Amórsson - Hannes Sigurðsson 231
A/V-riðill:
Eggert Bergsson - Nicolai Þorsteinsson 283
ísak Öm Sigurðsson - Jón St. Gunnlaugsson 273
JónBaldursson-EinarGuðjohnsen 244
Spilað er alla daga nema laugar-
daga í húsi Bridssambands íslands,
Þönglabakka 1, 3ju hæð.
Vopnaskaksmótið í brids
Vopnaskaksmótið í brids verður
haldið sunnudaginn 27. júlí en það
er Bridsfélag Vopnafjarðar og
menningarmálanefnd Vopnafjarð-
arhrepps sem stendur fyrir mótinu.
Mótið er silfurstigamót og spilaður
verður tvímenningur með Baromet-
er-fyrirkomulagi. Keppt verður um
farandbikar og einnig verða pen-
ingaverðlaun fýrir 3 efstu sætin.
Mótið hefst kl. 13 og verður spilað
í félagsheimilinu Miklagarði. Þátt-
tökugjald er 2.000 kr. á par og er
kaffi og veitingar innifalið í gjald-
inu. Skráning fer fram í eftirtöldum
númerum og þarf að vera lokið fyr-
ir 25. júlí. 473 1393 (Elís), 4731
281 (Stefán), 473 1246 (Sigga
Dóra), 473 1255 (Fax).
Þröstur
Ingimarsson
RAGNA Karlsdóttir, formaður Emblu, afhendir forstöðumönnum
á Geldingalæk, Lindu Reynisdóttur og Sigurði E.H. Jensen, styrkinn.
200 þúsund úr styrktarsjóði
Á NÝAFSTÖÐNU starfsári veitti
Zontaklúbburinn Embla styrk til
barnaheimilisins á Geldingalæk.
Heimilið á Geldingalæk var stofn-
að af Barnaheillum en lýtur um-
sjá Barnaverndarstofu. „Ákveðið
var að veita 200.000 kr. úr styrkt-
arsjóði en í stað þess að afhenda
þá fjárhæð beint, leituðu félags-
konur eftir því hvað vantaði helst
til starfseminnar og hvað börnin
vanhagaði mest um. Síðan var
hafist handa um að kaupa inn og
var leitað eftir aðstoð fyrirtækja
þannig að keypt voru húsgögn,
fatnaður og leikföng með góðum,
allt upp í ipjög góðan, stað-
greiðsluafslætti. Þegar upp var
staðið var verðgildi styrksins um
kr. 500.000,“ segir í fréttatilkynn-
ingu. „Eitt af stærstu styrktar-
verkefnum Zonta undanfarin ár
hefur verið stuðningur við UNIF-
EM. Stærsta styrktarverkefni nú
er að styrkja menntun barna og
kvenna í Suður-Afríku en þar
er ástand í menntunarmálum
mjög slæmt, einkum hjá þeldökk-
um.
Auk greiðslu til alþjóðaverk-
efna styrkja Zontaklúbbarnir á
íslandi ýmis verkefni heimafyrir.
Þannig hefur Zontaklúbburinn
Embla styrkt á undanförnum
árum: Kvennaathvarfið, Alnæ-
missamtökin, Heimahlynningu
krabbameinssjúkra, Sólheima í
Grímsnesi, Hjálparstarf Þóru
Einarsdóttur auk heimilisins á
Geldingalæk," segir ennfremur.
á næstu
bensínstöð
og myndbandaleigum
Bónus vídeó
flðrir vinningar fást afhentir hjá Vrfilfelli, Stuðlahálsi 2,
Reykjavík og hjá umboðsmönnum á landsbyggðinni.