Tíminn - 24.12.1948, Page 9

9
JÓLABLAÐ TÍMANS 1948
Hann fór að anda með sogum — og svo rétt á eftir
að kippast til. En við skiptum okkur ekkert af honum,
héldum áfram að draga, en drógum hægt, því að ekk-
ert lá á og við hugsuðum sem svo, að það væri rétt
að sjá, hvort skorna beitan entist ekki meðan hann
lúrði, yrði varla það lengi. Rétt strax fór hann svo
að anda eðlilega, og um leið hætti hann þessum
rykkjum, sem voru sannast að segja dálítið leiðinlegir,
næstum því að maður gæti haldið hann vera að fá
krampa. En svo liðu þá ekki nema nokkúr augnablik,
þangað til hann þaut upp, og um leið var hann rok-
inn undir lóðina og farinn að beita. Ég hugsa það
hafi aldrei verið yfir tíu mínútur, frá því aö hann
fleygði sér út af og þar til hann vaknaöi.
Hann beitti nokkra öngla, en nam síðan staðar,
sagði ámóta og hann hefði brugðið sér aftur í stafn-
lok með sendibréf, sem hann hefði allt í einu munaö
sig hafa stungið óopnuðu í vasa sinn:
— Ég segi ykkur mannslát.
Við litum allir á hann, en sögðum ekkert, biðum.
Og svo kom í sama tón:
— Hann er dáinn, þessi vesalingur, hann Magnús
gamli.
— Hvaða Magnús? spurði annar vinnumaöurinn —
með hugann allan inni á sveit.
— Hann Magnús hérna — jólagat, sem þeir kölluðu.
— Hann Mangi gamli — aldrei frískari en þegar ég
skrapp heim i gærkvöldi að ná mér í sokka? Hann
tók hjá mér í nefið og sagðist halda, að hann hefði
alveg orðið gráðugur í tóbak, ef hann hefði byrjað á
því, meðan hann hefði sosum nokkuð verið. Að hann
sé dáinn?
— Heyrðirðu það ekki, eða hvað — eða helduröu
kannski, að ég sé að ljúga? Og nú var ekki laust við,
að Hákon væri orðinn argur. — Ég skal þá bæta ykkur
til: Hann var dálítið leiður og rellinn, karlinn, sagði,
að hann hefði ekkert kært sig um að fara að drepast,
einmitt núna, þegar hann hefði verið kominn í góöan
stað og verið leikið við sig í fyrsta skipti á ævinni. Nú
sæi hún sig ekki einu sinni, blessuð matmóðirin og
mjólkurgjafarinn, og hann væri þessi dauðans aum-
ingi að geta ekki einu sinni hreyft neitt, þó að hann
vildi láta vita af sér. Og svo heimtaði hann af mér
grásleppuspyrður, sem Dúfa mín hefði gefið honum í
fyrradag. Hann hefði hengt þær innst inn i horn á
innri skemmunni.
Dráttarmaðurinn var hættur að draga og ég að
skera, og báðir gláptum við, vitaskuld, á Hákon — og
eins var með andófsmanninn.
— Hvað sagðir þú? spurði ég, þegar hann virtist
ætla að snúa sér að beitingarlóðinni án þess að segja
meira.
— Hvað átti maður að segja? Jú, ég sagði honum,
að hann skyldi reyna að átta sig á því, að hann hefði
ekki með neitt svoleiðis að gera — og biðja góðan guð
fyrir sér, svo að hann gæti hætt öllu jarðrölti og kom-
izt sem fyrst undir þak hjá honum.... En hann var
þá ekki alveg á því. Hann sagðist aldrei áður hafa
átt grásleppu — ekki minnsta kosti í háa herrans tíð,
eiginlega ekki síðan hann hefði náð einu og einu
kvikindi úr klónum á svartbaknum hér áður á árum,
og hann hefði verið búinn að hlakka svo til að steikja
þær á glóð — þessar... . Þá hætti ég að anza honum —
og svo mun ég hafa vaknað.... Ekki spaug með
svona vesaling, en maður sér nú til.
Markús þagnaði augnablik og leit fram eftir þil-
farinu. Var nú einhver að koma upp? Ég gætti líka.
Nei, það var bara ímyndun, enda hélt Markús áfram:
— Jæja, Hvítur minn, þá er að segja frá því, að
þegar við komum í land, stóð Sæhildur í fjöru, en
hún var aldrei vön að færa okkur mat eða kaffi sjálf,
blessunin, nema eitthvað sérlega stæði á — annars
sosum aldrei nema dýrð og dásemd að sjá hana, þessa
blómans paradís, þessa gæða-gyðju — það var dótt-
irin, sem var vön að lcoma, hún Fríða litla --- Hu,
onei, maður leit kannski ekki neinum vonar — hvaö
þá girndaraugum inn í þann himin, enda sýndist
hann ekki sjá neitt eitt öðru fremur, frekar en bless-
aður vorhiminninn, sem brosir við öllu og bjarmar
allt — en gerir sér engan mun.
— Litla manninum hefir litizt sæmilega á þær
mæðgur — skilst mér? sagði ég með hægð.
Markús ranghvolfdi upp á mig augunum:
— Á ég að halda áfram, greyið mitt?
NÝÁRSSÓL
Hálfrar aldar minning eftir Sigríði
Björnsdóttur
Það er nýársmorgun árið 1898. Þeir,
sem á ferð eru í Blönduhlíðinni þennan
morgun, dást að björtu og hreinu veðri
og ágætri færð. Það er hvítt yfir að líta,
en það er logn og harðfenni. Stjörnur
næturinnar eru því nær bliknaðar fyrir
vaxandi birtu dagsins. Á norðVestur
loftinu mótar þó enn glöggt fyrir rönd
af mánanum, sem innan stundar hverf-
ur þó alveg.
Loftið er tært og hreint og hress-
andi. Það marrar 1 fönninni, vegna
frostsins. Smá hópar af fólki eru á ferð
í morgunkyrrðinni, þeir eru á leið til
kirkjunnar. Það á að messa á Miklabæ,
og það er nýársdagur, gott veður og góð
færð, og þess vegna líklegt að margt
fólk verði viö kirkju.
Heima við bæinn á Miklabæ er allt á
fleyg::ferð, allir flýta sér, hver við sitt
verk. Allir vilja sem fyrst hafa lokið
því, áður en kirkjufólkið kemur.
Úti á túninu, kringum fjárhúsin, eru
fjárbreiður, nokkuð dökkar á lagðinn
samanborið við fönnina, sem þó er drjúg
um farin að óhreinkast rétt við fjár-
húsin. Fjármennirnir eru inni í húsinu
að raka krærnar og gefa á garðana.
Frá fjósinu koma mjaltastúlkurnar
með mjólkurföturnar og stefna heim að
bænum. Gamall maður heldur á vatns-
grind og tvefm' vatnsfötum heiman að
og stefnir að vök sem höggvin hefir
verið á lækinn. Föturnar eru klakaðar
bæði utan og innan og vatnsrúmið fer
stöðugt minnkandi innan í þeim. En
gamli maðurinn fárast ekkert um það,
ef til vill verða ferðirnar nokkru fleiri,
því tunnuna verður að fylla, ekki mun
af veita, svo verður sennilega hitað kaffi,
i dag. — Hann vaggar áfram með föt-
urnar, hann er að flýta sér venju frem-
ur, því hann vill líka vera kominn í
sparifötin sín áður en fólkið kemur.
Inni í bænum er einnig unnið af kappi.
Eldamennskan er fljótleg. Hangiketið
liggur soðið frá gærdeginum, í trogi
upp á búrhyllunni. Rauðgrauturinn var
einnig eldaður í gær. Hár hlaði af laufa-
brauði er lika á búrhyllunni, ekkert
eftir að sjóða nema kartöflur og það er
ekki langrar stundar verk.
En svo þarf að laga og þrífa allsstað-
ar, búa um rúm, athuga spariföt, bursta
skó. Margt kemur til greina, sem gera
þarf. Fólkið er kannske svolítið syfj-
aðra en vant er, af þvi að það vakti við
spil og leiki til kl. 2 í nótt. En það ber
ekkert á því, það eru allir léttir í hreyf-
ingum og í hátíðaskapi.
En á meðan þessu hefir farið fram,
hefir suðurloftið, neðst niður við sjón-
deildarhringinn þar sem vesturfjallgarð
urinn teygir sig mót austurfjallgarðin-
um — roðnað. Rönd af nýárssólinni er
að koma í ljós. Geislarnir falla skáhallt
á hvítt hjarnið og slá á það gulljjum
lit. Þeir smjúga inn um litla frosna
glugga og koma með ljósið og birtuna
inn.
Skyldu nú allir vera vaknaðir Nei,
það er það nú einmitt ekki. Inni í Suð-
urhúsinu á Miklabæ liggur sofandi lítil
stúlka, 7 ára gömul. Hvorki. ysinn og
hávaði morgunannanna, né tilraun litla
sólargeislans að smjúga inn um hélaða
rúðuna hafa getað vakið hana.
Hún fékk nefnilega að vaka fram-
eftir með hfí\u fólkinu á gamlárskvöld.
En samt sem áður sefur hún ekki fast,
hún lifir upp í draum sínum glaðværð
og leiki gærkvöldsins. Á andliti hennar
bregður fyrir brosi í svefninum. —
„Kvarðijnn liggur“. „Láttu hann
liggja“. „Kvarðinn liggur fastur“. „Á
hverjum “ Hvernig í ósköpunum var
hægt að ségja á hvern var bent, þar
sem lokuð hurð var á milli? Þetta var
næsta illráðanleg gáta. — „Hvað á ég
að gera við það, sem mér var gefið?"
En sú hlægilega heimska, að halda að
ég gæti notað hana kisu mína um háls-
inn í kirkjuna. En hámarki sínu náði
gleðin þó þegar Fúsi sagði lát „kóngsins
á Spáni“, og seinast var hægt að koma
honum til að hlægja.
Draumurinn tekur á sig margbreyti-
legar rnyndir, lifandi. leiki, sem vilja
þó eins og hrökkva undan þegar á að
fara að lifa þá upp. —
En það er svo gott aö vera svona milli
svefns og vöku, finna og njóta en þó
hvílast. Sjöorðaleikurinn er skemmti-
legur og þá ferðasagan hans Fúsa. Fúsi
var nefnilega hetja dagsins, hann var
uppeldisbróðir okkar og nokkru eldri
en við systkinin. Var þennan vetur á
Hólaskóla, en kom heim í jólafríinu.
Þessvegna var hann hrókur alls fagn-
aðar.
Þegar klukkan sló 12 og gamla árið
kvaddi og það nýja heilsaði, tókust allir
í hendur eða kysstust og buðu hver öðr-
um „gleðilegt nýár, og þökkuðu fyrir
gamla árið“. En þá kom nú einmitt það
allra skemmtilegasta. Þá var slökkt á
öllum lömpunum og við kveiktum á ’tólg
arkertunmn ol^kar, jólakertunum, og
fórum öll að spila „púkk“. Allavega
litum glerbrotum, sem geymd voru í lér-
eftspoka sem var hvolft á borðið og
hver fékk sína hrúgu. Tíminn varð fljót-
ur að líða, kertin smá lækkuðu, þar til
skörin hnigu út af í dálítinn bráðinn
tólgarpoll sem myndast hafði í kerta-
pípunni. Þá var spilamennskunni lokið,
og allir flýttu sér í háttinn.
Og er nú að undra þó litla stúlkan
sé syfjuö, og eigi bágt með að vakna?
Gamla klukkan tifar á veggnum, hún
er dálítið föl í morgunbjarmanum, en
hún hægir ekki á sér, litlu dúfumynd-
irnar framan á klukkunni stinga saman
nefjum, þær vildu víst gjarnan vekja
þá litlu, sem er nú búin að sofa lengur
en góðu hófi gegnir.
— En nú er það eitthvað sem berst
inn í vitund hennar, hún finnur að hún
verður aö vakna, og henni líður svo vel.
Eitthvað berst inn í sál hennar, eitt-
hvað bjart og hreint og fagnandi. —
Er það litli sólargeislinn, sem loks hefir
náð að þíða rúðuna og staönæmst hefir
á hurðinni, rétt neðan við bókaskápinn
Ef til vill, en það er eitthvað fleira. Það
er söngur og fótatak. Ekki kannske bein-.
línis söngur, það er raulað lágt, en svo
þýtt og bjart. Það er pabbi sem gengur
um gólf og raular nýárssálminn:
„Hvað boðar nýárs blessuð sól?
hún boðar náttúrunnar jól,
hún flytur líf og líknarráð,
hún ljómar heit af Drottins náð“.
Og litla stúlkan er glaðvöknuð og
hlustar. Geislinn á hurðinni stækkar,
hann er orðinn að skínandi bjártri ný-
árssól. Lag og ljóð og fótatak blandast
saman og rennur inn i meðvitundina
með því magni, að hálfrar aldartöf hefir
ekki getað máð það burt úr endurminn-
ingunni:
í sanjjleik hvar sem sólin skín
er sjálfur guð að leita þín. —
Pabbi er kirkjubúinn að öðru leyti en
því, að hann er enn í svörtu fallegu