Tíminn - 24.12.1949, Blaðsíða 12

12
JÓLABLAÐ TÍMANS 1949
DRYKKJUMANNSSAGA
Margt hefir verið rætt um danska meðalið
antabus þetta ár og nokkur reynsla er fengin
af notkun þess hér á landi. Frásögn sú, sem hér
fer á eftir, birtist í haust í dönsku blaði. Þar
segir einn af þeim, sem fyrstur varð til að fá
hjálp af þessu meðali, sögu sína. En auk þeirr-
ar fræðslu, er sagan sjálfsagt vel fallin til um-
þenkingar þeim, sem trúa þeim sögum, að of-
drykkja sé íslenzkt sérfyrirbrigði, sem að veru-
legu leyti myndi læknast með áfengu öli, ef á
boðstólum yrði. Auk þess má þessi saga vel verða
til umræðu og lærdóms, ef auðið mætti verða, í
jólaboöum.
Glötuð helgi.
Sumum hafa þótt lýsingar ofdrykkju-
manna í sögum og kvikmyndum eins og til
dæmis „Glötuð helgi“, ganga of langt. Ég
ætla hér að koma mfnum athugasemdum á
framfæri til sönnunar því, að svo er ekki. Og
ég get trútt um þau efni talað, þar sem ég
hefi verið drykkjumaður og það ofdrykkju-
maður fyllilega. Ég þekki þann feril allt frá
fyrsta staupinu, sem ég fékk mér fyrir átta
árum, og þangað til fyrir hálfu öðru ári, að
dagleg neyzla mín var orðin 10 ölflöskur og
1—2 vínflöskur. Síðastliðið ár eyddi ég 20
þúsund krónum fyrir áfengi.
Ég var að lokum kominn svo langt, að á-
fengi var eina meðal, sem dugði mér — það er
að segja daginn eftir, — og hjá drykkju-
manninum er alltaf dagurinn eftir.
Ef þið hafið séð myndina „Glötuð helgi“,
hafið þið fengið góða hugmynd um skelfing-
ar þær, sem vesalings drykkjumaðurinn verð-
ur að þola, en það get ég sagt ykkur, að þeg-
ar komið er jafn langt og Ray Milland í
myndinni, og það komast margir drykkju-
menn, þá tekur veruleikinn myndinni mikið
fram.
Þó hefi ég vitað drykkjumenn, sem ekki
þorðu að sjá þessa mynd. Þeir treystu sér ekki
til að horfast í augu við sína eigin eymd.
Undan brekkunni.
Afi minn var sá eini, sem drakk í minni
fjölskyldu. Sjálfur snerti ég eiginlega ekki vín
fyrr en ég var 24 ára. Þá vann ég í verksmiðju,
þar sem ekkert þótti eðlilegra en að fá sér
nokkur staup. Félögum mínum fannst, að það
heyrði til góðum siðum. Þetta gekk lika vel um
nokkra hríð, en innan skamms tók ég eftir því,
að ég þurfti að drekka meira en hinir til að
vera á borð við þá og ef ég bætti þá ögn við,
fann ég að þeir hlustuðu á mig og bá hélt ég,
að ég hlyti að vera drjúgum vitrari en félagar
mínir. Þrátt fyrir þetta kom ég þó alltaf vel
fram og félagar minir þoldu mig vel, þó að ég
væri drukkinn.
Félagarnir sögðu mér lika, að ef ég fengi mér
bjórflösku til að rétta mig af morguninn
eftir, hyrfu allir timburmenn. Þeir fóru, þegar
ég hafði drukkið þrjár bjórflöskur.
Hægt og öruggt hallaði undan brekkunni
hjá mér, eftir því sem áfengisneyzla mín óx.
Nú drakk ég tvö stór vínstaup og tvær bjór-
flöskur á hverjum morgni. Það voru hræðileg-
ar stundir frá því ég vaknaði þar til ég hafði
fengið þessa morgunhressingu.
Ég giftist um likt leyti og ég byrjaði að vinna
í þessari verksmiðju, en ég lét konuna ekkert
vita um drykkjuskap minn. Því hafði ég heldur
aldrei áfengi á heimilinu, — í fyrstu. Ekki leið
þó á löngu, þar til ég fór að geyma flöskurnar
hvarvetna heima hjá mér. Og enda þótt ég
elskaði konu mína hafði áfengið svo mikið vald
yfir mér, að ég gat alls ekki losað mig undan
því, þó að hún hótaði skilnaði, þegar hún vissi
um brest minn.
í kvölum.
Við, skildum eftir sex ára hjónaband. Síð-
ustu vikurnar fyrir skilnaðinn urðu mér erfið-
astar, því að þá reyndi ég af alvöru að hætta
að drekka. En þá kom nýr vandi í ljós. Ég gat
ekki sofið. Það eru stórkostlegir erfiðleikar
fyrir drykkjumann, sem berst við að sigrast á
lesti sínum. Ég reyndi að nota svefnmeðul og
auðvitað hóflaust, svo að ég var jafn skjálf-
hentur sem fyrr, en fór á mis við þau yndislegu
augnablik, sem áfengið veitti mér.
Þegar ég segi augnablik, meina ég það bók-
staflega, því að sú stund, sem mér gafst til að
sjá inn í sælulandið, var síðast ekki nema 15
—30 minútur í sólarhring. Hinn tímann allan
þoldi ég verstu vítiskvalir. — Nú fór ég að
drekka á ný. En þá þjáðist ég fljótlega af
magakrömpum, sem gripu mig öðru hvoru.
Þessi krampaköst voru svo kvalafull, sem
hugsast getur. Þau byrjuðu snemma að
morgni, — venjulega um fimmleytið. Ég
minnist þeirra enn eins og þau væru hræði-
leg martröð.
Það var eins og einhver furðuhljóð, sem
færðust nær og nær, ætluðu að sprengja
höfuðið, og ég snarvaknaði. Með skjálfandi
höndum þerraði ég svitann af enninu og
augunum. Ég var allur í einu svitabaði og
skalf af hryllingi. Meðan konan mín lá róleg
og svaf væran við hlið mér, lá ég og hugsaði
mig örmagna um það, hvar ég hefði falið síð-
ustu flöskuna — eins og í „Glötuð helgi“.
Síðast — eftir að konan hafði fundið flesta
felustaði mína — tók ég það ráð að geyma
flöskuna í ljóshylki þremur hæðum neðar.
Það eitt, að vita af flöskunni þarna niðri, fró-
aði mér mikið, en það var þó aðeins litill
frestur. Ég fann, að ef ég ætti áfengi þarna,
þyrfti ég ekki að koma eins drukkinn heim.
Rétt fyrir háttatíma fór ég svo niður í garð-
inn undir því yfirskyni, að ég væri að losa
ruslafötuna. Þá tæmdi ég forðabúriö um leið.
Þessu fylgdi það, að ég virtist minna drukk-
inn er ég háttaði en þá var líka allt tómt
klukkan fimm að morgni þegar ég vaknaði
skjálfandi. Oft fór ég þá strax á fætur, því
að það var verra að liggja fyrir, — og þá tók
við þjáningagangan um göturnar þangað til
fyrsta veitingakráin yrði opnuð. Vita megið
þið, að þá göngu þekkja allir drykkjumenn.
Oft hafði ég engan eyri í vasanum, en varð að
treysta á skilning veitingamannsins, að hann
lánaði mér 5—6 staup, svo að versti svitinn
hyrfi af enninu og skjálftinn á höndunum
minnkaði. Það fór fyrir mér eins og fór í
myndinni. Það endaði með drykkjuæði —
delerium tremens. Mér finnst bara, að það
hafi verið stórum verra en myndin sýnir. Svo
hræðilegt er það, að því verður naumast með
orðum lýst.
Furðulegar sýnir.
í tvo mánuði hafði ég reynt að halda mér
frá áfengi, þegar ég byrjaði á ný kvöld eitt í
kunningjahópi. Vinum mínum fannst ég leið-
inlegur. Þeir sögðu, að ég væri aumingi, ef ég
gæti ekki látið vera að halda áfram daginn
eftir. En daginn eftir var ég með timburmenn
og ég hélt það væri bezt að losa sig við þá
sem fyrgt. Að því sneri ég mér svo ákveðið,
að eftir þrjá mánuði var ég kominn með del-
erium. Ég drakk jafnt og þétt. Á næturnar
svaf ég á gistihúsum eða hjá einhverjum
þeim, sem skjóta vildi yfir mig skjólshúsi.
Nóttina áður en ég var fluttur í sjúkrahús-
ið var ég hjá vini mínum einum. Við höfðum
drukkið býsna mikið, en þó þótti mér það
ekki nóg. Ég sendi hann því að sækja meira
áfengi. Þegar hann kom aftur engdist ég á
gólfinu í krampakasti. Herbergið var allt at-
að í blóði, því að ég hafði barið höfðinu við
veggina.
Vinur minn sendi eftir lækni og hann lét
flytja mig í sjúkrahús. Eftir því man ég ekki
en á þriðja degi var ég kominn með drykkju-
æði.
Ég vaknaði um nóttina við það, að einhver
kallaði á mig. Hljóðin komu frá glugganum
og ég stóð upp og leit út til að sjá hvaðan
þau kæmu. Þarna sá ég 5 eða 6 menn, sem
horfðu á mig með einkennilegu glotti. (Ég
var í herbergi á þriðju hæð.) Þeir bentu
jafnframt á klukku, sem var þarna alls ekki.
Ég vissi að klukkan var 5 að morgni. Svo
hurfu mennirnir allt í einu og klukkan gekk
aí'tur á bak. Þá skeðu þau undur, að ég gat
séð loftið. Ég sá allar sameindir loftsins
hamra á klukkunni og síðan byrjuðu þær
samskonar læti inni i höfðinu á mér. Ég fór
aftur í rúmið en þá heyrði ég mennina kalla
á mig á ný. Ég varð að rísa upp til að vita
hverju færi nú fram. Þetta endurtók sig oft
og alltaf gekk tíminn aftur á bak. Seinast,
þegar ég fór til baka í rúmið, heyrði ég, að
einhver lá þar og hraut. Ég gat engan séð,
en ég heyrði að hroturnar komu frá koddan-
um mínum, og þegar ég tók hann upp varð
ég var við votan blett undir lakinu. Þaðan
var það, sem hljóðið kom. Ég var lostinn
skelfingu þegar ég lyfti lakinu og þar lá þá
hinn furðulegasti fiskur, sem ég hefi nokk-
urntíma séð.
Þetta var flatur fiskur, en hafði klær eins
og humar. Hann var svona lófastór. Ég svipti
lakinu úr rúminu og reyndi að sópa fiskin-
um burtu, en hann lá kyrr. Þá stökk ég upp
í rúmið og tróð og stappaði á kvikindinu,
svo það malaðist mélinu smærra. En rykið
barst út um alt herbergið og smám saman
fóru þessar agnir að hverfast og sameinast
aftur og þrýstust inn í höfuðið á mér. Ég
hljóp berstrípaður fram á ganginn og æpti
og hljóðaði, þangað til ég var fluttur á 6.
deildina og færður í spennitreyju. Síðan voru
mér gefnar róandi sprautur, svo að ég sofn-
aði.
Svefninn veitti mér einungis vesalan gálga-
frest. Þegar ég vaknaði daginn eftir kveikti
ég mér i ímynduðum vindlingum, smeygði
mér úr sokkunum, veiddi smákvikindi og
geymdi þau í lófanum, las upphátt af auðum
pappír, spuröi, hvort ég ætti að læra versin
utanbókar og hélt mig sannarlega sjá bæði
hunda og ketti hlaupa um herbergið.
Það var fyrst að nokkrum dögum liðnum,
að ég var orðinn svo eðlilegur aftur, að ég gat
sofið án meðala. Yfirlæknirinn, en það er
einhver skilningsríkasti maður, sem ég hefi
hitt, sagði mér blátt áfram, að ef ég héldi á-
fram að drekka myndu þessar skelfingar
endurtakast og hann kom fortölum sínum svo,
að ég var einn af þeim ’fyrstu, sem notuðu
antabus. Það hjálpaði mér svo, að ég gat ekki
drukkið áfengi án þess að kenna snögglega
mikillar vanlíðunar, en samt finnst mér, að
mestu áhrifin hafi verið andleg, þar sem ég
hætti að hugsa um áfengi.
Það var eins og tilhneigingin hyrfi að
verulegu leyti á þeirri sömu stundu, sem ég
varð þess vísari, að líkami minn gat ekki
notið áfengisins eins og áður.
í sama farið aftur.
Ekki leið á löngu þar til mér fannst anta-
bus orðinn óþarfur mér, því að ég hefði
enga hneigð til áfengra drykkja. Ég skildi
ekki þegar læknirinn sagði, að hann væri
hissa á því, að ég hefði ekki fallið frá bind-
indinu aftur, og mér fanst hann jafnvel hálf-
leiður yfir því, þar sem honum þótti það
heyra til í gangi lækningarinnar.
En þetta kom allt. Ég hafði fengið mér um
morguninn þann litla skerf, sem umtalað var,
af antabus. Um kvöldið var ég í kunningjahópi.
Mér var ónotalegt og leið ekki vel. Ef til vill
væri bót að dálitlu víni? Ég varð lasinn af
þvi en ekki mikið. Það var eins og ég gleymdi
þessari líkamlegu vanliðan að nokkru, og
svo drakk ég nokkru meira, og hinir drukku
líka. Þetta er víst smitandi. Loks hurfu ó-
þægindin, bæði af kuldahrollinum og anta-
bus. — Ég var hjá kunningjunum um nótt-
ina.
Morguninn eftir var mér enn ónotalegra.
Ég var með höfuðverk, — og var dálítið leið-
ur yfir því, að hafa ekki farið heim. Þá hefði
ég ef til vill sofið skár og getað hringt með
betri samvizku á vinnustað minn til að láta
vita, að ég yrði að liggja. Antabus fékk ég