Tíminn - 24.12.1952, Blaðsíða 25

Jólablað TIMANS 1952
25
VERKASKIPTI
Gamansaga eftir Sæunni Bergþórs
„Nei, minn góði Björn, og aftur
nei,“ rumdi Hansen bakari, um leið
og eitt af hinum frægu hnefahögg-
um hans hitti borðið af svo miklu
afli, að bollarnir og teskeiðarnar
dönsuðu polka á hoppandi undir-
skálunum.
„Guð hjálpi þér, maður,“ hvein í
konu hans, sem í sama bili birtist
með fullfermdan kökudisk í dyrun-
um. En Hansen var allt of æstur
til að skeyta fyrirbænum konu sinn
ar. Hann leit hvasst á Björn bónda,
festulegan mann með íhugul augu,
sem sat gegnt honum við borðið.
„Nei, minn góði Björn,“ sagði
hann aftur með allmiklum þunga
í röddinni. „Kjör okkar kaupstað-
arbúa eru á engan hátt sambæri-
leg við kjör ykkar sveitafólksins.
Þið þurfið ekki annað en að mjólka
kýrnar og skjóta kindurnar til þess
að raka saman peningum, og allt
það, sem við borgarbúar öflum okk-
ur með súrum sveita, fer í það að
kaupa af ykkur afurðirnar þessu
óheyrilega verði og borga svo í við-
bót allskonar skatta, svo að þið get-
ið ekið á sláttumaskínum, traktor-
um og öðrum álíka farartækjum
um hásumarið."
„Já, að hugsa sér, hvað sveita-
fólkið getur verið vanþakklátt,"
sagði frú Iiansen, um leið og hún
hellti kaffinu í bollana. „Það sem
þarf er ekki annað en að mjólka
kýrnar og merarnar til að fá
smjör, skyr og osta, og svo fer það
bara niður i kjallarann sinn eftir
rúgmjöli, haframjöli og hveiti, og
samt þykist það vera að drepast úr
eymd.“
„Svo er nú það,“ sagði Björn með
hægð. „Ég verð vist að leyfa mér að
vekja athygli frúarinnar á því, að
þar sem ég þekki til eru merar yf-
irleitt ekki mjólkaðar til heimilis-
þarfa, og til þess að geta sótt korn-
vöruna niður í kjallara, verður
sveitafólkið að kaupa hana fyrst
og flytja heim til sín, því að kjall-
arar íslenzkra sveitabæja eru sann-
arlega engir sjálfsánir kornakrar.
Þér, Hansen, vildi ég segja það, að
ég er þér alveg sammála um það,
að kjör sveitafólks og borgarbúa
séu á margan hátt ekki sambæri-
leg, en hinsvegar er ég þér ekki
samdóma um, í hverju sá mismun-
ur sé fólginn,“ bætti hann við, og
dálítilli glettni brá fyrir í svipnum.
„Fögur sveit hefir vissulega þær
dásemdir að bjóða, sem aldrei
verða metnar til fjár og hvorki
rafljósadýrð né auglýsingaskraut
megna að veita. En ég verð að vekja
athygli þína á því, að til þess að
geta mjólkað kýr og skotið kindur
verður sveitafólkið oft og einatt að
vinna baki brotnu til að sjá þeim
farborða, og ég býst við, að öfund
þorgarbúa í garð sveitafólksins
mundi minnka að mun, ef þeir ættu
að búa sjálfir í dálítinn tíma.“
Þannig atvikaðist það, að Björn
bóndi og Hansen bakari sömdu það
með sér að hafa verkaskipti fyrstu
viku júlímánaðar. Frúin var í sjö-
unda himni við tilhugsunina um
allt það rjómakaffi, sem hún gæti
drukkið sér að kostnaðarlausu, og
Hansen fór að tala um þurrka og
lægðir, rétt eins og hann væri þeg-
ar orðinn bóndi. Hann hafði alltaf
haft gaman af að hlusta á hana
Theresíu, hann Hansen.
Loks rann hinn langþráði dagur
upp, þegar Hansen skyldi gerast
bóndi. Klukkan ellefu um morgun-
inn voru hann og frúin setzt inn í
bílinn, sem átti aö flytja þau til
fyrirheitna landsins. Það eitt
skyggði á gleði Hansens, að hann
varð stöðugt að vera á verði gegn
því, að turninn, sem hann var með
á hnjánum, hryndi í rústir, en sá
turn var byggður úr hattaöskjum
frúarinnar. Annars gekk ferðalag-
ið með prýði, og klukkan tvö eftir
hádegi sátu Hansen og frú inni í
stofu hjá Birni bónda og konu
hans, sem gæddi þeim á skyri og
rjóma. Næsta dag átti Björn svo að
taka við starfi Hansens, en Hansen
skyldi þá byrja búskapinn á Hóli.
Björn var einyrki, svo að Han-
senhjónin urðu sjálf að gera allt,
sem gera þurfti að halda heyskapn-
um áfram. Sagði Björn þeim fyrir
um allt, áður en hann fór og sýndi
þeim í alla króka og kima. Skildi
hann við þau, þar sem þau voru að
borða hádegisverðinn í sólskins-
skapi.
„Munið svo að fara strax að taka
saman,“ sagði Björn um leið og þau
hjónin kvöddu. „Útlitið er ótryggt,
sennilegt áð hann verði kominn á
austan í kvöld.“
Reyndar var sláttur hvergi haf-
inn, en Björn hafði slegið fimm
hesta engjastykki skammt frá
bænum handa þeim Hansenshjón-
unum að glírna við. Hann var ekki
vanur að eyða slættinum til einskis,
hann Björn, nei, ónei.
Að loknum hádegisverði skálm-
uðu Hansen og frúin út á engjar
með hrífur um öxl til að taka sam-
an. Þau voru bæði i bezta skapi, og
frú Hansen var með einn af nýju
sumarhöttunum sínum á kollinum.
Þau gengu i takt og Hansen söng
hástöfum gamalt hergöngulag, sem
hann hafði lært endur fyrir löngu.
Þegar á engjarnar kom, mökuðu
þau bæði framan í sig sportkremi
úr dós, sem frú Hansen hafði í
svuntuvasanum, svo að þau yröu
reglulega brún, en að því búnu
tóku þau hrífurnar og hófust
handa.
í fyrstu gekk þeim hálf illa að
láta tindana snúa niður, en brátt
komust þau upp á lag með það,
og einhvernveginn tókst þeim að
vöðla þessum fimm hestum sam-
an. Þá var eftir að sæta og binda.
Nú rnundi Hansen eftir því, að hann
hafði gleymt öllum reipunum
heima við bæinn. Hann kallaði því
til konu sinnar og bað hana að
bíða, meðan hann brygði sér heim.
Frú Hansen varð hvíldinni guðs-
fegin, því að satt að segja var hún
dauðþreytt. Og það var Hansen
reyndar líka, þar sem hann kom
kjagandi meö sjö pör í fanginu
heiman frá bænum.
„A-púh,“ stundi hann, þegar
hann loksins fleygði reipunum nið-
ur og tók að bjástra við að leysa
þau sundur. Björn hafði sýnt hon-
um, hvernig fara ætti að þessu öllu,
en gallinn var bara sá, að Hansen
var búinn að gleyma svo mörgum
ráðleggingum Björns. Auðvitað gat
það ekki verið neinn sérstakur
vandi að binda þetta hey, bara að
hægt væri að greiða úr þessari ó-
tætis reipaflækju.
„Stattu ekki þarna og gláptu á
mig eins og belja," öskraði Hansen
loks til konu sinnar, sótrauður og
útblásinn af að hamast á einu reip-
inu, sem nú var orðið flækt um fæt-
urna á honum sjálfum.
„Ó, góði Hansen, við getum ekki
leyst þetta,“ stundi frú Hansen og
lá við að láta hugfallast, en Han-
sen, sem nú var loks orðinn laus,
svaraði með því að þeyta reipinu
með kröftugu blótsyrði út í tjörn
þar rétt hjá. Einhvern veginn tókst
þeim samt að leysa næsta reipi, og
tók Hansen í annan endann, en
frúin í hinn og lögðu þau það þann-
ig einþætt niður á jörðina milli
sín.
Þá var eftir að koma heyinu á
það. Hansen rámaði í það, að Björn
hefði sagt, að til þess ætti maður
að nota hrifuna og eitthvað verið
að sýna sér, hvernig ætti að saxa.
Hann greip því hrífuna og byrjaði
að vöðla heyinu saman með henni.
„Hana, reyndu að saxa líka,
kona,“ kallaði hann myndugri
röddu til konu sinnar, sem þegj-
andi tók hrífuna og reyndi að bera
sig að eins og maður hennar. Allt
í einu rak Hansen upp hræðilegt
óp. Hann henti hrifunni á jörðina
af svo miklu afli, að hún fór í
tvennt, og hringsnerist á öðrum
fæti með svo miklum hraða, að
meðal vindmylla hefði ekki gert
betur i sjö vindstigum.
„Jesús minn góður, hefirðu slas-
að þig, Hansen?“ hrópaði frúin ná-
föl'af skelfingu. Hansen, sem ekki
hafði gætt sín nógu vel við söx-
unina og rekið hrífuna í fótinn á
sér, svaraði ekki, en settist niður á
þúfu og fór úr öðrum sokknum. Og
ekki bar á öðru, nöglin á litlu tánni
var sprungin.
„Ég skal bera svolítið af sport-
kremi á hana,“ sagði frú Hansen
með móðurlegri umhyggju.
„Já, það má reyna það,“ sagði
Hansen, sem létti mikið, þegar
hann sá, að allar tærnar voru kyrr-
ar á sínum stað.
„Við getum svo athugað, hvað
bezt sé að hafa við þetta í nótt. Ég
get séð það í Hjálp í viðlögum,“
sagði frúin.
Það var nú gott og blessað, en
hvernig átti Hansen að fara að því
aö saxa og sæta hrífulaus? Það
hlaut að vera hægt að vöðla hey-
inu einhvern veginn á reipið án
þess að nota hrífu. Hansen fór úr
jakkanum og lagðist á hnén. Þann-
ig tókst honum að krafsa saman
dálitla tuggu, og rambaði hann
sigri hrósandi með hana á reipið.
Hvað þetta sveitafólk gat verið sér-
viturt að nota hrífur við að sæta.
Brátt fannst Hansen, að hann
væri búinn að hrúga nógu miklu á
reipiö, til þess að hægt væri að
binda sátuna. „Komdu og bittu með
mér,“ kallaði hann til konu sinnar,
sem óðara kom kjagandi. En það
gekk ekki vel að binda þessa ólukk-
ans sátu, hún skekktist öll og
skældist, þangað til ekkert einasta
strá var orðið eftir í reipinu. Hvern-
ig í ósköpunum var líka hægt að
binda hey saman með böndum eins
og einhverja böggla? Það var auð-
vitað miklu skynsamlegra að setja
það í poka. Hansen hljóp heim að
bænum og tíndi saman alla þá
poka, sem hann fann, meðan frú
Hansen hitaði handa þeim kaffið.
N
Þegar þau höfðu lokið kaffidrykkj-
unni, fóru þau aftur niður á engjar
og byrjuðu að troða heyinu í pok-
ana. Eftir mikið basl og marga
stunu voru þau loks búin að troða
megninu af þessum fimm hestum
í átján poka. En þá var eftir að
koma því heim í hlöðu, og til þess
átti víst að nota hest og heygrind.
Hansen var nokkur fróun við til-
hugsunina um það að geta látið
aðra vinna undir sinni stjórn, jafn-
vel þótt þaö væri aðeins hestur.
Þar sem nú var orðið nokkuð
framorðið, sagði Hansen konu sinni,
að hún mætti mjólka kýrnar, með-
an hann næði í hestinn og flytti
heyið heim. Er heim kom, fór Han-
sen út í skúr og tók þar fallegasta
kjálkabeizlið, sem hann fann. Þvi
næst labbaði hann inn að nátt-
hagagirðingu, þar sem Gráni
gamli, vagnhestur Björns bónda,
var á beit. Gráni var lússpakur og
því hægðarleikur fyrir Hansen að
ná honum. Hann dæsti af ánægju,
um leið og hann batt beizlið vand-
lega um hálsinn á Grána. Svo tog-
aði hann í tauminn og spýtti um
tönn með óaðfinnanlegu búendalát-
bragði að hann áleit.
„Svona nú, hesturinn minn,
komdu nú heim,“ sagði hann biðj-
andi og færði sig eins langt frá
Grána gamla og beizlið og hand-
leggirnir frekast leyfðu.
Gráni gamli glápti steinhissa á
þetta mannkerti. Annað eins hafði
hann aldrei vitað — að binda beizl-
ið um hálsinn á honum. En þar
sem manngarmurinn vildi auðsjá-
anlega fá hann heim með sér, þá
lét Gráni það gott heita og lallaði
af stað.
Þegar þeir komu heim á hlaðið,
batt Hansen Grána gamla rækilega
við hestastaurinn á stertinum. Síð-
an brá hann sér vestur í hlöðuskúr
að leita að aktýgjunum. Það gekk
bæði fljótt og vel að finna þau, en
þá var eftir þrautin þyngri, nefni-
lega að leggja þau á klárinn. Han-
sen dröslaði þeim upp á bakið á
Grána, en hvernig sem hann fór
að, gat hann ómögulega komið
þeim rétt á. Loksins fór Grána að
leiðast þófið og nuddaði hausnum
hálf óþolinmóðlega upp við bak-
hlutann á Hansen, sem einmitt í
þessu var að stríða við að spenna
reiðann utan um aðra afturlöppina
á hestinum, og varð svo bilt við
þetta tiltæki Grána gamla, að hann
steyptist kollhnís í hlaðvarpanum.
„Drottinn minn dýri, aldrei hefði
mér dottið í hug, að til væru mann-
ýgir hestar,“ hugsaði Hansen, um
leið og hann komst á fæturna og
flýði í dauðans ofboði upp að hlöð-
unni. Innan fárra sekúndna sat
hann klofvega uppi á hlöðunni,
kófsveittur af angist, og horfði með
skelfingu á mannýga hestinn
Grána, sem árangurslaust reyndi að
losa stertinn frá hestastaurnum.
En nú víkur sögunni að frú Han-
sen. Er hún hafði hresst sig á góð-
um kaffisopa, ákvað hún að mjólka
kýrnar. Hún tók mjólkurfötuna og
þvottaáhöldin og labbaði niður á
stöðul, þar sem kýrnar stóðu jórtr-
andi. Þetta voru nefnilega mestu
myndarkýr, sem aldrei þurfti að
sækja. Satt að segja var frú Han-
sen hálf kvíðandi. Þetta búskapar-
umstang var sem sé alls ekki eins