Tíminn - 24.12.1952, Blaðsíða 43

43
7 Brynjólfur, bóndi á Strönd, leit
■ upp frá bréfaskriftunum, þegar
Sigurður sauðamaður kom inn í
baðstofuna.
&£ . „Vantar nokkuð af fénu?“
f „Já, það vantar hana Golsu. Ég
skil hreint ekki hvar hún getur
í verið.“
j? „Jæja, svo hana Golsu þína vant-
ar. En það verður ekki átt við að
leita hennar í kvöld, því að ég þarf
að fá þig til skreppa með bréf til
Hallgríms á Bakka núna á eftir.“
t Að svo mæltu stakk bóndi penn-
anum í blekið og hóf skriftirnar aö
nýju. Sauöamaður gekk að rúmi
sínu, þreifaði upp fyrir og dró
gamla byssu undan sængurfötun-
um, Svo settist hann á rúmstokk-
inn og byrjaði að fægja byssuhlaup-
ið. Ekki var verra aö hafa hólkinn
með, ef hann kynni að rekast á
tæfu, hugsaði hann með sér. Hann
var maður hávaxinn og sterkbyggð-
ur, naumast tvítugur að aldri . . .
Gunnhildur gamla sat á næsta rúmi
og spann á rokk. Hún var orðin
skorpin í andliti af elli og lotin í
herðum. Á nefi hennar sat loðin
varta, sem gerði gömlu konuna ó-
frýnilega álitum. En hreyfingar
hennar báru engin ellimörk. Þær
voru snöggar og hvatlegar. Öðru
hvoru gaf hún sauðamanni horn-
auga. „Þér væri nú nær að taka í
kambana, heldur en að fitla við
þennan grefils hólk. Hérna, taktu
við,“ sagði hún og fleygði vænum
ullarbyng í fangið á honum. Þá
glotti sauðamaður, lagði frá sér
byssuna og fór að kemba. Á rúm-
inu gegnt honum sat fjósamaður-
inn og fléttaði reipi úr hrosshári.
Augnabrýr hans voru kafloðnar og
miklar, og lá önnur brúnin áber-
andi ofar. Hann dró nú vænan tó-
bakspung upp úr rúmshorninu,
snýtti sér svo rösklega, að það
glumdi í baðstofunni, og fékk sér
síðan drjúgan slurk í nefið. Að því
búnu ók hann sér öllum í sætinu
og mælti: „Heyrðu, Gunnhildur!
Heldur þú að draugar séu til?“
„Hvernig spyrðu maður, kominn
á sextugsaldur? Þú hefir þó víst
heyrt getið um Móra og Svartnasa.
Séu það ekki ósviknir draugar, þá
má fjandinn hirða mig.“
„Já, sko. Þetta hefi ég alltaf hald-
ið, þó að ég hafi aldrei séð draug
sjálfur. En mér finnst eins og unga
fólkið nú til dags vilji gera lítið úr
draugum og afturgöngum, rétt eins
og þær verur séu hugarburður og
hringavitleysa,“ sagði fjósamaður
og stakk tóbakspungnum aftur í
rúmshornið.
j
i
i
I
I
L
„Þið megið trúa á drauga fyrir
mér. En ég get sagt ykkur, að það
er ekki til einn einasti draugur á
öllu íslandi, og því síður huldufólk
eða álfar,“ sagði sauðamaðurinn.
„Heyra hvernig þú talar, dreng-
ur; naumast, að það er rembingur
í þér. Færi betur að þér hefndist
ekki fyrir svona fullyrðingar út í
bláinn,“ gall Gunnhildur við og
steig rokkinn hraðar.
„En þetta er satt, sem hann seg-
ir, amma. Þú mátt trúa því, að það
eru engir draugar til,“ sagði heima-
sætan á bænum, er Álfhildur hét.
Hún var 18 ára, spengilega vaxin
og fríð sýnum, þar sem hún sat á
innsta rúminu í baöstofunni og
prjónaði vettlinga.
„Og ert þú þá svona líka, rýjan
mín,“ mælti Gunnhildur með nokk-
urri þykkju. Svo bætti hún við: „Þið
eruö líklega búin að gleyma, hvern-
ig fór fyrir honum Pétri sáluga
hérna um áriö. En trúað gæti ég að
það skryppi ekki jafnskjótt úr
minni leitarmannanna, sem fundu
hann laminn og lemstraðan undir
Dimmukleif. Draugurinn hafði séð
fyrir því, að ekki þurfti að binda
um hans benjar.“
„Já, — en amma. Heldurðu ekki,
Jólablað TIMANS 1952
að hann hafi getað hrapað í kleif-
inni?“ spurði heimasætan.
„Nei og sussu nei. Það hefir ekki
hent jafn gætinn mann og Pétur
heitinn, enda var allt blóðautt, og
ekki svo mikið sem einn svellglotti
í kleifinni. Nei, ég segi það satt, að
enginn þarf að efast um hans ævi-
lok,“ sagði Gunnhildur og nuddaði
vörtuna í ákafa.
„Það er undarlegt, hve sumt fólk
getur verið hjátrúarfullt. Farist
belja í fjósi — eöa hrapi maður til
bana, þá er ekki um að villast, að
draugar hafi verið að verki,“ mælti
sauöamaður og renndi augum til
heimasætunnar; hún hafði svo
falleg brjóst.
„Tja — hérna. Þú getur kallað
þetta hjátrú eða hvað sem þér sýn-
ist. En draugar eru samt til eftir
sem áður. Ætli að hún Gunnliildur
fari ekki nær um það en þið ungl-
ingarnir,“ sagði fjósamaður og
þurrkaði tóbakstaum af efri vör-
eftir einstigi nokkru, er skarst inn
í hamravegginn, og þó aðeins fært
röskustu mönnum . . .
Tunglið óð í skýjum. Var stund-
um svo bjart sem um dag væri, en
stundum svartamyrkur. Sauða-
manni miðaði drjúgum áfram út
með sjónum. Hann þrýsti lambhús-
hettunni betur niður, því frost var
biturt og snarpur vindur stóð af
hafi. Háar, hvítfextar öldur geist-
ust að landi utan úr myrkrinu,
hvæstu hástöfum, stungu sér koll-
hnís í flæðarmálinu, hnigu síðan
út með þungu soghljóði og hrifs-
uðu með sér þang og möl.
Skyndilega nam sauðamaður stað
ar og hlustaði. Hvaða hljóð var
þetta? Nú — þaö var þá bara
skrækjandi máfur. En slcrambi gat
hann samt gert manni bilt við,
skömmin sú arna. Hann var þó
ekki orðinn myrkfælinn eöa hvað?
Reyndar fann hann nú einhvers-
staðar langt inni í sér sjálfum, ein-
DRAUGURINN
ÆT
I
DIMMUKLEIF
Smásaga eftir Torfa Þorkel
inni með handarbakinu. „Ég nenni
ekki að deila við ykkur um jafn
augljóst mál og þetta,“ sagði sauða-
maður. „Kannske að það sé líka bezt
að hver hafi sína skoðun, hvort sem
hún er rétt eða röng.“
Nú varð þögn um stund. Hver
kepptist við sitt starf og enginn
minntist frekar á drauga. Lýsis-
lampinn varpaði flöktandi bjarma
um gömlu baðstofuna og skugga-
myndir reikuðu á kvistóttri súð-
inni. Rokkþyturinn og urgið í
kömbunum rann saman við veður-
hljóðið á þekjunni og myndaði
svæfandi súðu. —
Enn sat bóndinn við litla borðið
undir glugganum og skrifaði. Loks
stóð hann upp, stakk pennastöng-
inni undir eina sperruna og mælti
til sauðamanns: „Jæja. Loksins er
bréfið tilbúið. Fáðu þér bita niðri
hjá húsfreyju um leið og þú ferð.“
Sauðamaður tók við bréfinu og
stakk því í barm sinn. Síðan greip
hann byssuna og kastaði kveðju á
fólkið.
„Ferðu yfir Hálsinn eða Dimmu-
kleif?“ spurði heimasætan með
nokkurri eftirvæntingu. Sauðamað-
ur nam staðar í stiganum og horfði
andartak í augu hennar, blá og
blíð.
„Dimmukleif,“ svaraði hann bros-
'andi og hvarf niður fyrir skörina.
Tvær leiðir lágu að Bakka. Önn-
ur yfir breiðan ás, sem nefndur var
Háls, hin lá út með ströndinni og
var talsvert skemmri, en þó sjald-
an farin, því aö illur þröskuldur var
þar í vegi: Dimmakleif. ■
Dimmakleif var langur kletta-
rani, sem gekk í sjó fram, aflíðandi
að austan, en snarbrattur að vest-
an, þeim megin er vissi að Strönd.
Þar varð ekki komist upp, nema
hvern ónota beyg, sem magnaðist
jafnt og þétt eftir því, sem hann
nálgaðist Dimmukleif. Ósjálfrátt
ruddust orð Gunnhildar gömlu inn
í huga hans. „Ef þau hefðu nú við
eitthvað að styðjast? Hver drauga-
sagan af annari rifjaðist upp fyr-
ir honum. Flestar voru þær á einn
veg: Viðureign mennskra manna
við drauga og afturgöngur, sem
lyktaði ávallt og eiliflega með því,
að þeir síðarnefndu báru sigur af
hólmi.
Það hlaut að vera hryllilegt að
þreyta fangbrögð við þessar ofsa-
sterku og slímugu ófreskjur. Guð
minn góður. Hann mundi missa vit-
ið, ef það ætti eftir að koma fyrir
hann. Var ekki ráðlegra að snúa
við og fara Hálsinn? Hverslags
bölvuð bleyða var hann annars orð
inn! Við hvað var hann eiginlega
hræddur? Verur, sem ekki voru til?
Ha, ha, ha. Nei, slíkur ræfill gat
hann ekki verið orðinn, að hann
hopaði af hólminum áður en óvin-
urinn sýndi sig. Og nú datt honum
nokkuð í hug, sem veitti honum
nýjan þrótt: Ung stúlka með blá
augu, þriflega handleggi og þrýst-
in brjóst. Ef til vill var hún ein-
mitt núna að hugsa um hann . . .
Nokkrum mínútum síðar var
hann kominn að kleifinni. Kol-
svartur hamraveggurinn gnæfði
við himin. Til allrar hamingju virt-
ist elckert svell í einstiginu. Sauða-
maöur varpaði byssunni um öxl og
byrjaði að klifra upp skorninginn.
Hægt og. hægt þokaöist hann upp
eftir með rólegum, öruggum hreyf-
ingum. Það var betra að flýta sér
ekki of mikið, því að eitt klaufa-
legt handtak gat kostað mann líf-
ið. Smátt og smátt nálgaðist hann
brúnina. Tunglið hafði lýst honum
það sem af var, en nú dró fyrir
þykkan skýflóka. Það varð kola-
myrkur, því hamravegg'urinn kást-
aði frá sér dimmum skugga. Nú
varð hann að þreifa sig áfram með
höndum og fótum, og miðaði hon-
um því hægara en áöur. Bót í máli
að einstigið var greiðfærara ofan
til. „Það var svei mér betra aö ég
treysti ekki á þessa nibbu, en litlu
munaði það nú samt,“ hugsaði hann
með sjálfum sér og hlustaði hvern-
ig steinflaga, sem losnað hafði
lamdist við bergið á leiðinni nið-
ur, unz hún molaðist í urðinn fyr-
ir neöan. —
Loksins var hann kominn upp á
brúnina. Hann fleygði sér flötum
og varpaði mæðinni. Enn var svarta
myrkur. Allt í einu kipptist hann
við. Hvað var þetta? Hann heyrði
eitthvert skrölt fyrir aftan sig. Ó-
sjálfrátt þreif hann til byssunnar
og spratt á fætur, en varð einskis
visari. Löng stund leið . . .
Þei! Nú kom það aftur, þetta
glamur, eins og mörgum smástein-
um væri barið saman. Hann hlóð
byssuna í snatri og spennti skiln-
ingarvit sín til hins ítrasta. Nei, nú
heyrðist ekkert. Þetta hlaut að
hafa verið einhver ofheyrn, hugs-
aði hann með sér.
En í sama vetfangi sá hann ein-
hverjalágvaxna vofu læðast utan úr
myrkrinu í áttina til sin. „Hver er
þar?“ kallaði sauðamaður dálítið
skjálfraddaður. Ekkert svar. „Stanz
aðu eða ég skýt,“ hrópaði hann í
mikilli geðshræringu. En ófreskj-
unni brá ekki hið minnsta. Með ís-
kaldri ró mjakaði hún sér áfram.
í áttina til hans og boraði draugs-
legum glyrnunum í gegnum hann.
Sauðamanni fannst sem úr sér
drægi allan mátt. Hann fann,
hvernig draugurinn bókstaflega
saug úr honum lífsmagnið með
augnaráðinu. Hér var um líf eða
dauða að tefla. Með titrandi hönd-
um beindi hann byssuhlaupinu að
draugnum og hleypti af.
Skotið hreif. Skrímslið valt stynj-
andi um hrygg og steyptist fram af
brúninni.
Sauðamaður flaug fremur en
klifraði niður brattann að aust-
anverðu. Komst hann þó ofan án
stórra slysa og tók síðan á rás . . .
Seint um kvöldið barði móður
vegfarandi að dyrum á Bakka og
baðst gistingar . . .
í birtingu morguninn eftir lagði
sauðamaður af stað heimleiðis.
Veður var stillt og færi hið bezta.
Nú gæfist gott tækifæri til að leita
Golsu, svo að bezt var að hraða sér
heim.
Þegar hann kom að krossgötun-
um nam hann staðar og virtist
hugsa sig um. Það gat varla verið
hættulegt að fara Dimmukleií. í
þessu blíðviðri um skellibjartan
daginn.
Og þó . . . Hrollur fór um hann,
er atburðir kvöldsins rifjuðust upp
fyrir honum, og höndin, sem hélt
á byssunni, herti tak sitt ósjálfrátt.
Já, byssan. Henni átti hann nú lífið
að launa. Aldrei gæti hann fargað
henni. Og aldrei gæti hann farið
Dimmukleif framar í myrkri. En
núna? Ja, það var öðru máli að
gegna, svona um hádaginn; þá var
ekkert að óttast. Og hann valdi
leiðina um Dimmukleif. í góðu
skyggni var fagurt útsýni af brún-
inni út yfir fjörðinn og sveitina.
Þarna blasti við bærinn á Strönd.
Reykurinn liðaöist um blátært loft-
ið og gaf til kynna, að kaffiketill-
inn væri kominn upp . . . Honum
farnaðist vel niður kleifina. En
hvaö var þarna í urðinni fyrir neð-
an? Hann fikraði sig nær og trúði
varla sínum eigin augum. En það
var ekki um að villast. Þarna, í
stórgrýtisurðinn við fætur hans, lá
ræfillinn af Golsu.
— I ■ ■ < .U— n ■ 1"II—I II ■ 11———