Alþýðublaðið - 24.12.1942, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUBLAÐSINS
t
lómfrú
Katy
OHN STEINBECK er nú heimsfrægur orðinn
fyrir bókmenntaafrek sín, skáldsögur, smá-
sögur og leikrit. Hann átti framan af ævi sinni
heima í bænum Monteroy í Kaliforníu, og þótti
hann þar góður fiskimaður, en fyrstu bækur hans
vöktu litla athygli. Sagan „Tortilla Flat“, sem
gefin hefir verið út á íslenzku undir nafninu
„Kátir voru karlar“, varð svo til þess að gera
hann frægan og síðan hafa sögur hans vakið æ
meiri athygli og borið frægð hans um allan heim.
Frægust mun vera „Grapes of Wrath“, sem verið
r hefir kvikmynduð og sennilega verður sýnd hér
I innan skamms. Auk bókarinnar „Kátir voru
karlar“ er nýkomin út á íslenzku sagan „Máninn
| líður“.
I / .
ISVEITINNI P— (eins og Frakkar kalla hana) bjó,
árið þrettán hundruð og eitthvað, vondur maður,
sem átti illræmda gyltu. Þetta var vondur maður vegna
þess, að hann hló, þegar verst gegndi, að öllu, sem aflaga
fór. Hann hló að góðu bræðrunum í M-klaustri, þegar
þeir komu til þess að biðja hann um viskýlögg eða
fáeina skildinga, og hann hló að þeim, þegar þeir komu
að heimta inn tíundina. Þegar bróðir Clement datt í
myllutjörnina og drukknaði vegna þess, að hann vildi
ekki sleppa saltpokanum, sem hann bar á bakinu, hló
vondi maðurinn Roark, þangað til hann varð að leggj-
ast í rúmið. Hefðirðu heyrt þennan illgirnislega hlátur,
hefði þér skilizt, hversu vondur maður Roark var og
þér hefði þá ekki komið á óvart' þótt hann borgaði
ekki tíundina og fengi orð á sig fyrir ófélagslyndi. Og
Saga eftir Joha Stelaheek
Roark var ekki heldur þannig í framan, að honum
færi vel að hlæja. Hann var svipdimmur og grettur
í andliti, og þegar hann hló, var eins og hann væri að
búa sig undir að æpa af kvölum. Auk þess kallaði hann
menn heimskingja, sem er alls ekki hyggilegt, jafnvel
þótt maður gæti staðið við það. Enginn vissi, hvers
vegna Roark var svona vondur maður, nema ef vera
skyldi af því, að hann hafði ferðast víða og séð margt
fara aflaga í heiminum.
Svona var nú umhverfið, sem vonda gyltan, Katy,
ólst upp í, og því fór sem fór. Það eru til ættartölur,
sem sýna, að Katy var komin af vondum svínum í
báðar ættir. Það var alkunna, að faðir hennar vílaði
ekki fyrir sér að éta kjúklinga, og að móðir hennar át
sína eigin grísi, ef ekki var aðgát höfð. En þessar ætt-
artölur eru falsaðar og þetta er ekki satt. Foreldrar
Katy voru heiðarleg svín, að svo miklu leyti sem svín
geta verið heiðarleg, sem ekki vill nú segja mikið.
Móðir Katy eignaðist marga laglega grísi, sem voru
eins og aðrir grísir. Það er því augljóst mál, að inn-
ræti Katy var ekki ættgengt, heldur var það uppeldinu
að kenna og vonda manninum Roark.
Þarna lá nú Katy litla í stíunni með lokuð augu og
fitjaði upp á trýnið og var allra viðkunnanlegasti grís
þangað til Roark labbaði einn góðan veðurdag út að
stíunni til þess að gefa grísunum nöfn. — Þú átt að
heita Brigid, sagði hann, — og þú Rory. Og þú, snúðu
þér viðt skrattinn þinn, þú heitir Katy. Og frá þeirri
stundu var Katy vondur grís, versti grís, sem alizt
hafði upp í þeirri sveit.
Hún byrjaði á þvi að stela allri mjólkinni frá veslings
Rory og Brigid og eftir ofurlítinn tíma var hún orðin
helmingi stærri og sterkari en systkini hennar. Og út
yfir tók þó, þegar hún réðst á systkini sín og át þau
upp til agna. Með svona glæsilegri byrjun mátti búast
við hinu og þessu af Katy, þegar fram liðu stundir,
enda skildi hún ekki hænsnin eða endurnar eftir, unz
Roark lét málið til sín taka og girti fyrir alifuglana
sína. Eftir það át Katy aðeins alifugla nágrannanna.
Þið hefðuð átt að sjá svipinn á Katy. Frá því for-
mælingin hrein á henni var hún svipýrð og illileg til
augnanna. Allir í nágrenninu voru hræddir við hana.
Katy var á ferli á nóttunni og stal alifuglum, og stund-
um hurfu börn og spurðist ekki til þeirra meir. En
Roark, sem hefði átt að blygðast sín fyrir skepnuna,
varð hrifnari og hrifnari af henni með hverjum deg-
inum, sem leið. Hann sagði, að hún væri bezta gyltan,
sem hann hefði nokkru sinni átt og væri gáfaðasta
gyltan í allri sveitinni.
Loks barst sá orðrómur út, að hún væri umskiptings-
gylta, sem ráfaði um á nóttunni og æti alifugla. Sumir
létu sér jafnvel um munn fara, að það væri Roark
sjálfur, sem breytti sér í gyltulíki á nóttunni og lædd-
ist inn í garðana. Roark hafði ekki betra orð á sér en
þetta.
Jæja, Katy var nú orðin fullorðin gylta, og það þurfti
að koma því svo fyrir, að hún eignaðist grísi. En upp
frá þeim degi var gölturinn ófrjór og afar súr á svip-
inn. Hins vegar belgdist Katy út og þar kom eina nótt-
ina, að hún eignaðist grísi. Fyrst karaði hún þá vel og
vandlega, en því næst lét hún þá alla standa í röð og
át þá. Loks var þá Roark nóg boðið, því að gylta, sem
étur sína eigin grísi, er gersamlega siðspillt.
Hálf Hikandi bjó Roark sig undir að slátra henni.
Hann var einmitt að brýna hnífinn, þegar hann sá