Vísir - 23.12.1945, Blaðsíða 3

JÓLABLAÐ VÍSIS
3
Vísir liefir beðið mig um
að skrifa nokkur orð um Jó-
liannes Kjarval fyrir Jóla-
hlaðið. Það er eiginlega al-
veg óþarfi, því eg hjrgg að
enginn af listamönnum okk-
•ar liafi lilotið jafn milda og
eindregna viðurkenningu og'
þessi málari. Viðurlcenning-
in kom seint til iians, var
20 árum á eftir timanum,
en liún kom líka þegar hún
kom, heil og óskipt.
í fjörutíu ár hefir þessi
töframaður línu og lita lirist
meistaraverkin fram úr 'eím-
inni — þau er lika að finna
meðal æskuverka lians, —
enda er því haldið fram, að
málari, sem ekki liafi látið
meistaraverk frá sér fara inn
an þrítugs, geri það þá ekki
lieldur eftir þrítugt. En, eins
og áður var sagt, viðurkenn-
ing landa þessara meistara
á honum kom seint. Menn
stóðu hissa fyrir framan
málverk lians og teikningar,
svona höfðu þeir ekki séð
málað eða teiknað fyrr, það
lilaut að vera eiltlivað bog-
ið við þennan mann. Verk
Iians seldust dræmt og fyrir
lágt vei'ð. Þetta voru ein-
kennileg verk, sem menn
þóttust ekki alveg vissir um
hvernig ættu að snúa á vegg,
um þau og hann mynduðust
tröllasögur, þjóðsögur, ýmist
samiar eða eltki.
Einn vetur, fyrir rúmurn
tveim áratugum, var raf-
magnslj ósareikningur Kj ar-
vals oi’ðinn nokkuð liár í
skammdeginu, en engir pen-
ingar handbærir iil greiðslu.
Þá létu hin hagsýnu bæjar-
yfirvöld taka af strauminn
og meistari Kjarval sat i
myrkri það sem eftir var
vetrarins. Ótrúlegt, en satt.
En þá voru færri peningar
í liöndum nxanna, og þeir
sem um þelta vissu, gátu þá
ekki greitt úr. Nú nxyndi slíkt
óliugsanlegt, en . svona var
það. En um og eftir liið rnikla-
iiátíðarár okkar, 1930, fer aö
rætast úr. Aðdáendum íxxeist-
árans fjölgaði slöðugt, en
fækkaði ekki. Það ár þufftu
íslendingar að senda kon-
unginum gjöf. Ákveðið var
að senda haixs hátign nxál-
verk frá Þingvöllum eftir
•Kjarval, gjár og nxosavaxið
hraun, með bláunx fjöiíiun
í fjarska. Var hægt að senda
konungi málverk eftir Kjar-
val? spurðu ýinsir þá. Og það
var hægt — og vel þegið.
Svo gengur þetta stöðugt
franx á við fyrir Kjarvaii.
Eölkið kemur upp til hans,
nálgast hann meir og meir,
hann kennir því að sjá feg-
urð og liti, þar sem það sá
íeifgii fegurð og enga liti áð-
ur, aðejus grátl, ,H,ann ryður
Sjálfsraynd eftir Kjarval.
úr sér liraunxxnx og fjöllum
og myndunx af livérju því, er
bar fyrir liaixs skyggxxu axigu
og hannígéi'ir það með fá-
dæma listtækni og kunnáttu,
svo að nienn stantla liissa og
undrandi frammi fyrir verk-
um hans, aðrir en þeir, er vel
vissu livað Kjarval lagði að
sér við listnám og þjálfun
auga og handai', fyrst á
námsárunum erlendis, síðar
á starfsárunum hér heinxa.
Þeir ,senx þeklctu feril lians,
vissu, að að þessu hlaut að
koma, það gat ekki farið á
anan veg.
Sýningar hans fóru að
vekja vaxandi atliygli lxér,
unz svo fór á sýningu lians
í Listamannaskálanum i
fyrravetur, að allar nxyndir
sem þar voru, seldust á ein-
um litlunx Iiálftíma, enda
þólt verð þeirra hlypi á þús-
undum og tugum þúsunda
- og fengu þó færri en.vildu
málverkin. Ei:da var þessi
sýning ein l-.in lieillegasta og
svijmiesta, seni haldin lief-
ir verið hér. Þar var stór-
skáld að verki, senx tók
landslag ættjax'ðarinnar
þeim tökum, að slíkt Iiefir
naumast verið gert síðan á
dögum Jónasar Hallgríms-
sonar. Það viðurkenndu all-
ir sem sáu þessa sýningu og
orðstír niálarans óx og flaug
um gjörvalt landið. Yinsæld-
ir og virðing sú senx Kjar-
val nýtur kom og’ gleggst í
ljós á hinu nýafstaðna sext-
ugsafmæli hans í siðastliðn-
um nxánuði, og viðurkeixn-
ingin konx til haxxs úr öllum
áttum.
Ríkið hefir ákveðið að
reisa honum bústað í liöf-
uðstað landsins, þar senx
hann geiur lxaldið áfranx að
starfa við góð skilyrði, svo
að liin góðu vei’k geti Iialxlið
áfram að streyma frá lians
liendi. •
.rr-.En eins og áður
Kjarval í vinnustofu s ntxi.
sagt, mi væri meiri þörf á ingu, en óþarfi að skrifa
að skrifa um aora málara, meira um Kjaxval. Hann
senx hafa ekki enn hlotið kom, sá og sigraði algeriega.
var! verðskuldaða viðurkenn- Ragnar Ásgein>con.
Piltur og stúíká (mynd efílr Kjarval).
Kjarval).