Vísir - 23.12.1945, Blaðsíða 4

4
JÓLABLAÐ VÍSIS
Cju<£mLinduu' Cjíilaion ^Jiacjaiín:
Strandið á heiðinni
(JJe.ihnin^ar eflir ~JJa(ídór Pétu
riion!
„Hann tók mér af hinni mestu alúð, strauk sitt ljósa skegg
og ljómaði af hýru.“
Lesendur góðir!
Þessi saga gerisl á sjáífan
jóladaginn, en samt sem áð-
ur getum við vist elcki leyft
okkur að kalla liana jólasögu
]dví það er ekki nóg, að saga,
senmefnd er því nafni, skýri
frá atburðum, sem gerast á
jólunum, heldur verður lrán
að vera l)æði notaleg og há-
liðleg. En það gelum við
tæplega sagt, að þessi saga
sé, enda fjallar hún um
strand og mannhættii.
Þangað til eg var fjórtán
ára, bjuggu foreldrar mín-
ir á stórbýlinu Hömrum í
Hamrafirði, en svo fluttu
þau norður í Djúpafjörð, og
íaðir minn, sem, ungur liafði
tekið að sækja sjó og ávallt
Jagt stund á sjósókn sam-
hliða búskapnum, hætli öllu
Imskapárvafstri og gerðist
skipstjóri.
Þó að eg væri allgjarn á
að skoða mig um í ver-
öldinni, hyggði á ævintýri
og hefði margt lesið um það,
sem gerðist utan Hamra-
íjarðar, þá undi eg hústaða-
skiptumim hið versta, og
piig fýsti alltáf að heim-
sækja bernskustöðvarnar og
Lilta að máli fólkið þar, og
jiegar eg var sextán ára, fékk
*eg leýfi foreldra xriinna til
Jiess að dvelja uin jólin vesl
ur í Iiamrafirði.
Það var ráðgert, að eg færi
vestur á Þorláksmessu óg
Jeitaði samfylgdar þéirra
Hamrafirðinga, sem skroþp-
ið hefðu í kaupstað til Fagur-
-eyrar, en af sérstökum á-
stæðum gat eg ekki komizt
uf slað fyrr en á aðfangadag.
J5g' fór snennna morgúns að
heiman, og þó að eg vissi,
uð venjulegt væri,að Hamra-
firðingar, sem fóru í kaup-
stað fyrir jólin, væri komn-
'jr Iieim í síðasta lagi á Þor-
Jáksmessu, þá gerði eg mér
samt góðar vonir um það, að
Lilta á Fagureyri eina eða
fleiri eftirlegukindur vestan
3’fir heiðar.
Ihn að Fagureyri er um
það hil tveggja tíma gangur
þaðan, sem eg átli heima, en
eg fór leiðina á miklu
iskeirimi’i tíma. Þegar eg kom
:ínn á Eyrina, fór eg rakleilt
ofan í Nílsensverzlun og
spurðist þar fyrir um
Hamrafirðinga. Jú, jú, þeir
Löfðu margir komið i kaup-
stað undanfarna daga, en
oftirþví sem búðarmennirnir
vissu bezt, þá voru þeir allir
farnir heim, -— þeir seinustu
höfðu farið upp úr hádegi
á Þorláksmessu.
Eg íiáfði lofað foreldrum
miniiih því, að leggja ckki
einn á Kirkjubólsheíði. Yfir
hána var ekki nemá þriggja
til fjögra tíina gangur í góðu
færi, og leiðin var ckki vand-
röluð eða vandfarin, éf veð-
ur var bjarl óg færi svo sem
bezt verður á lcosið. En í
dirnmv'iðri var hún 'hættu-
leg, óg hið ákjósanlegasla
færi vár sjaldgæft, því að
í iniklum snjóum er lílaup-
hætt i svokallaðri Hestákinn,
og í líörkuin héfir inargur
maðurinn hrapað úr Kinn-
inni ofan í gil það, sem heit-
ir Manntapagil. Þennan
morgun var raunar gotl
veður, en þó ekki talið tryggt,
því að loft var skýjað og
skuggalegt og loftþyngdar-
mælir stóð ncðst á óslöðugu.
Nokkur nýr snjór var á jörð,
sjálfsagt ekki vont, en þó
þreytandi færi á dali og
heiði, og vafálaúst var, að
strax og hvessti nokkuð að
ráði, var kominn leiðinda
skafrenningur. Ja, jú, vist
hefði eg umsvifalaust lagt
á heiðina, ef eg hefði vcrið
óburidfnn öllirin loforðum,
því að eg var alvanur vond-
um veðrum á sjó og landi,
léttur lil göngu og liinn
hraustásti, en nú ákvað cg
að spyrja mig mjög vand-
lega fyrir um það, bvorl kosl-
ur mundi vcra á samfylgd.
Eflir mikla sriúninga fretti
eg, að ei'nn Ilamrafirðingur
væri enn ófarrim, Pétrir
nokkur Tómasson, kallaður
Barna-Pélur, énda muridi
hann ekki fara fvrr en á jóla-
dagsmorgun, því að hann
ætli von á Tómasi syni sín-
um með skipi, sem ekki
mundi koma fj'rr en eftir
miðnætli.
— Nei, nei, sagði bann og
brosti, maðurinn, sem gaf
mér þessar upplýsingar. —-
Það er engin liælta á þvi, að
hann Pétur hlaupi á undan
honum Tomrna hérna vest-
ur yfir. Ilann hefur, dreng-
urinn sá, verið á námskeiði
norður í Tangakaupslað og
kemuf nú útlærður skip-
stjóri; revndar ekki nema
puJggapról', sem bann hefir
tekið, en það er nú sosum
ekki lil að foragta!
Foreldrar mínir höfðu
aldrei sýnt sig í því að vera
heimskulega hrædd um okk-
ur bræður, á sjó eða landi, og
þau höfðu á engan hátt mis-
boðið sómatilfinningu okk-
ar sem verðandi kaflmenna,
og þess vegria hafði eg enga
verulega tiihrieigirigu til upp-
reisnar, vildi ekki brjóta þá
varúðarreglu, ’séhi eg hafði
lofað að fvlgja. Svo ákvað eg
þá að fara og liitta Pétur
gamla og biðjast samfylgd-
ar baris, þó að mér Jiætti
hins vegar súrt í broti að
komast ékki vestur fyfir
kvöldið, svo nijög scm mig
fýsti að hitta þar ællingja
og vini.
. Eg kannaðist soSrim við
haiin Barna-Pétur! Frá þvi
að cg fyrsf iriundi cftir, hafði
hann búið á lítilli jörð inn-
arlega i Hamrafirði, og SÚ
jörð er i sama hréppi bg
Ilanirar. Hamrar eru raunar
vzti bærinn í sveitinni, én
Pétur hafði samt komið ár-
lega á útmáiiúðum í heirii-
sökn til foreldra mirina,
meðan þau voru við bú, og
mér voru komur lians tals-
vert minnisstæðar. I hvert
einasta sinn, sem hánn kom,
föru fram sölriri orðaskipl-
in milli liáns og móður
minriar. Þegar hann hafði
skípt um fótabúnað og etið
og drukkið nægju sína,
géngu þáu til baðstofu og iriri
i herbergi foreldra nlíriná.
Þáu settust silt á hvort rúm-
Ið, en eg, sem gætti þess
vandlega að láta mig eklci
vanta, stóð árinað livort úli
við glugga eða hafði tyllt
mér á kistil, er var við fóta-
gáflinn á rúitti föður míns.
Móðir mín spurði:
— Ilvernig er það, Pétur
minn, er liún ólétt núna,
konan þin?
Pétur— mjóróma, hógvær,
cn þó ofurlítið mæðulegur:
— Já, hún er það.
— Hann er örlátur við
ykkur í þeim efnum, Iiimna-
faðirinn.
— Já, hann er það.
Svo van þelta ekki meira,
síðan vikið að öðru.
Jú, himnafaðirinn var
gjöfull á börnin við þau Pét-
ur og konu hans, og svo
skrítið sem ykkur kann að
þykja ])að, þá olli liún mér,
mín vegna, talsverðum á-
hyggjum á vissu aldurs-
skeiði, þessi gjafmildi skap-
arans. Pétur var langminnsli
fullvaxni karhnaðurinn í
allri sveitinni og þótt víðar
væri leitað, — það bar öll-
um saman um — enda var
hann kallaður Litli-Pétur,
áður en liann ávann séu liitt
nafnið, en það fékk liann
vegna þess, að liann átti
fleiri börn á færri árum, en
nokkur annar maður í okk-
ar byggðarlagi. Mér þólti
þ’etta irijög undarlegt, fannst
það vægast sagt furðuleg
ráðstöfún af almáttugum, al-
vitrúm og algóðum föður
mdrinárina, að láta minnsta
inanninn á þessum slóðum
eiga flest börnin. Eiginlega
var það líkast m’einlegum og
illa viðéigandi hrekk, —
og þar sem það var sitthvað
fleira í gerðum alföður, sem
blli riiér miklum heilabrot-
úiri og jafnvel efasemdum,
þö að eg liefði ekki látið
þess getið við einn eða neinn,
þá fór eg að gerast allugg-
andi um fraintíð sjálfs mín.
Eg vár nokkuð stórhuga, og
ég var að eðlisfari nijög
greíðugúr. Eg hafði Ííka beð-
ið liimnaföðurinri um að
gera mér ýrriis konar greiða,
sem eg taldi liann geta látið
mér í té sér alveg að niéiri-
fangalausu, þó að hann hefði
auðvitað íriörgúm að sinna
og í margvíslegu að snúast,
en íriér hafði fúridizt hann
ósköp eitthvað svifaseirin og
sinnúlítill oftast nær, þeg-
ar eg átti í hlut. Eg liafði
nú til að mvnda beðið liann
að gera mig meíri áð vexli
og búrðuitt eri aðra! drengi
á rriinum aldri, og eg taldi
mig eiga á þessu nokkra
sanngirnikröfu, þar sem eg
hafði átt marga slóra menn,
sterka ogfrækna, í ætt minni,
og nú var ekki lieldúr svo
sem hann þyrfti að auka
neitt aflaföng föður míns eða
afrakstur búfjáriris á Ilömr-
um, til þess að gera mér til
bæfis, því að eg bafði alltaf
haft gnægð matar og drykkj-
ar. En i stað þess að verða
við bón niinrii, lét bann riiig
búa við það úr eftir ár að
vera einna minnstur minna
jafnaldra, og loks var tekinn
að læðasl inn hjá mér lúmsk-
ur grunur um það, að harin
mundi ætla mér að verða
éflirmaður Barna-Péturs
þarna í byggðarlaginu um
vöxt og þá einnig höflausa
ómegð. En það vár mér ljóst,
að sá kostur, sem Pétur átli
við að húa, var sízt eftir-
sóknarverður, enda kom
Pélur að Hömruni til að afla
sér matfanga. Horiuin varð
þar og viðast vel til úm hjálp,
því að fleirum en friér mun
hafa þólt gæta mikils mis-
ræmis bjá himnaföðurnum
í útlálum við hann, og áUk
þess var liann vel þokkað-
ur af öllum, því að hann
var maður nieð afbrigðum
vandaður til orðs og æðis
og síúðrandi fyrir heimíli
sitt. En iþarna dugðu érigar
gjafir eða örinur sú lijálp,
sem veitt var að þeirrar tíð-
ar liáttum. Börn Péturs voru
öll smávaxin, og mtln nokk-
uð liafa valdið ælternið, en
einnig að talsverðu levti
hreinn og beinn skortur
matar og aðhlvnningar.
Mér var það kunnugt, að
Tómas, liinn verðandi skip-
stjóri, var að burðum einna
mestur fvrir sér af sonum
Péturs, enda þeirra föngu-
legastur á vöxt, og eg vissi
líka, að liann var þó nokk-
uð mikill á lofti. Nú hafði
hann séð sér fært að ráð-
ast til náms í skipstjórnar-
fræðum og skapa sér þannig
skilyrði til hetri kjara en
fa'ðir hans hflfði átt við að
búa. Ég gat svo getið mér