Morgunblaðið - 29.05.1971, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. MAl 1971
13
„Bólu-Hjálmar verður
ríkur um aldamót“
80 ára afmælisspjall við
Guðmund frá Blönduósi
„Vænst þykir mér um það, að
dóttir min i Danmörku, ætlar að
vera hjá mér á afmælisdaginn,“
sagði Guðmnndiir Jónsson garð-
yrkjumaður frá Blönduóei, þeg-
ar við hittum hann á dögimum,
rétt fyrir áttræðisafmæli hans,
og freistuðum þess, að fá hann
tU að segja okkur eitthvað frá
lifshlaupi sínu.
„Ég er kominn til að rekja
úr þér garnirnar, Guðmundur?"
„I»ær eru nú ekki niargar
garnimar í mér, en ég hef svo
san margt lifað og reynt, og
mikið leikið mér um ævina, en
ég kann að þeg.ja. Og núna er
ég heilsugóður, hef verið bæði
i Ási og á heilsuhæli NLll i
Hveragerði. Þökk sé þeim góðu
stöðum. Ég hef verið svo slæm-
ur í fótimum nndanfarin ár, en
mér hefur þama batnað vei, og
f sumar a-tla ég svo sannarlega
»ð yngja mig upp þama eystra.“
„Jæja, Guðrraundur, eigum við
ekki að minnast strax í upphafi
svolítið á hann nafna þinn góða,
sem þú varst að senda Dönum
til steypingar fyrir skömimu.“
„Já, það hafa margir mætir
menn kornið að mádi við mig og
sagt: „Það var gott hjá þér, þú
varst seigur, — að koma Guð-
mundi góða til Danmerkur á rétt
um tíma. Hefði hann komið
nokkrum dögum síðar, — hefð-
twn við ekki fengið handritin.
Gamli maðurinn sá til þess.“—“
„Hvar ertu fæddur, Guðmund
ur ?“
„Ég er fæddur 29. mai 1891
að Stapa í Tungusveit i Skaga-
firði, Hún Sigríður frá Stöpum,
sem stundum yrkir fyrir þig, er
systir mín. Faðir minn Jón Þor
vaidsson var fæddur og uppal-
inn i Stapa. Móðir mín var Hún-
vetningur, fædd á Efra-Skúfi,
Guðrún Jóhannsdóttir, en hún
var rangfeðruð. Hinn rétti fað-
ir hennar var séra Björn Þor-
láksson, prestur á Höskuldsstöð
um. Símon Dalaskáld gisti eitt
sinn heima, og sagði við mig:
„Þú verður framúrskarandi
ræðumaður eins og hann afi
þinn, séra Björn og kvenhollur
og drykkfeWdur, rétt eins og
hann.“ Þessi séra Björn reri út
á flóa til fiskjar. Eitt sinn reri
hann á sunnudegi, og hél-t ekki
til iands, fyrr en hann sá kirkju
gestina koma. Hraðaðd sér til
bæjar, og í göngunum beið hans
griðkona og færði honum brenni
vínspela, og með það fór hann
í hempuna og hélt þrumandi
ræðu yfir söfnuðinum; talaðí
ávallt blaðlaust.
En Simon orti um mig vísu
og hún er svona:
Um gólfið skundar giiUfagur,
glaður sveinji í Stapa.
Hringa gmndiim hugþekknr,
hann Giiðmimdur .lónssonur.
Ég heiti i höfuðið á Guð-
mundi Hannessyni prófessor,
því að það var fyrsta læknis-
verkið hans, að taka fót af föð-
ur minum, og var þá aðeins
stúdent á læknaskólanum, og
mátti þetta víst ekki. Séra Jón
Magnússon á Mæflifelli var vin-
ur hans. Sá séra Jón var faðir
Magnúsar prófessors og Þóris
Bergssonar. Einhver svæfingar
meðöl voru tid hjá lækninum í
Glæsibæ, og hann skar með hnifi
sem séra Jón átti, en beinið sag-
aði hann í sundiur með bandsög
föður míns. Þeir notuðu bað
stofuhurðina fyrir skurðarborð.
Siðan lagði hann dýjamosa við
sárið, og enginn vissi þá, að
dýjamosi væri sótthreinsandi og
græðandi. Þetta voru víst berkl
ar i fæti föður mins. Hann náði
sér og varð háaldraður.
En ég fékk svo þessa berkla
I .útlimina, og Guðmundur
Hannesson stundaði mig, og lá
ég á Akureyrarspítada með
Gunnlaugi Einarssyni lækni. Og
Guðmundur gerði það ekki enda
sleppt, heldur fékk Matthías
Jochumsson til að kenna okkur
að lesa.: — Það voru nú meiri
gæðin.
En liklega hef ég nú endur-
goldið Guðmundi þetta að
nokkru, þvi að ég lét reisa hon
um minnisvarða á fæðingarstað
hans að Guðlaugsstöðum i
Blöndudal. Guðmundur frá Mið-
dal gerði minnisvarðann. Ég er
viss um að Guðmundur prófess-
or hefði kunnað þessu vel. Guð-
mundur frá Miðdal dó frá varð
anum sjálfum, og útliti hans réðd
ég.“
„Já, Guðmundur, þú ert fræg-
ur fyrir þessa minnisvarða
þina og minningarlundi. Hverja
aðra hefur þú látið gera?“
„Það er nú likast til. Fyrsti
minnisvarðinn var um Jón bisk
up Arason, reistur á Grýtu. i
Eyjafirði, heill skógur í kring.
Þá sögðu Eyfirðingar, að það
ætti að setja mig á Klepp, að
vera að byrja á þessari vitleysu.
Sá næsti var um Bjarna Jóns-
son frá Vogi, reistur i Vogi i
Dalasýslu. Siðan kom þessi áður
nefndi um Guðmund Hannesson
á Guðlaugsstöðum Þar næst
táknrænn minnisvarði I Elínar-
garði á Blönduósi til minnin.g-
ar um merkiskonuna Elínu
Briem. Ég kom upp lundi með
gosbrunn við Héraðshælið á
Blönduósi, en hann hefur ver-
íð eyðilagur fyrir mér, krakk-
Skrifstofur okkar
verða lokaðar frá hádegi þriðjudaginn 1. júní vegna jarðarfarar
Kristjáns Friðriks Kristjánssonar, sölumanns.
KRISTJANSSON hf„
Ingóffsstræti 12.
Atvinna
Vanar saumakonur óskast strax
í verksmiðju vora.
Upplýsingar hjá verksmiðjustjóranum,
Þverholti 17.
Vinnufatagerð íslands hf.
Guðmundiir Jónsson.
arnir henda grjóti í brunninn.
Það er allt eyðidag.t. Ég gaí líka
húnanna á hliðstólpana við Hér
aðshælið. Þá kom ég upp minn-
ingarlundi um Bólu-Hjálmar
neðam við Bóiu, og fylgdi
með peningaupphæð til við-
halds skógarlundinum, — en
hún liigigur ósnert í sparisjóðn-
u-m á Króknum, svo að Bólu-
Hjádmar er farinn að safna fé.
Hann verður ldklega orðinn rik-
ur um aldamót. Vona bara þeir
fari ekki að skattleggja Bólu-
Hjálmar eftir addt saman.
Og svo er þá minnisvarðinn
um Guðmund góða á Hódum, sem
nú er i brennidepMnum, og all-
ir hafa heyrt um. Ég get auk
þess getið minndngarsjóðs Eltn
ar Briem, en úr honum eru veitt
verðlaun beztu námsmey hús-
mæðríLskólans á Blönduósi.
Allir lundirnir mánir eru
sjálfseignarstofnanir, en mér
finnst bara ekki nógu vel úm
þá hirt. Þeir hafa nóga pen-
inga til þess, en svona er trassa
skapurinn megn víða.“
„En svo er að geta þess, Guð-
mundur, að þú hefur skrifað
bækur, sem komið hafa
út á prentd. Þær eru trúlega
orðnar margar?"
„Ó, já, þær eru orðnar marg-
ar. Fyrst var gefin út £if Oddi
Björnssyni á Akureyri: Heyrt
og séð erlendis, minningar frá
Danmörku á stríðsárunuim, segi
írá starfi mdnu þar. Næsl komu
smásögur : Hann bara hana inn i
bæinn, siðan Prestkcman (smá-
sögur), Sonur kotbóndans
(•skáddsaga), Friða í Stjórnajr-
ráðinu (smájsög'ur), og svo er að
koma út bók eftir mig á afmælis
daginn, vönduð útgáfa og sú
bók á að heita: Ástin spyr ekki
um aldur, og eru það 4 sögur.
Leiftur h.f. hefur gefið út allar
bækur minar nema þá íyrstu.
Hvernig þær verða tid, sög-
umar minar? Tja, hvað skad
segja. Mínar sögur verða ekki
tid þannig, að ég taki til með-
ferðar einhverjar persónur, sem
menn svo þekkja. Auðvitað hef
ég persónur í huga, en veií ekki
hvað þær heita. Ég fer máski
inn á veitingahús, sé þar fóik,
sem ég nota, — j'á, og svo í
næturrútunni, já, það er margur
góður efniviðurinn í næturrút
unni, lagsmaður. Annað mád er
það, að ég tek margt fyrir, sem
aflaiga fer í þjóðféflaginu, en það
er með þessa nýju bók, að ég
býst við, að kvenfólkið verði
ánægt með hana."
„Hvað með fjölskyidu þína,
Guðmundur?"
Ég eignaðist 3 börn með
konu minni úti í Danmörku, en
við slitum samvistum. Ég varð
inndyksa í Danmörku öfld striðs
árin. Ég hef ferðast um öll Norð
urflönd nema Finnland, en
kynntdst þó nokkuð Sally Saiim-
inen, skáldkonunni. Þá hef ég
ferðazt um Pólland og Þýzka-
land. Orðið svo frægur að kom-
ast austur fyrir járntjadd."
„Og að lokum Guðmundur,
hvenær kemur svo eftirlætið
þitt, hann Guðmiundur góði heim
úr útlegðinni?"
„Ja, það er verið að steypa
hann í eir, — tekur ár að steypa
hann. En það vantar meira fé,
karlanginn er fátækur núna, —
blessaður, segðu frá þvi. Annars
eru þeir adJtaf að heita á hann,
og þetta kemur."
„Hvar ætflarðu að vera á af-
mælisdaginn ?“
„Ég verð allan afmælisdag-
inn á Hótel Vík, herbergi nr.
9, og dóttir min frá Danmöriku
með mér. Ég hef engin efni á að
hadda neina afmælisveizlu, en
það myndi gleðja mig, ef ein-
hver vildi líta inn.“
Og með það kveð ég þennan
siunga hugsjónamann, sem læt-
ur aldréi sitja við orðin tóm,
heldur framkvæmir hugsjónir
sínar. — FrJS.
Sumorstígvél
SJcósaian, Laugavegl 1
Skóverzlun Kópavogs
Skóbúðin Keflavík hf.
M. H. Lyngdal, Akureyri.
Skrifstofuhúsnœði
óskast í miðborginni eða við hana. Þarf að vera laust í sumar
eða haust. Æskileg stærð fjögur herbergi og geymsla
Tilboð sendist afgreiðslu Mbl. fyrir 5. júní, merkt: „Miðbær
— 4176".
FRYSTIKISTUR
VESTFROST ER DÖNSK GÆÐAVARA
VESTFROST TRYGGIR GÆÐIN
VESTFROST frystikisturnar eru bún-
ar hinum viðurkenndu Danfoss frysti-
kerfum.
Hverri VESTFROST frystikistu fylgja
1—2 geymslukörfur. Aukakörfur fá-
anlegar á mjög hagstæðu verði.
VESTFROST frystikisturnar eru allar
búnar sérstöku hraðfrystihólfi og
einnig má læsa kistunum.
VESTFROST verksmiðjurnar f Es-
bjerg eru stærstu útflytjendur í Dan-
mörku áfrystitækjum til heimilisnota.
lítrar 265 385 460 560
breidd cm 92 126 156 186
dýpt cm (án handfangs) 65 65 65 65
hæð cm 85 85 85 85
Frystiafköst pr. Sóiarhring kg 23 27 39 42
Laugavegi 178. Simi 38000.