Morgunblaðið - 08.07.1973, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDÁGUR 3 JÚLl 1973
29
Raudi krossinn og gosið:
Samvinna á neyðar-
stund er aldrei of mikil
..S'ta-rf Rauða krossiins hefur
verið ómetanlegtt frá upphafi á
öllum sviðum.“ Uannig fór-
ust bæjajrstjóra Vestmannaeyja,
Magnúsi Magn úasyni orð fyrir
nökkru. Þetta er svo sannarlega
ekki orðum aukið, því að öðrum
samtökum ólöstuðum, þá hefur
þáttur Rauða krossins í hjálpar-
starfinu vegna gossins í Vest-
mánnaeyjum verið hvað þyngst-
ur á metunuim. Rauði kross Is-
iands hefur lagt af mörkum feiki
legt starf tii hjálpar Vestmanna-
eyingum aSOit frá því að
gosið hófist, — og er því starfi
enn fram haldið.
Eifit það mikiiivægasta, sem
Rauðd krossiinn gerði strax morg
uninn eftiir að gosið hófst, var
að koma öllum, sem yfirgefið
höfðu eyjarnar, í húsaskjól
x 7 skólum um leið og
þeir komu til Reykjavík-
ur. Innan fárra klukku-
stunda höfðu allir íbúar Vest-
mannaeyja verið búnir að fá ein-
hvern samastað, — nær fimm þús
und manins höfðu fengð irmi í
Reykjavík og nágrenni.
HUNDRUÐIR
s-iAi.fboðalida
Þegar björgunairstörf hófust i
Eyjum, gerði Rauði kross-
inn strax ráðstafanir í Reykja-
vik til þess að sinna þörfum fólks
ins er það kom til höfuð-
borgarinnar. Það - sjálfboða-
liðastarf, sem þá var Skipu
laigt af Rauða krossinum, er ein
sifcakt í fslandssögu'nni. Hundruð
ir manna buðu fram starf sitt
undir merkjum Rauða krossins.
Innan þriggja daga var all't fé-
iagslégt hjálparstarf komið
í fulian gang. Fjárhagsaðstoð
var komið á laggirnar, skipulögð
húsnæð'smiðlun, upplýsinga-
miðstöð var sefct á laggirnar,
sjúklinigum hafði ver'ð komið á
sjúkrahúis, mötuneyti hafði tek-
ið til stairfa, og Vestmannaey-
ingar höfðu fengið „stjórnstöð"
í Hafnarbúðum.
„Ég tel að það hafi verið sér-
staklega gagrilegt, að fjárhags-
aðstoð var hafin strax á þriðja
degi,“'sagði Björn Tryggvason,
formaður Rauða krossi'ns. „Fólk
ið fann þá strax, að tekið var
á málum þess af einurð, og það
byggði upp sjáifstrausfið hjá
því. Fólki'ð var ekki gert að ölm
usut’egum. Því var aðeins hjálp
að tiil að bjarga sérsjáMt."
Alis voru afigreidd 1700 fram
lög á 8 dögum, samtals um 17,8
milliónir krrVa, af andvirði
söfinunarfjár. Dag'nn eftir að út
hlutun framtaganna höfst, var
hafin wit'rg skyndilána. Var
til kgírira ~i' r' 'iað af hálfu Seðla
baniíans, Soarisjóðs Vestmianna
eyja, Útveg krmikanis og Rauða
krossins. Fram til 20. febrúar
voru veitt 1200 lán samtals tæp
lega 56 mfflljónir kr.
Við móttöku fólksins fór strax
fram skráiring á aðkomumönn-
um Var engum leyft að yfir-
gefa skölana án þess að skrá hin
nýju heimiliisföng. Varð þetta
skipuiega skráníngairsitarf til
þess, að strax seinni hluta dags
inis var hægt að 9etja á stofn
uppiýsin/gamiðlun á vegum
Rauða krossins, sem gat þá veliltt
upplýsiinigair um dvalarstaði
Vestmannaeyiingia á höfuðborg-
arsvæðinu og viðar. Má með
sanni segja að simakerfi Rauða
krossins hafi verið rauðglóandi
na;sl u dagia.
ALMENNINGUR OPNAÐI
HEIMILI SfN
Húsnæðismiðiun vair komið á
fót á vegum Rauða krossins
strax daginn efttr að gos-
ið hófst, og voru þeir ófáir, sem
færðu sér þjómustu hennar
í nyt.
„Að sjálfsögðu vannst þetfca
starf svona vel fyrst og fremst
fyriir þá staðreynd, að heimili
á meginlandáinu tóku við aðkomu
fólkxnu opmum örmum,“ sagði
Björn Tryggvason. „Hvarvetna
var rýmt til fyrir Vestmanna-
eyinga, svo fremi sem nokkur
möguleiki var á því.“
félagsmAladeild
BÆJARFÉLAGSINS
Segja má með sanni, að Rauði
krossinn hafi þegar í upphafi
tekið að sér hlutverk félags-
máladeildar bæjarfðlagsins í
Vestmannaeyjum. Mikið og ná
ið samstarf myndaðist með bæj
arstjórninni og Rauða krossin-
um þegar í upphafi og er því
samstarfi enn fram haldið. 1
Hafnarbúðum tóku Vestmanna-
eyrigar smám 9aman við störf-
um sjálfboðaliðanna af höfuð-
borgarsvæðinu. Vestmannaeyja-
kaupstaður hefur nú tekið við
skipuiagndngunni úr hönd-
um Rauða krossims að
mestu leyti. Þetta er í fyrsta
skipti, sem Rauði krossinn hef
ur tekizt á v ð slík vandamál,
og er það samdóma áiiit rmanma,
að sú frumraun hafi staðfest
mikillvægi Rauða krossins í
samfélaiginu. Um það sagði
Björn:
„Ég álit, að á fyrstu dögun-
um hafi það sýnt sig að Rauði
krossinn og önnur hjálparfélög
höfðu þá afstöðu, að taka strax
til starfa. Félögri gátu á stuttri
stundu beiziað mikinn sjálfboða
liðakraft, sem hafizt gat handa
við hjálparstörfin án allra for-
mála og nefndarfunda.
Ég er ánægður með það að
Rauði krossinn stóðst þessa
raun með prýði, enda voru affl-
ar aðstæður eins og bezt verðUr
á kosið. Þátttaka almennings
var stórkostfeg. H ð skipulagða
hjálparstarf hér á. höfuðborgar
svæðinu var unnið undir okkar
merkjum vegna þess trausts,
sem almenniingur og stjómvöld
bera til okkar félagsskapar. Það
traust þökkum við, og vonum
að við höfum reynzt þess venð-
ugir.
VERBUM AÐ LÆRA AF
RLYNSLUNNI
Framkvæmdastjóri Rauða
krossins er Eggert Ásgeirsson.
Á hans herðum hefur hiti skipu
lagsstaTfsris að verulegu leyti
hvilt. „Hér er á ferðimni flókn-
asta félagslega úrlausnarmálið,
sem þjóðiin hefur fengið við að
gliíma," 9agði Eggert. „Þeg-
ar horft er til baka má margt
giagnrýna, en ekkert slys má
verða án árangurs. Við verðum
að læra af reynsáunni.
Ég er þeirrar skoðunar, að
það ætti að vera neyðairvamar-
neínd starfand;, sem hefði með
höndum undirbúniing allrar
neyðarhjálpar og björgunarað-
gerða, svo og alla nauðsynlega
félagstega hjálp. Nefnd þessi
ætti áð gera neyðarvarnaráætl
un fyrir alit landið, og starfa í
nánum fiengslum við rikisstjóm
ina, t.d. með þvi að forsætiisráð
herrn veitti nefndiTmi forsæfci.
Undirbúa þarf breytfca lög-
gjof í þessu tiTliti, þanmig að
þefcta starf faMi beint undir for
sætisráðuneytið. Á þann hátt
ætfci að vera tryggt að allir
sfcarfsmenn ríkiisins og stofnaix-
ir þess séu þáttfcakendur í sliku
starfi á neyðarstumdu und
ir einni stjóm.
Aðilar í þessari neyðarvamar
nefind ættu að vera auk almanna
varna og lögregluyfirvalda, yf-
irvald heilbrigðismála og yfár-
vald fjármála, Rauði krossinn og
aðrar hjálparsfcofnanir.
Það er ákaftega milkilvægt frá
nvínum sjónarhóli séð, að þess-
ir aðilar séu hafðir með í ráð-
um, þ.e. hjálparstofnanirnar,
því þær e nar geta sagt til um
getu sína á sumum sviðum og
getuleysi á öðrum. Með fulltingi
alþjóðlegra hjálpai'Stofnana
eins og Rauða krossins, æfcti að
vera greiðari ieið til skipulagn-
ingar á samstarfi v.ð erlenda að
ila. Ég er þeirnar skoðunar, að
á sliku samstarfi æfcti að byggja
fremur en að reyna að vera
sjálíum okkur nógir með aMs
konar birgðir. Það er t.d. hægt
að fá hingað „sjúkrahús" frá
Þýzkaitandi á u.þ.b. sex tímum.
I stuttu máli sagt, þá æfcti sam
vinnan að vera m'klum
mun meiri en hún hefur ver-
ið. Virk samvinna byggð
á fcrausti verður aldrei of mik-
II.
Við átítum að vandasamasta
málið, sem af gosinu skapast sé
félagslegs eðlis. —l Vanda-
mál, sem engrin Islending-
ur kann að leysa, en margir
gætu laigt hönd á plóginn. Þar
á ég við fólk, sem þessar stofm-
anir hafa ekki yfir að ráða, sem
starfsiliði Félagsráðgjafar
hafa t.d. ekki verið nýttir svo
neimu nemi. Þeir störf-
uðu reyndar i ráðleggngairsföð
inmá á vegum Rauða krossimis,
sem nú er hætt störfum. Þessir
roenn hafa forsendur til að leysa
ýmis félagsleg vandamál sem
leikmenn hafa ekki.
Þá hefði mábt virkja sveifcar-
félögin, sem tóku á móti fólkiinu,
meira. Sum voru ákaftega virk,
en önnur ekki, og hefði þar
margt mátfc betur fara.“
NÝTUR TRAUSTS
ALMENNINGS
Aðspurður sagði Eggert, að
það væri ekkert esnsdæmi, að
Rauði krossinn héldi áframx
hjálparstarfi eftir að neyðar-
ástamdi væri lokið. Rauði kro&s-
imn nyti þess trausts almenm-
ings í heiminum, að stofnuminni
bærist alltaf mikill hluti þeirm
fjárframlaga, sem send væru fcil
hjálparsta'rfs. Þannitg hefði því
einnig verið farið í sambandi
við Vestmannaeyjar. Rauða
krossinum hefðu borizt um 135
millljónir króna, til ráðstöfunar
í hjálparstarfriu, auk þess sem
hann hefur til ráðstöfunar í sam
ráði við hjálparstarf kirkjunm
ar um 70 milljónir króna.
Þessum fjármunum verður að
reyna að verja skynsamlega, og
, er meginþáttur starfsins hjá
Rauða krossinum nú, að koma
þessum fjármunum í nauðsyn-
tega félagslega aðstoð við Vest-
mannaeyiniga, þanmig að Rauði
krossinn er raunverulega og
verður um nána framtið stór að
li i fjármiðlun til fjárhagslegra
þarfa fyrir bæjarstjóm Vest-
mannaeyja,
UPPBYGGINGARSTARFID
Meginþáttur uppbyggmgair-
starfsins nú á vegum Ranða
krossins er innflutningur barna
heimila og elliheimila, og standa
yfir flóknir samnrigar við bæj-
ar- og sveitarfélög vegna þessa,
svo og v'.ð heilbrigðisyfirvöld.
Nýlega keypti svo stofnunin 13
íbúða fjölbýlishús til afnota fyr
ir Vestmannaeyinga, og er gerfc
ráð fyri'r því að við endursölu
þess, renni andvirðið til upp-
by ggingar í Vestmaninaeyj um.
Þá má og nefna, að á döfinni
eru kaup á smáíbúðum fyrir
aldraða, og verið er að innrétta
18 leiguibúðir fyrir Vestmanna
eyimga. Þá stendur fyrir dyrutn
bygging lei'kskóla og barnaíheim
iiis á vegum Rauða krossins.
Þá er ótalimn sá stóri þáfct-
uir, sem Rauði krossinn hefur
lagt fram í samvinnu við Rauða
krosis Noregs og Islendinga í
Noregi, sem er ferðir og dvöí
barna frá Vestmannaeyjum þar
í iandi. Það starf hefur gefið
góða raun, og haft jákvæð áhrif
fyrir yngstu borgara bæjárfé-
lagsins í Vest.mannaeyjum, sem
nú eru famir að lífca framtið-
ina bjarfcari augum en áður.
Alit starf Rauða krossins var
og er unni ð i náinni samvinniu
við bæjaryfirviMd Vestmanmia-
eyjakaupstaðar og fleiri aðilla.
„Að okkar dómi hefur þessi sam
vinna tekizt mjög vel í al'la
sfcaði,“ sagði Eggert. „Það hefðu
bara fleiri átt að korna tkl sanr-
sfcarfs, því e'ins og ég sagði áð-
ur, þá getue samvinna á neyð-
arstundu aldrei orðið of mrki! “
—GBG
Rauða krossinn vantaði ekki „viðskiptavini" fyrstu vikurnar eft-
ir gosii). Og hann brást svo rösk iega við að seint mun gleymast.