Morgunblaðið - 24.11.1974, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1974
Náttúrufræðifélagið:
Sníkjudýr í sauðfé
HIÐ ÍSL. náttúrufræðifélag hef-
ur lengi efnt til fyrirlestra um
ýmiskonar efni um náttúru Is-
lands sfðasta mánudaginn í hverj-
um mánuði. Næstkomandi mánu-
dag er fyrirlesarinn Sigurður
Richter, cand. scient og talar um
snikjudýr f sauðfé. Mun Sigurður
sýna myndir og koma upp smá-
sýningu á dýrunum sjálfum.
Hefst fyrirlesturinn kl. 8.30 í
háskólabyggingunni Lögbergi.
Sigurður sagði Mbl., er hann
var inntur eftir því, að á íslandi
væru hátt í 30 teg. sníkjudýra i
sauðfé. Þar má nefna hin sögu-
frægu sníkjudýr, fjárkláðamaur-
inn og sullaveikibandorminn, sem
enn finnast hér, þó ekki sé það í
ríkum mæli. Sullaveikibandorm-
urinn lifir i hundum, en lirfustig-
ið, þ.e. sullurinn, verður að fara i
gegnum kind eða mann. Þessi
sullur hefur enn fundist á nokkr-
um stöðum austanlands og er
fylgst með þvi og gerðar ráðstaf-
anir, en illa gengur að losna alveg
við hann.
Fyrir utan þessi frægu snikju-
dýr í sauðfé eru allir innyflaþráð-
ormarnir, sem bændur eru að
berjast við, og mun Sigurður
segja frá þeim. Um þetta efni vita
ekki margir, og því verður vafa-
laust fróðlegt að hlusta á fyrir-
lesturinn.
ÞJÓÐHÁTÍÐARÚT-
GÁFA LANDNÁMU
Ruth Little Magnússon, Reynir Einarsson og Elfsabet Erlingsdóttir
eru meðal þeirra, sem fram koma á tónleikum Hljómeykis.
Tónleikar Hljómeykis í dag
EfNS og kunnugt er hefur Stofn-
un Arna Magnússonar gert úr
garði mjög vandaða útgáfu Land-
námu til að minnast ellefu alda
Hin glæsilega ljósprentun
Landnámuhandrita, sem Árna-
stofnun hefur gefið út f minn-
ingu ellefu alda byggðar á Is-
landi.
byggðar á Islandi. Eru þar ljós-
prentuð nær öll handrit Land-
námu, sem gildi hafa fyrir varð-
veizlu hennar. Þessi nýja útgáfa
er mikið rit, 710 blaðsíður í mjög
stóru broti. Hún er handbundin í
rautt geitarskinn, og á fremra
spjaldi er þjóðhátíðarmerkið
prentað í sama lit.
Blaðið hafði tal af forstöðu-
manni Árnastofnunar, Jónasi
Kristjánssyni, og innti hann eftir
því hverjar viðtökur Landnámu-
útgáfan hefði fengið. Kvað Jónas
Síðasta sölu-
ferð Hjörleifs
var frábær
viðtökurnar hafa verið einstak-
lega góðar, jafnvei enn betri en
hann hefði gert sér vonir um. Af
þjóðhátíöarútgáfunni voru prent-
uð nákvæmlega 1000 eintök, en af
þeim voru aðeins um 700 til sölu á
frjálsum markaði. Sagði Jónas, að
af þessum 700 eintökum væru
fáein enn eftir hjá Árnastofnun,
og mundu þau öll hverfa á næstu
dögum eðavikum.
ALMENNAR umræður fóru fram
á Landsfundi AlþýðubandaJags-
ins sl. fimmtudagskvöld. Bjugg-
ust flestir við, að kjaramálin
myndu setja mestan svip á um-
ræðurnar, en svo reyndist ekki.
Menn deildu svo til eingöngu um
fyrirhugaða málmblendiverk-
smiðju Union Carbide, sem á að
rfsa 1 Hvalfirði. Framsöguerindi
fyrir hinar almennu umræður
fluttu ráðherrarnir fyrrverandi,
Magnús Kjartansson og Lúðvík
Jósepsson.
Magnús Kjartansson sagði m.a.
í sinni ræðu, að núverandi ráða-
menn héldu ekki rétt á málum í
sambandi við byggingu málm-
blendiverksmiðjunnar. Fram-
kvæmdir væru ekki tímabærar nú
og sízt undir forystu þeirra, sem
nú stjórnuðu. Vitað væri, að
10—20 evrópskir og bandarískir
auðhringar hefðu gefið sig fram
og spurzt fyrir um stóriðjurekstur
eftir að núverandi rikisstjórn tók
við. Að lokinni ræðu Magnúsar
hófust hinar almennu umræður
og fóru menn strax að ræða um
málmblendiverksmiðju og stór-
iðju á íslandi, nema hvað einn og
einn maður reyndi að beina um-
ræðunum inn á nýjar brautir, sem
ekki tókst.
I DAG sunnudag, heldur Hljóm-
eyki tvenna tónleika í Norræna
húsinu. Hefjast þeir fyrri kl. 3 en
hinir sfðari kl. 5.
Á efnisskránni er norræn tón-
list, m.a. lagaflokkurinn Hevjið 1
Homrum eftir Danann Vagn
Holmboe. 1 lagaflokknum eru sex
lög, en lagaflokkur þessi hefur
ekki heyrzt hér áður.
Gestir Hljómeykis á tónleikun-
Helgi Guðmundsson sagði t.d.,
að sér væri sama þótt samtenging
orkuveitusvæðanna kæmist ekki
á ef það hefði ekki pólitiska þýð-
ingu. Nú væri nauðsyniegt að
nota timann vel og reyna að koma
í veg fyrir samninga við Union
Carbide. Tryggvi Sigurbjarnar-
son var á öðru máli. Sagði hann,
að Magnús Kjartansson hefði átt
að reyna að semja við Union
Carbide. Því hann hefði örugg-
lega náð betri samningum en nú-
verandi stjórn gæti og menn
hefðu átt betra með að sætta sig
við þá samninga. Það vissu allir,
að það þýddi ekkert að streitast á
móti auðhringunum, þeir væru
nú alls staðar. Menn keyptu t.d.
hér frystikistur í tugatali frá
Philips og ITT. Betra væri að
hafa verksmiðjur frá þessum
félögum á Islandi og að Islending-
ar græddu eitthvað á þeim heldur
en að láta þá græða eingöngu á
okkur. Þá tóku til máls Sveinn
Kristinsson og Þorgrímur Starri
Björgvinsson. Sagði Sveinn, að
hann varaði menn við auðhring-
unum. Þorgrímur Starri sagði, að
þeir boðuðu félagslega tortím-
ingu, það hefði kísiliðjan sannað.
Helgi Guðmundsson sagðist
um verða þau Elisabet Erlings-
dóttir og undirleikari hennar,
Kristinn Gestsson. Þau flytja
„Lög handa litlu fólki“ eftir Þor-
kel Sigurbjörnsson og íslenzk
þjóðlög, sem Fjölnir Stefánsson
hefur útsett.
I Hljómeyki eru níu söngvarar,
en hópurinn kom fyrst fram á
tónleikum i marzmánuði s.l.
hafa deilt um það við Magnús
Kjartansson hvort það væri sið-
ferðilega rétt mat að semja við
auðhringana og hefði ráðherrann
talið að svo væri. Þetta væri að
vera í heimsveldissinnaðri að-
stöðu
Nú tók Tryggvi Sigurbjarnar-
son aftur til máls og sagði, að sér
fyndist það fánýtt ef ekki ætti að
fylgja samþykktinni frá siðasta
flokksráðsfundi um að semja við
auðhringana. Okkur væri nauð-
syn að gera það, hvort sem okkur
likaði betur eða verr.
Haraldur Steinþórsson tók nú
til máls og sagði, að hann hefði
haldið, að hér ættu að fara fram
umræður um stjórnmálaviðhorfið
en ekki Union Carbide. Bað hann
menn i guðanna bænum að hætta
þessu þjarki. Ekki hafði Haraldur
fyrr lokið sinum málflutningi en
Arnlín Ólafsdóttir, formaður
stúdentaráðs H.l. steig i pontu og
byrjaði að hamra í hinum slæmu
auðhringum. Eftir þetta minnk-
uðu umræður um Union Carbide
nokkuð og fundinum var slitið
eftir að þeir Hallfreður Örn Ei-
riksson og Sigurður Magnússon
höfðu aðeins rætt um verkalýðs-
málin.
A Iþýðubandalagsins: Miklar deilur
um Union Carbide
Kauphækkun
um mánaða-
mót í trausti
ís að vinnu
ls*
friður haldist
ÞANN 21. nóvember s.l. var hald-
inn stjórnarfundur í Vinnuveit-
endasambandi Islands. Tilgangur
fundarins var að ræða þau við-
horf, sem skapazt hafa i kaup- og
kjaramálum eftir að nær öll
verkalýðsfélög landsins hafa sagt
upp kaup- og kjarasamningum
sfnum frá 1. nóv. s.l.
Á fundinum var meðal annars
rætt um ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar 1 efnahagsmálum. Þær
miða fyrst og fremst að því að
reisa rönd við óðaverðbólgunni,
og forðast þannig óhjákvæmilega
stöðvun flestra undirstöðu-
atvinnuvega landsmanna og þar
af leiðandi ófyrirséð atvinnu-
leysi. Jafnframt því hefur verið
reynt að koma til móts við þarfir
hinna lægst launuðu með lög-
unum um jafnlaunabætur.
Á fundinum kom fram, að enn
væri óljóst, hvort þessar ráð-
stafanir nægðu til þess að fyrir-
tækin gætu þoiað versnandi við-
skiptakjör og aukin framleiðslu-
kostnað á öllum sviðum.
Eftir miklar umræður sam-
þykkti fundurinn einróma eftir-
farandi tillögu:
„Þar sem flestum kaup- og
kjarasamningum hefir verið sagt
upp frá og með 1. nóv. s.l. en eftir
þeim unnið með þeim breyt-
ingum, sem lög ákveða, samþykk-
ir stjórn Vinnuveitendasambands
Islands þrátt fyrir erfiða stöðu
margra atvinnugreina, að unnið
skuli áfram eftir síðustu kaup- og
kjarasamningum. En af því leiðir,
að grunnkaupshækkanir, sem
gert er ráð fyrir í hlutaðeigandi
samningum, koma til fram-
kvæmda á þeim tíma, sem þar
greinir. Samþykkt tillögunnar er
gerð í trausti þess að vinnufriður
haldist.“
Óbreytt
líðan
LlÐAN piltsins, sem hefur verið
meðvitundarlaus sfðan hann lenti
f átökum við afa sinn á Akranesi
sl. mánudagskvöld, var svipuð
þegar Mbl. hafði samband við
Landakot í gær.
Að sögn Hermanns G. Jóns-
sonar, fulltrúa bæjarfógetans á
Akranesi, hefur ekkert það komið
fram við rannsókn sem skýrt get-
ur það, að pilturinn missti
meðvitund.
Samdrátturinn eykst
Frá fréttamanni Mbl.
Geir H. Haarde.
Washington 22. nóv.
Nýsköpunartogarinn Hjörleif-
ur gerði það ekki endasleppt i
sinni s'ðustu söluferð og hefur
heppnin því fylgt skipinu í sinni
sfðustu ferð sem áður.
Hörleifur seldi 133.8 tonn af
fiski i Cuxhaven á fimmtudag
fyrir 200.013.00 mörk eða 9.4
millj. kr. Meðalverð fyrir hvert kg
var kr. 70.50, sem er eitt bezta
verð, sem íslenzkur togari hefur
fengið i Þýzkalandi á þessu
hausti.
Ingimar Einarsson, fram-
kvæmdastjóri Félags ísl. botn-
vörpuskipaeigenda sagði, að
það hefði enginn átt von á þessu
góða verði. Þjóðverjarnir hefðu
upphaflega verið á móti því að fá
skipið, en engu að síður hefði það
verið látið sigla, og með þessum
góða árangri. Framboð var lítið á
þýzka markaðnum í fyrradag og
seldi aðeins einn togari i
Cuxhaven fyrir utan Hjörleif.
Frá Þýzkalandi heldur Hjörleif-
ur til Spánar, þar sem skipið verð-
ur rifið í brotajárn.
EFNAHAGSVANDINN í Banda-
ríkjunum fer vaxandi ef marka
má nýjustu upplýsingar. Af 92
milljónum manna á vinnu-
markaðinum í landinu ganga nú
5lA—6 milljónir án atvinnu eða
sem svarar um 6% vinnuaflsins.
Ástandið hefur að vísu áður verið
verra en atvinnuleysi á borð við
þetta er þó á mörkum þess að vera
pólitískt þolanlegt hér í landi og
má nú búast við, að stjórnvöld
grípi til þess ráðs að ráða fólk i
vinnu á eigin vegum i stórum stíl
til að reyna að vinna nokkra bót á.
Enda þótt tölur um atvinnuleysi
hafi sögulega séð ævinlega verið
hærri í Bandaríkjunum en í
Vestur-Evrópu vegna annarra
vinnubragða við skráningu
atvinnulausra eru flestir þó sam-
mála um, að við svo búið megi
ekki standa.
Og þrátt fyrir þetta atvinnu-
leysi heldur verðbólgan áfram
hröðum skrefum. Verðlag í
Bandaríkjunum er nú um 12%
hærra en fyrir ári. Siðasta mánuð
hækkaði verðlagið um 0.9% sem
er ívið minna en í ágúst og
september. Hér er á ferðinni
vandamál, sem gjarnan er nefnt
„stagflation“ (þ.e.
stagnation/inflation eða
stöðnun/verðbólga, sem er sam-
dráttur af völdum verðbólgu) —
fyrirbæri, sem jafnan hefur verið
talið með ólíkindum.
Samdrátturinn er ekki eina
þversögnin í núverandi efnahags-
ástandi. Vegna efnahagslægðar-
innar hefur kaupmáttur almenn-
ings minnkað og bílakaup t.d.
dregizt saman. Minnkandi eftir-
spurn ætti fræðilega séð að valda
verðlækkun, en fræðin snúast
veruleikanum ekki snúning að
þessu leyti. Um þessar mundir og
á sama tíma og bilframleiðendur
segja upp starfsfólki í þúsunda-
tali og draga saman seglin heldur
bílverð áfram að hækka. Ekki er
að undra þótt almenningur viti
vart hvaðan á hann stendur
veðrið. Einu aðilarnir i viðskipta-
lífinu, sem hagnast núna, eru veð-
lánarar. Viðskiptin hafa sjaldan
vprið jafn fjörleg hjá þeim.
Ford í Asíuferð
A meðal öll þessi vandamál eru
óleyst og efnahagstillögur Fords
Bandaríkjaforseta hafa ekki
fengið afgreiðslu í þinginu, er
hann á ferðalagi í Asiu. Ekki eru
allir á einu máli um nauðsyn
þeirrar f erðar og sumir telja hana
beinlínis hættulega. Robert Byrd,
aðstoðarleiðtogi demókrata i öld-
ungadeild þingsins, sagði nýlega,
að forsetinn væri að bjóða hætt-
unni heim með því að leggja i
svona ferðalag á meðan enginn
varaforseti væri til að taka völdin,
ef eitthvað kæmi fyrir Ford. Svo
eru þeir, sem segja, að Ford hafi
einfaldlega ekkert að gera út
fyrir landsteinana á þessum tíma
Framhald á bls. 47.