Morgunblaðið - 24.11.1974, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1974
Ávarp til þjóðarinnar
á bindindisdaginn 24. nóvember 1974
Ljóst er að augu æ jleiri manna opnast nú fyrir því
að áfcngi er hœttulegt jíkniefni, hölvaldur manna og
þjóða. Evrópuráðið og Norðurlandaráð hafa nýlega
gert samþykktir um áfengismál og hvetur hið fyrr-
nefnda meðal annars til að halda áfengi í háu verði
og auka bindindisfrœðslu, bœði í skólum og œskulýðs-
fclögum.
I sumum nágrannalöndum okkar, þar sem sala
áfengis er engum hömlum bundin, fjölgar dauðsföll-
um af völdum áfengisneyslu svo mjög að einungis
krabbamein og hjarta- og œðasjúkdómar valda dauða
fleiri manna (Frakkland).
Hérlendis hafa meðal annarra lœknasamtökin var-
að við þeim hœttum sem við blasa og hvatt til þess
,,að sala áfengra drvkkja verði takmörkuð".
Framundan er mikið átak í umhverfismálum. Upp-
blástur grcðurlendis skal stöðvaður, vörnum beitt og
helst snúið í sókn. En við skyldum minnast þess að
fleira getur blásið upp og sundrast en grænir reitir.
Neysla áfengis og annarra vímuefna veldur þeim upp-
blœstri sem oft reynist erfitt að grœða. Áfengis-
neysla er ekki einkamál. Margt barnið vex úr
grasi og hefur ævistarf sitt kalið á hjarta vegna drykkju
foreldra. Og margt atgervisfólk hefir ísland misst í
þá óseðjandi hít sem elfur áfengisins er.
Það er þarft að berjast gegn mengun umhvérfisins.
Hitt er þó enn mikilvægara að koma í veg fyrir meng-
un líkama og sálar, háskalega mengun sem getur sið-
blindað jafnvel hina bestu menn. — Við teljum það
skyldu hugsandi manna að skera upp herör gegn
drykkjutískunni og hörmulegum afleiðingum hennar.
Slík herför hæfir vel á þjóðhátíðarári.

t
heilbiij>nisráiiherra
\ >
menniamálaráiiherra
form. Landss. f>egn áfengisb.
)^CVv\l(w\
áfengisvarnaráfiunautur *

íorm. K venfélagasambands íslands
/'
prófessor
alþingismafiur U v biskup
■=A.
alþingismafíur alþingismaður
alþingismafíur ’ ftórtemplar
r/
Hreggviður Jónsson:
Bindindi er byggt á frelsi
30
Stefán
Kjærnested:
Starf-
semi ung-
templara
ISLENZKIR ungtemplarar eru
samtök ungmenna, sem hafa það
markmið sem felst I kjörorði sam-
bandsins. Bindindi — Bræðralag
— Þjóðarheill. l.U.T. var stofnað
24. apríl 1958 ai nokkrujn ung-
templara- og ungmennastúkum.
i dag eru starfandi ung-
templarafélög á 7 stöðum á land-
inu á Isafirði, Akureyri, Hvera-
gerði, Keflavik, Kópavogi,
Hafnarfirði og 3 i Reykjavík.
Félög þessi hafa nokkuð mismun-
andi starfsemi. Eftir að þú les-
andi góður hefur litið yfir þessa
fróðleiksmola xþá vaknar eflaust
hjá þér sú spurning af hverju er
verið að vesenast með þessi ung-
templarafélög?
Jú, það er vegna þess, að á
öllum tímum er til hópur ung-
menna, sem sjá i gegnum blekk-
ingavef Bakkusar, sjá hvaða áhrif
hann hefur til ills, sjá tilgangs-
leysið í neyslu áfengis, þvi þau
hafa komist að því, að það er hægt
að skemmta sér alveg konunglega
ófullur og vita, að vandamálin
drekkur maður ekki burt heldur
verður maður að takast á við þau.
Fyrir þetta fólk voru ung-
templarafélögin stofnuð og fyrir
það eru þau til nú. Við ung-
templarar gerum okkur margt til
skemmtunar og reynum að tak-
marka allan þann viróuleikablæ
og hátíðarblæ, sem deyfir áhuga
félagans. Við eigum okkur þá
hugsjón að skemmta okkur án
áfengis og skemmta okkur vel og
það gerum við svo sannarlega.
Hvað gerum við til þess?
Jú, flest eða gott ef ekki öll
félög halda opið hús vikulega.
Þangað koma menn til að spjalla
saman og kynnast fleira fólki, og
grípa þá gjarnan í sþil eða taka
lagið. Oft eru líka málfundir þar
sem menn geta fengið útrás fyrir
skoðanir sínar i stað þess að fara
kannski í slag (sem gæti þó verið
skemmtilegt ef andstæðingurinn
væri af veikara kyninu (innsk.
höf.) Lika eru haldin skemmti-
kvöld, kynningarkvöld og margt
fleira i stað opnu húsanna. Hvert
félag hefur lika sínar venjur í
sambandi við þetta, sum hafa t.d.
stutta leikþætti eða bara eitthvað
annað. Þar að auki eru svo böll
hjá flestum félögum mánaðar-
lega. Böll hjá íslenskum ung-
templurum eru orðin víðfræg
fyrir það stuð og fjör, sem þar
rikir. Hver hefur t.d. ekki heyrt
um fjörið á náttfataballinu hjá
Hrönn.
Ferðalög eru líka snar þáttur í
lífi ungtemplara, því að þeir
djöflast i skálaferðir, Þórs-
merkurferðir, ferðir út í bláinn
og alls konar ferðir, og ekki vant-
ar fjörið heldur þar.
Og enn er þetta ekki búið. Því
við höldum stundum félagsmála-
námskeið fyrir félaga. Á nám-
skeiðum þessum er þeim kennd
ræðumennska, tilgangur ung-
templarafélaganna, hlutverk
stjórnar o.s.frv. Þarna líka hefur
okkur tekist að halda uppi gamla
góða móralnum. Á sumrin höld-
um við bindindismót í Galta-
lækjarskógi, sem svona einhvers-
konar mótvægi við hin mótin.
Jæja, ég nenni nú ekki að tina
upp fleiri liði, en ég skora á þig
lesandi góóur. Ef þú ert orðinn
leiður á drykkju (eða ef þú hefur
aldrei byrjað hana) þá skaltu
koma til okkar og starfa með
okkur smá tíma og vittu til hvort
það fari ekki fyrir þér eins og
mér, að þú getir ekki innan árs
hugsað þér að vera annað en ung-
templari.
Með þökk.
I DAG gefst fólki kostur á að
kynna sér starf templara, ung-
templara og barnastúkna hér í
Reykjavik og víðar. Starf þessara
þriggja bindindissamtaka er fjöl-
þætt og þess eigi kostur að lýsa
því í þessu greinarkorni, heldur
eru menn hvattir tíl að kynna sér
starfsemi þessara bindindissam-
taka af eigin raun i dag.
Skoðun margra á bindindis-
hreyfingunni hefur oft mótazt af
þekkingarskorti, kreddum og mis-
skilningi á grundvallarkenn-
ingum og siðum hennar. Þetta á
fyrst og fremst við um álit margra
á teplurum, sem er í raun og veru
ofur eðlilegt, þegar haft er i huga
hvað lítið hefur verið gert til að
kynna samtökin fyrir alþjóð og
skoðanir almennings því ekki
byggðar á nægri þekkingu. Bind-
indi er byggt á frelsi hvers og eins
til að ákveða sjálfstæði sitt eða
taka á sig byrði og kvaðir áfengis-
neyzlu eða annarra ávana- og
fíkniefna. Hvora leiðina menn
velja verða þeir sjálfir að ákveða.
Hitt er, að það er óneitanlega
léttara að varast vitin, ef þau eru
ekki til staðar. Þetta hefur lög-
gjafinn viðurkennt og bannað
flest önnur hættuleg efni.
Áfengisbann hefur verið reynt,
en fjöldi fólks vildi ekki eða gat
verið án áfengis. I dag er áfengis-
sjúkt fólk af ýmsum talið vera
ekki undir 6.000 hér á landi. Við
höfum á lýðræðislegan hátt valið
og samfélagið viðurkennir áfengi.
Það má vera, að áfengi sé að ein-
hverju marki nytsamt fyrir þjóð-
ina, en það er augljóslega hættu-
legt á margan hátt. Templurum er
oft núið um nasir, að þeir séu
öfgamenn og þá oftast minnzt á
bannlögin. Lítill vafi erþó á, að ef
áfengi væri fundið upp i næstu
viku og hættur þess væru þekktar
myndi það bannað sem mjög
hættulegt efni.
Vafalaust er, að bannlögin 1915
mörkuðu djúp spor í sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar, en aðalfor-
ingi bindindismanna var Björn
Jónsson ráðherra sem kunnugt
er. Pétur Ottesen lét oft í ljós hve
mikilvægt það hefði verið í sjálf-
stæðisbaráttunni að geta sýnt
fram á sjálfstæði Islendinga í
áfengismálum og að þeir væru
ódeigir við að kljást við vandann.
Um fullveldið 1918 segir Pétur
Ottesen í viðtali við Olaf Hauk
Árnason í riti Stúdentafélagsins á
Akranesi, 1918 — 1. desember —
1968: „Þegar þessir merku at-
burðir gerðust hafði áfengisbann
staðið hér á landi í nokkur ár og
gefizt vel. Islandsvinurinn Frið-
rik konungur áttundi kvaðst ekki
hafa unnið önnur embættisverk
sín glaðari en undirskrift bann-
laganna íslenzku. Og ég tel engan
vafa á því, að önnur hefði getað
orðið niðurstaðan 1918, ef hér
hefði allt flotið i víni og siðgæðis-
slappleiki sá, er drykkju jafnan
fylgir, þjakað þjóð vora.“
Bannlögin sönnuðu svo ekki
verður hrakið, að það böl, sem
fylgir áfengisneyzlu, hvarf algjör-
lega. Öll sú óhamingja, allt það
heimilisböl, afbrot og sálarstríð,
sem áfengi eru samfara, voru úr
sögunni. Hvað ætli mörg manns-
dráp verði af völdum ölvunar hér
á landi? Vegna hvers leyfum við
áfengi? Ástæðurnar eru fjöl-
margar, einstaklingar og fyrir-
tæki hafa góðar tekjur af áfengis-
sölu, auk þess er stór hópur fólks
svo vanur áfengi, hefur svo
miklar mætur á því, og er svo
háður því, að það myndi vera von-
laust að ná árangri með banni.
Hvað er þá til úrbóta? Tillits-
semi og frelsi til að vera
bindindismaður. Vió, sem erum
bindindismenn, óskum þess, að
þeir, sem neyta áfengis, viður-
kenni rétt okkar til að lifa lífinu
án áfengis. Hver einstaklingur
verður að hafa rétt til að ákveða
hvora leiðina hann velur og það
sé tekið tillit til þess. Ég óttast
ekki, að afli menn sér þekkingar á
starfi og hugsjónum templara,
ungtemplara og barnastúkna, þá
muniþeirveljarétt.
Grundvöllur hinnar sönnu sjálf-
stæðisstefnu er óhagganlegur og
ég veit, að þið munið kjósa að
gerast sjálfstæðir menn í framtíð-
inni. Verið velkomin.