Morgunblaðið - 02.03.1975, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARZ 1975
3
Sovézk blöð reifa ræðu
Sorsa á 23. þingi
Norðurlandaráðs
— Ummœli hans harðlega
gagnrýnd í Noregi
1 fréttum NTB-frétta-
stofunnar á föstudag var
skýrt frá því að tvö sovézk blöð,
utanríkismálatímaritið „Sa
Rubjesjom" og stjórnarblaðið
„Isvestija" hefðu þá um daginn
reifað hugmynd Uhros
Kekkonens, forseta Finnlands,
um að Norðurlönd verði lýst
kjarnorkuvopnalaust svæði og
ummæli Kalevis Sorsa, for-
sætisráðherra Finnlands þar að
lútandi á þingi Norðurlanda-
ráðs í Reykjavík á dögunum, en
þau hafa mætt gagnrýni, sér-
staklega í Noregi — svo sem
getið verður hér á eftir; en
fyrst verður rakin nokkurn veg-
inn í heild frásögn NTB.
Moskvu, NTB.
Sovézkir fjölmiðlar héldu á
föstudag áfram baráttu sinni
fyrir því, að Norðurlönd verði
kjarnorkuvopnalaust svæði. Að
þessu sinni er það utanríkis-
málatímaritið „Sa Rubjesjom",
sem málið reifar i sambandi við
ræðu Kalevis Sorsa, forsætis-
ráðherra Finnlands, á fundi
Norðurlandaráðs í Reykjavík á
dögunum. Þar lagði Sorsa til, að
Norðurlöndin tækju að nýju til
athugunar tillögur Kekkonens
um mál þetta á grundvelli
breyttra aðstæðna í Evrópu,
sem viðleitnin til að minnka
spennu milli Austurs og
Vesturs hefði haft i för með
sér.
Blaðið segir, að yfirlýsing
Sorsa hafi mætt áhuga og feng-
ið „breiðar, jákvæðar undir-
tektir“; nokkrir fulltrúar á
þinginu hafi mælt með því sem
hann sagði. Hins vegar leggur
tímaritið áherzlu á, að tilraunir
til að framkvæma hugmyndir
Kekkonens muni mæta öflugri
andstöðu, sérstaklega muni
herfræðingar Atlantshafs-
bandalagsins og áhrifamiklir
aðilar, sem standi bandalags-
ríkjunum nærri, beita sér gegn
áætlun Kekkonens — sem tíma-
ritið segir, að eigi hljómgrunn
meðal íbúa Skandinaviu.
Tímaritið segir, að með þvf að
hraða evrópsku samvinnu- og
öryggismálaráðstefnunni verði
rudd braut til lausnar annarra
mikilvægra mála, og þá sérstak-
lega Kekkonen-átluninni.
Sovétstjórnin hefur undan-
farið rekið harðan áróður fyrir
því að öryggismálaráðstefnunni
verði lokið í sumar með leið-
togafundi í Helsinki.
Stjórnarmálgagnið ,,Isvetija“
tekur mál þetta einnig til um-
ræðu, í grein eftir Juri Golosju-
bov, sem sérstaklega leggur út
af þeim ummælum Kalevis
Sorsa við heimkomuna til Finn-
lands eftir aó Norðurlandaráðs-
þingið, að Finnar muni halda
áfram að vinna að því að
Norðurlöndin verói kjarnorku-
vopnalaust svæói, enda þótt
hugmyndir þar að lútandi hafi
ekki hlotið samþykki allra á
þinginu. Sömuleiðis drepur
blaðið á, að misjafnlega hafi
verið tekið undir hugmyndir
finnskra fulltrúa á þinginu um
þátttöku Sovétríkjanna i norr-
ænu samstarfi.
„Isvestija" segir, að á þinginu
hafi komið fram alvarlegar
mótsagnir í umræðum um
svæðisbundin efnahagsmál og
utanrikispólitisk vandamál —
og sakar tiltekin öfl í
Skandinavíu og á Vesturlönd-
um um að vilja notfæra sér
hugmyndina um norræna sam-
vinnu sjálfum sér til framdrátt-
ar, — en slíkt stríði gegn hags-
munum hinna norrænu þjóða.
I þessu sambandi skal þess
getið, að Morgunblaóinu hefur
borizt eintak af finnska dag-
blaðinu Hufvudstadsbladet,
ásamt ritstjórnargrein úr
Noregs Handels- og
Sjöfartstidende, þar sem fram
kemur, að í Noregi hefur víða
verið brugðizt af hörku við
ræðu þeirri, sem finnski for-
sætisráðherrann hélt á þingi
Norðurlandaráðs. Segir finnska
blaðið frá viðbrögðum þriggja
norskra blaða, Aftenposten,
Arbeiderbladet og Morgen-
bladet.
Aftenposten. segir til dæmis í
ritstjórnargrein, að ræða Sorsa
hafi fengið þær viðtökur í
Noregi, sem hún hafi átt skilið;
Norðmenn hafi engan áhuga á
að hætta samvinnu sinni við
Vesturlönd og kalla þar með
yfir sig „finnlandiseringu“.
Danir séu sama sinnis og jafn-
vel i Sviþjóð megi glöggt greina
lystarleysi manna gagnvart
Kekkonenáætluninni. Leggur
Aftenposten síðan áherziu á, að
Norðurlöndin hafi lengi verið
kjarnorkuvopnalaust svæði —
og sé ekki unnt að líta á þessa
tilburði Finna öðru vísi en sem
vindhögg, sem sé til þess eins
fallið að valda óró og gera
mönnum gramt i geði.
Arbeiderbladet, málgagn
norska verkamannaflokksins,
leggur að sögn finnska blaðsins
einnig áherzlu á, að Norðurlönd
séu í reynd kjarnorkuvopna-
laust svæði og ekkert bendi til
þess, að á því verði nein breyt-
ing. Blaðið segir, að Sorsa hafi
varla getað vænzt annarra við-
bragða af hálfu Norðmanna en
ræða hans fékk, en þó ummæli
hans hafi vakið athygli, sé ólík-
legt, að þau hafi nokkur áhrif á
samvinnu Norðurlandanna í
framtíðinni.
Morgunbladet skrifar, að um-
mæli Sorsa séu heppileg fyrir
Norðmenn, því að þau sýni af-
Kalevi Sorsa á blaðamanna-
fundi í Þjóðleikhúsinu meðan
23. þing Norðurlandaráðs stóð
þar yfir.
stöðu Sovétstjórnarinnar og
áhuga hennar á því að koma
Norðurlöndum innfyrir áhrifa-
svæði Murmansksstöðvarinnar.
Þar segir, að Norðurlönd séu
kjarnorkuvopnalaust svæði,
nema þvi aðeins, að til þeirra
eigi einnig að telja Murmansk
og Kolaskaga, þá séu þau auð-
vitað langt því frá að geta talizt
kjarnorkuvopnalaust svæói.
Hufvudsstadsbladet hefur
eftir Sorsa, forsætisráðherra
Finnlands sjálfum, að Finnar
muni halda áfram að vinna að
því, að Norðurlönd verði
kjarnorkuvopnalaust svæði,
enda þótt hugmyndir þar að
lútandi hafi mætt efasemdum
hinna Norðurlandaþjóðanna,
sérstaklega Norðmanna. Blaðió
hefur eftir Sorsa, að samvinna
Norðurlanda sé ekki í neinni
hættu en hann hafi bent á, að
utanaðkomandi þættir hafi eðli-
lega sin áhrif á samvinnu
þeirra. Sorsa segir, að þingið i
Reykjavík hafi verið greinilegt
skref fram á við á þeirri braut,
sem mörkuð var eftir að
Nordek áætlunin strandaði.
Árangur þingsins hafi verið
jákvæður, þótt skrefið hafi ekki
verið ýkja stórt.
I ritstjórnargrein Noregs
Sjöfarts og Handelstidende,
sem Morgunblaóinu hefur
borizt, er fjallað um ræðu
Sorsa. Þar segir m.a. að það sé
nú liðin tið, er nánast þótt
ókurteisi að brydda upp á utan-
ríkispólitískum málum innan
Norðurlandaráðs. „Það er stað-
reynd, sem hvorki er ástæða til
að harma né hrópa húrra fyrir“
segir blaðið. Það bendir sióan á
að orð Sorsa hafi vissulega sín
áhrif enda þótt hann sé þriðji
maður í stjórn Finnlands til að
ræða utanríkismál, — á undan
honum komi forseti landsins og
utanrikisráðherra. Megi gera
ráð, fyrir þvi, að ræða hans hafi
verið samin i samráði við þá eða
samkvæmt þeirra fyrirskipan,
en slík fjarstýring á utanríkis-
pólitisku frumkvæði af finnskri
hálfu eigi sér fordæmi.
Á hinn bóginn segir blaðió,
að af hálfu Finna sjálfra hafi
Kekkonen-áætluninni aldrei
verið haldið mjög stíft fram
opinberlega og meðan svo sé,
megi lita á hana sem hvert ann-
að furðufyrirbrigði á austur-
himninum eða t.d. sem
„kúbein, sem maður heldur i
hendi sér en skirrist við að
beita".
Siðan minnir blaðið á hverjir
hafi tekið jákvætt undir ræðu
Sorsa á Norðurlandaráðsþing-
inu, þ.e. sósíalistinn Finn
Gustavson og kommúnistinn
Reidar Larssen, báðir frá
Noregi, en Sorsa hafi fengið
þau svör frá ábyrgum norskum
aðilum, sem hann hafi mátt
búast við. „Spurning er hins
vegar, hvort ekki á að svara af
norskri hálfu jafn opinskátt úr
þvi Finnar telja sig hafa rétt til
aó ræða stefnu annarra í
öryggismálum," segir blaðið.
Þá er rætt um afstöðu Finna
til Viggen-málsins og tillögu
Finnlands á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna og segir
blaðið, að leiðtogar Finnlands
geri sér fyllilega ljóst, að Norð-
menn telji frumkvæði þeirra
lítt æskilegt. Því megi gera því
skóna, að málið sé ekki
eingöngu til komið af um-
hyggju fyrir norrænum hags-
munum.
Blaóió minnir á tilkomu
Kekkonen-áætlunarinnar, sem
hafi orðið til eftir orðsendinga-
strið Finna og Sovétmanna,
sem lauk með fundi þeirra
Kekkonens og Krúsjefs í
Novósibirsk á sínum tíma. Það
minnir á, að vináttusamningur
Finna og Sovétríkjanna sé ekki
endilega litinn sömu augum
utan Finnlands og í Helsinki en
vafalaust verði hlustað með at-
hygli, ef Finnar óski eftir opin-
skáum umræðum um hann og
áhrif hans á Norðurlönd í heild.
Blaðið bendir á, að ekkert af
hinum Norðurlöndunum hafi
svo mikið sem ymprað á neinu
slíku — enda væri það íhlutun í
öryggismálastefnu Finnlands
„og slík íhlutun rúmist ekki
innan ramma vinsamlegrar og
átakalausrar samvinnu Norður-
landa,“ segir blaðið að lokum.
Rússneskur talsími á floti
VIÐ FUND njósnaduflanna að ræður sem það hefur skapað, hef-
undanförnu viólandið og þær um- ur komið upp úr kafinu að á und-
Tengidós, sem var á duf linu, með rússneskri áletrun.
anförnum árum hafa af og til
fundizt slík tæki víða við landið
án þess að sagt hafi verið frá
þeim. Hluti af einu slíku tæki
hefur til dæmis verið I Vestmanna
eyjum um árabil og hefur það
aldrei verið kannað til hlítar og
hluti af því er nú týndur.
Þegar þetta umrædda tæki
fannst fyrir nokkrum árum var
það áreki austur við Ingólfshöfða
og það var Hilmar Rósmundsson
skipstjóri á Sæbjörgu VE sem
kom meðdufliðílandog tilkynnti
simstöðinni þar um fundinn. Það
dufl var liðlega einn m í þvermál
og á það var fest vatnsþétt sim-
tæki, sem meðfylgjandi myndir
eru af. Aletranir á einstökum
hlutum eru á rússnesku.
Sigurgeir Sigurðsson á simstöð-
inni í Eyjum sagði í viðtali við
Morgunblaðið, að þeir hefðu á sín-
um tíma tekið símtækið af dufl-
inu og hefði mjög langur kapall,
tugir metra, fylgt taltækinu, en
þeir hefðu klippt þá frá. Duflið
sjálft kvað hann líklega hafa ver-
ið tekið burt í hreinsun eftir gos,
en kaplarnir voru innan í þvi.
Talsímatækið sem fannst á dufli við Ingólfshöfða á sínum tíma, en
margra tuga metra langur kapall var tengdur í talsímann, sem er
vatnsheldur.