Morgunblaðið - 02.03.1975, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARZ 1975
Hinn blóðugi dómari
Dómarinn (Paul Newman) unir sér vid lestur lagabókarinnar eftir
velheppnaóa hengingu.
if if if THE Life and Times
of Judge Roy Bean er byggð á
sannsögulegu heimildarbroti
um þessa persónu, þó frjálslega
sé farið með heimildir, eins og
segir í upphafi myndarinnar:
„Þetta er k'annski ekki eins og
það var, heldur eins og það
heföi átt að vera“. Afsökun sem
gefur leikstjóranum, John
„gamla" Huston, eins frjálsar
hendur og hugmyndaflugið
leyfir. Myndin, sem siglir í
kjölfar þessarar yfirlýsingar er
meinfyndin á köflum og jafnvel
bráðfyndin á stundum. Hún er
að mestu byggð upp af stuttum
atriðum, hápunktum í lífi
Beans, og fara þá ýmsir þekktir
leikarar með eins konar gesta-
hlutverk í þessum atriðum.
Minnisstæðastur er Stacy
Keach, í hlutverki hvítingjans,
Bad Bob, en hann er alræmdur
stigamaður, svartklæddur frá
toppi til táar til að leyna hvít-
ingjanum, sem brýst þó út í
ógurlegum hvitum hárlubba.
Leikstjórinn Huston kemur
þarna einnig fram í smáhlut-
verki og skilur eftir sig minnis-
stæðan björn, sem étur vindla
og þambar bjór af mikilli inn-
lifun. — 1 heildina er myndin
um Bean dómara eins konar
ágrip af sögu villta vestursins,
mynd, sem sannar ágæti hans
sem atvinnumanns og sýnir, að
hann hefur hvergi staðnað á
löngum ferli. Hann hefur að
visu farið um langan veg og
hlykkjóttan, siðan hann gerði
sina fyrstu mynd, The Maltese
Falcon árið 1941, þá frægu
mynd með Humprey Bogart. En
hánn hefur aldrei staðnað í
einni tegund mynda og áhorf-
endum. Má nefna jafn ólikar
myndir og The Kremlin Letter,
A Walk with Love and Death,
Reflections in a Golden Eye og
Fat City, sem sýnd var hér í
haust. Og enn hefur fréttst af
einni, sem sögð er vera i stíl við
fyrstu myndir hans, The
Mackintosh Man, með Paul
Newman í aðalhlutverki.
SSP.
Vottur af glæsibrag??
John Huston við upptöku á myndinni „The Machintosh Man“.
og jafnframt óður til hinna
hreinræktuðu frumherja auðn-
anna. Roy Bean er upphaflega
sakamaður sem flýr undan lög-
unum til Texas, en eftir að hafa
sjálfur verið rændur af óálitleg-
um hóp útlaga, konum og körl-
um (sem minna einna helst á
persónur í Fellini-mynd) tekur
hann lögin í sínar hendur og
strádrepur þessi bölvuð fúl-
menni. Þar með tekur hann sér
dómara nafnbót og aðspurður
um það, hvort hann kynni
nokkuð í lögum, svaraði hann:
„Ég þekki lögin, ég hef brotið
þau nógu oft til þess“. Sjálf-
skipaður dómari á sjálfskipuðu
umráðasvæði, aðalsmerki hins
viljasterka frumbyggja. En sem
tímar líða og menningin fláráð,
flókin og full af svikum, heldur
innreið sína í þessa frumstæðu
byggð, sér Bean sig tilneyddan
til að yfirgefa staðinn og leita á
náðir fábrotnara lífs. Sagan um
hetju villta vestursins, sem
dagar uppi í siðmenningunni,
er ekki nýtt viðfangsefni meðal
kvikmyndahöfunda, t.d. tók
Peckinpah þetta fyrir í The
Ballad of Cable Houge. Hvort
Huston tekst betur að lýsa
þessu ástandi en öðrum tel ég
ekki skipta máli, heldur hitt, að
Huston, sem nú er að nálgast
sjötugt, hefur gert enn eina
THE LIFE AND TIMES OF
JUDGE ROY BEAN if if
Handrit: John Milius. Leik-
stjóri: John Huston. Aðalhlut-
verk: Paul Newman, Ava
Gardner, Tab Hunter, Stacy
Keach, Anthony Perkins. Ar-
gerð 1973.
Einkennileg kvikmynd frá
John gamla Huston með til-
burði í átt til eins hvers konar
absúrdvestra. Tilfinningalaus
leikstjórn Hustons, ofbeldisríkt
en andlaust handrit Milius, og
yfirleitt máttlaus, vélrænn leik-
ur (t.d. hjá Newman. Undan-
skilinn er Stacy Keach sem for-
kostulegur albínóbófi) valda
miklum vonbirgðum.
— A.Þ.
if if George Segal og Glenda
Jackson eru bæði mjög góðir
leikarar. Þau hafa bæði marg-
sýnt það og Segal enn í þessari
mynd. En frú Jackson passar
illa inn i hlutverk hjákonunnar
og hún veit það. Glenda Jack-
son hefur ógnþrungið skap,
sem hún hefur fengið að beita
óspart i fyrri leikverkum, en
hér brýst það hjáróma út undan
fargi stirðrar gamanemi, sem
mér virðist ekki vera þessari
ágætu leikkonu eiginleg.
Oscars-verðlaun á leikkonan
fyllilega skilið — en tæplega
fyrir þetta verk. Hins vegar býð
ég spenntur eftir að sjá
Sunday, Bloddy. Sunday, eftir
John Schlesinger, þar sem bessi
leikkona fer með aðalhlutverk.
— A Touch of Class er ætlað
að vera rómantísk gamanmynd,
og gegnir þvi hlutverki sjálf-
sagt fyrir ýmsa, en mér fannst
myndin lítt fyndin og hand-
verkið ekki bera neinn sérstak-
an vott af glæsibrag.
SSP
A TOUCH OF CLASS ★ if
Handrit: Melvin Frank og
Jack Rose. Leikstjóri: Melvin
Frank. Aðalhlutverk: George
Segai, Glenda Jackson, Paul
Sorvino, Hildegard Neil. Ar-
gerð 1973.
Höfundum þessarar myndar
hættir til að ofkeyra brandara
sína með endurtekningum, sbr.
t.d. atriðið um ferðaundir-
búning Segals; fyrst bætist
eiginkonan við, þá börnin og
loks tengdaforeldrarnir. Þetta
var nokkuð fyndið í fyrsta
skiptið, þ.e. þegar eiginkonan
ætlaði að fara með, en þegar
sama brandaraforsendan er
notuð þrisvar finnur maður
ýldulykt (sbr. einnig t.d.
hótelherbergjavesenið og veð-
jnálin á golfvellinum). Hins
vegar heppnast margt með
ágætum, og Frank, sem er þaul-
reyndur höfundur grínhandrita
úr gömlu Hollywood, lumar á
notalegum húmor. En mest á
þessi mynd að þakka samleik
Jackson og Segal. Einvígi
þeirra og ástarleikir eru túlkuð
af slíkri leikni og fjöri (Segal),
næmleika og yfirvegun (Jack-
son), að maður hrifst með.
Leiðinlega bjálfaleg atriði
skemma þó heildarsvipinn eins
og t.d. gráturinn yfir gamla
Hollywoodrómansinum í sjón-
varpinu, sem er þvinguð til-
vísun til þeirrar kvikmynda-
hefðar sem þessi mynd reynir i
senn að stæla og gera góðlátlegt
grín að.
— A.Þ.
Morðin í strætisvagninum
Bróðurhefnd
O Enn ein niggara-mynd fynr
niggara. En þar eð þessar
myndir leggja aðaláherslu á of-
beldi og holdlegar fýsnir, verð-
ur þessi jafnvel að teljast
fátækleg. Auk þess er myndin
öll frekar klúðursleg, en þegar
það er haft í huga, að við fáum
aðeins að sjá skárri endann á
þessari framleiðslu, held ég, aó
við megum prísa okkur sæla.
SSP.
HITMAN ir
Framleiðandi: Gene Corman.
Handrit: George Armitage.
Leikstjórn: George Armitage.
Aðalhlutverk: Bernie Casey,
Pam Grier, Lisa Moore. Argerð
1973.
Svartir súperfolar, bosma-
miklar blökkustelpur, blóð í
tugum lítra, krambúleringar,
kúlnahríð, og soul-músik úr
plasti. Hrært í og úr ofninum
kemur dæmigerð svarta-
markaðsmynd. Þessum mynd-
um sem einkum er ætlað að
kitla hégómagirnd bandarískra
blökkumanna er dælt út úr
Hollywood með leifturhraða, —
Shaft, Slaughter, Black Gunn,
Superfly, Coffy o.s. frv. o.s. frv.
Þessi mynd er heldur undir
meðallagi, þótt gaman megi
hafa af þessu sulli á stöku stað.
Leikur er almennt úr hófi
neyðarlegur, húmorinn fyrir
beljur. Ummæli einnar af ást-
meyjum súperfolans þegar
hann er kallaður úr uppáferð
til að fara i slagsmál lýsir
myndinni vel: „Hvað á ég eigin-
lega að gera? Liggja hér nieð
puttanum mínum?“ — A.Þ.
if Líkt og Hættustörf Lögregl-
unnar (The New Centurions)
fjallar þessi mynd um tvo lög-
regluþjóna og starf þeirra í
stórborg þó minna um einka-
málin og öllu meira um eitt
ákveðið verkefni. Geggjaður
fjöldamorðingi myrðir alla far-
þega og bílstjórann í strætis-
vagni nokkrum og labbar burt.
Engin vitni, engin sjáanlegur
tilgangur. Lögreglan stendur
uppi höggdofa, ráðalaus. Upp-
haf myndarinnar, morðin og
rannsóknin á vagninum, er
nokkuð langt og óhuggulegt, en
þegar lögreglumennirnir hefja
eftirgrennslan sína út um bæ-
inn, opnast myn.din eins og
póstkort af undirheimum stór-
borgar. Leikstjórinn Rosenberg
gerir sér mikinn mat úr ýmsum
smáatriðum, eins og götusöngv-
urum, næturklúbbum, homma-
búlum og öllu sem fyrir augun
ber og gerir þetta myndina
mjög líflega, án þess þó að
framfleyta efni hennar á nokk-
urn hátt. Fyrri hluti myndar-
innar er þess vegna eins og
auglýsingamynd fyrir ferða-
skrifstofu og seinni hlutinn,
þar sem netið fer að þrengjast
um morðingjann er heldur
ósennilegur og undarlega
spennulítill. Walter Matthau
virðist líða hálfilla í þessu
alvarlegu hlutverki (The
Laughing Policeman er hvergi
sjáanlegur, enda var nafni
myndarinnar breytt í Bret-
landi, þar sem hún hét An
Investigation of Murder) og
Bruce Dern, sem lék aðalhlut-
verkið í Silént Running, hefur
hvorki líkamlega né andlega til-
burði til að leika lögregluþjón.
Báðir eru ágætir leikarar, en
hér er þvi miður vitlaust valið í
hlutverk. Leikstjórinn Stuart
Rosenberg byrjaði feril sinn í
sjónvarpi, en fyrsta kvikmynd
hans, sem vakti athygli, var
Cool Hand Luke, með Paul
Newman. Hann hefur einnig
gert tvær myndir aðrar með
Newman, WUSA og Pocket
Money, en sú síðast nefnda er
talin allgóð. Er hún gerð ’72, og
verður vonandi sýnd hér fljót-
lega, en Morðið í strætisvagnin-
um er gerð ’73 og hefði sýning
hennar að skaólausu mátt bíða
aðeins lengur.
SSP.
THE LAUGHING
POLICEMAN if if if
Handrit: Thomas Rickman,
byggt á skáldsögu Per Wahloo
og Maj Sjövall. Framleiðandi
og leikstjóri: Stuart Rosenberg.
Aðalhlutverk: Walter Matthau,
Bruce Dern, Lou Gossett, Al-
bert Paulsen, Anthony Zerbe.
Árgerð 1973.
„Þetta er rotinn bissniss,”
segir Walter Matthau, leyni-
lögreglumaður, og er ekki hlát-
ur í hug. Þessum rotna bissniss
lýsir þessi mynd, — ein af
mörgum um hættustörf lögregl-
unnar um þessar mundir, en
jafnframt ein af þeim betri.
Starf lögreglumannsins er
notað sem leiðarvísir um
gróteskan dýragarð stórborgar-
lífsins, þar sem friðsamlegt líf-
erni hversdagsborgarans á
sífellt á hættu að breytast í
blóðuga martröð með heilaslett-
ur úti um allar trissur. Þessu
návígi lýsir myndin nokkuð vel,
einkum er upphafsatriðið,
fjöldamorðin í strætisvagnin-
um, magnað með nákvæmu
samspili myndar og tónlistar.
Og viða laðar kuldaleg, oft nán-
ast klínísk myndataka, fram
öngþveiti og örvæntingu þessa
mannlífs. Einstaka atriði er að
vísu ofaukið, en í myndinni er
hraði og spenna, atvik rekur
atvik, myndauðug smáatriði
hlaðast upp. Leikur er yfirleitt
prýðilegur. Matthau, semsífellt
verður líkari uppþornaðri
kartöflu með hárkollu, er þó
einum of stjarfur, en Bruce
Dern fer á kostum í dæmigerðu
tuddamennishlutverki. Mistæk-
ur leikstjóri, Stuart Rosenberg,
en hefur án efa ekki gert betri
mynd síðan Cool Hand Luke.
— A.Þ.