Morgunblaðið - 02.03.1975, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARZ 1975
.................................
Slagsíðan hefur á undanförnum
mánuðum birt nokkrar greinar um
unglingavandamál, þ.e. um þá ungl-
inga, sem á einn eða annan hátt
valda fullorðna fólkinu vanda með
hegðan sinni og athöfnum. Sjaldnast
hefur tekizt að benda á ákveðnar
orsakir hinna ýmsu þátta unglinga
vandamálsins, en furðu oft hefur
athyglin í því sambandi beinzt að
fullorðna fólkinu. Virðist útkoman
gjarnan verða á þessa !eið, þegar
litið er yfir greinarnar í heild:
,,Án fullorðna fólksins væri ekkert
unglingavandamál til!"
Þótt ýmsum kunni að virðast þessi
staðhæfing einkennileg, þá er það
víst, að hún hæfir fyllilega þvi
vandamáli, sem áfengisneyzla ungl-
inga er. Því að sala áfengis hér
innanlands er með þeim hætti, að
ógerningur á að vera fyrir ungling
undir tvítugu að ná sér í áfengi til
neyzlu, nema annað tveggja komi til:
Að unglingurinn hreinlega steli
áfenginu eða þá, að einhver eða
einhverjir fullorðnir menn standi að
því að útvega unglingnum áfengið.
Og í báðum þessum tilvikum hefur
verið framið lögbrot, þegar áfengið
er komið í hendur unglingunum.
Hann hefur sjálfur framið lögbrot,
hafi hann stolið víninu, en ef einhver
fullorðinn hefur útvegað honum það,
hefur sá hinn sami brotið lögin, sem
banna, að unglingum undir tvítugu
sé veitt áfengi eða útvegað.
Því má hiklaust segja, að ef full
orðna fólkið legði á það ríka áherzlu
að hindra, að unglingar kæmust yfir
áfengi, þá ætti að nást dágóður
árangur í þeim efnum. En alltaf eru
til einhverjir, sem hika ekki við að
útvega unglingum áfengi — og hafa
e.t.v. tekjur af þvi sjálfir. Og það eru
þessir aðilar, sem í rauninni eru
undirstaða þess unglingavandamáls,
sem áfengisneyzlan er. Án þessara
manna væri vandamálið áfengis-
neyzla unglinga ekki til eða a.m.k.
svo lítið vandamál, að vart tæki því
að minnast á það.
Slagsíðan tekur áfengisneyzlu
unglinga til meðferðar í þessari grein
og annarri, sem síðar verður birt.
Áfengisleyzla meðal unglinga hefur
oft áður verið rædd í fjölmiðlum, en
án sjáanlegs árangurs, því að hún er
nú meiri en nokkru sinni fyrr. Hver
árangurinn af birtingu þessarar
greinar um áfengisneyzluna verður
er erfitt að spá um, en vonandi
verður hún til að vekja menn til
umhugsunar, sem aftur leiði svo til
aðgerða síðar meir.
Þessi grein byggist á viðtölum
Slagsíðunnar við ýmsa aðila um
áfengisneyzlu unglinga, þar á meðal
við nokkra unglinga, sem sjálfir hafa
upplifað flest það, sem hér er talað
um. Heildarmyndin, sem fékkst eftir
þessi viðtöl, var afar svipuð, hvort
sem um var að ræða frásagnir ungl-
inganna, svör lögreglumanna eða
starfsmanna í æskulýðsmálum. Virð-
ist heildarmyndin því nokkuð
áreiðanleg, enda þótt hún hljóti að
verða harla líflaus og þurr í grein
sem þessari, í samanburði við lífið
sjálft. Hefur Slagsíðan því í hyggju
að bæta þetta að nokkru leyti upp
með því að birta á næstunni aðra
grein um áfengismál unglinga, en þá
fyrst og fremst lýsingu á því sem
fyrir augu ber við skemmtistaði, á
lögreglustöðinni og e.t.v. víðar.
Þegar reynt er að tengja saman
hið mikla magn upplýsinga, sem við-
töl við marga aðila gefa, vill út-
koman verða sú, að hvergi sé hægt
að finna upphaf að efninu og hvergi
endi. Hvar á að hefja frásögn af
áfengisneyzlu unglinga? Og hvernig
á hún að enda? Er viðfangsefnið
nokkurn tíma fullafgreitt?
Slagsíðan bregður því á það ráð f
þetta skiptið að birta eins konar
viðtal, en við marga aðila í einu.
Ættu spurningar Slagsíðunnar að
geta komið í stað þeirra spurninga,
sem lesendur vildu spyrja þessa
aðila, ef færi gæfist.
Æ YNGRI UNGLINGAR
HEFJA ÁFENGISNEYZLU
Á hvaða aldri eru þeir ungl-
ingar, sem neyta áfengis, og
hefur aldurinn fariS lækk-
andi?
í könnun á áfengis- og fíkniefna-
neyzlu unglinga í Reykjavik, sem
HILDIGUNNUR ÓLAFSDÓTTIR,
AFBROTAFRÆÐINGUR, ger8i árið
1972, kom fram, með samanburði
við niðurstöður eldri kannana á
sömu málum. að algengara var orðið
en tveimur árum áður að unglingar
neyttu áfengis. Og HELGI
DANÍELSSON, RANNSÓKNAR-
LÓGREGLUMAÐUR. sem hefur með
ölvaða. Það er næstum daglegt
brauð."
Og gagnf ræðaskólanemendur
bentu á. að nú væru nemendur i 1.
bekk gagnfræðaskóla margir mjög
ákafir i drykkjunni. en fyrir fáum
árum hefði það ekki þekkzt, að ungl-
ingar á þeim aldri neyttu áfengis.
Hins vegar bentu þeir Valur og
Ómar á, að reynslan I Fellahelli og
Tónabæ hefði sýnt, að aldurs-
árgangarnir 15—17 ára væru ekki
eins erfiðir nú og áður fyrr. Það væri
eins og unglingar á þessum aldri
hefðu dregið nokkuð úr áfengis-
neyzlunni, miðað við það sem tiðk-
aðist fyrir fáum árum, er þessir
aldurshópar voru mjög erfiðir. Ekki
höfðu aðrir viðmælendur Slagsið-
unnar þó orðið varir við slíka þróun
og kann hún að vera tengd fyrr-
greindum stöðum eingöngu.
AFAR AUÐVELT AÐ
NÁ í ÁFENGI
Hvernig gengur ungl-
ingunum að ná sér í áfengi og
hvaða aðferðir hafa þeir til
þess?
Öllum þeim, sem Slagsiðan talaði
við, bar saman um, að unglingunum
virtist afar auðvelt að verða sér úti
um áfengi. Og menn nefndu einnig
sömu aðferðirnar, sem unglingarnir
unglingaafbrot að gera, er þessu
sammála
„Á þeim 10—11 árum, sem liðin
eru síðan ég hóf lögreglustörf, hefur
mikil breyting orðið í þessum efnum,
þannig að aldur þeirra unglinga, sem
eru að hefja áfengisneyzlu, hefur
lækkað. Ég man t.d. eftir fyrsta ungl-
ingnum innan við fermingu, sem ég
sá ölvaðan, og hver áhrif sú sjón
hafði á mig. Nú kippir maður sér
ekki upp við að sjá ölvaða unglinga
og það allt niður í 12 ára aldur. Þetta
er orðið svo algengt."
VALUR ST. ÞÓRARINSSON,
FORSTÖÐUMAÐUR félagsmið-
stöðvar Æskulýðsráðs Reykjavíkur í
Fellahverfi, sem Fellahellir nefnist,
segir það sama:
„Áfengisaldurinn hefur færzt
neðar á undanförnum árum, niður I
1 2 ár eða jafnvel lægra."
Og ÓMAR EINARSSON, FOR-
STÖDUMAÐUR TÓNABÆJAR,
segir:
„Við höfum orðið vör við það upp
á siðkastið. að 10—12 ára börn eru
farin að hima fyrir utan Tónabæ á
kvöldin, snapandi sopa og sopa hjá
eldri unglingum og fá jafnvel gefins
flöskur með slatta í, þegar þeir eldri
eru að fara inn í húsið. Áfengis-
neyzlualdurinn er greinilega á niður-
leið."
GÍSLI PÁLSSON er ungur
lögregluþjónn í Reykjavík, með tæp-
lega þriggja ára starfsaldur að baki.
Á þessum skamma tima hefur hann
orðið var við breytingu:
„Manni blöskrar oft hvað ungir
unglingar fara að nota áfengi, og
fyrst kemur i hugann. að það hljóti
að vera eitthvað meira en lítið að hjá
heimilum og foreldrum, þegar svo er
komið fyrir börnum þeirra.
Ég minnist 12 ára stráks, sem
lögreglan tók, talsvert illa á sig kom-
inn af ölvun. Haft var samband við
heimili hans — hann átti einungis
móður —, en ekki var hægt að fara
með hann heim til hennar þvi að þar
var gleðskapur, áfengi haft um hönd
og hún greinilega ölvuðust allra. Ég
kynntist þessari ömurlegu mynd
fljótlega eftir að ég hóf störf i
lögreglunni, en eftir þvi sem mánuð-
irnir og árin liðu sljóvgaðist hún. Nú
er maður hættur að kippa sér upp við
það að sjá 13—14 ára unglinga
notuðu til að ná f áfengið: Algengast
er, að unglingarnir fái einhverja eldri
kunningja sina til að kaupa fyrir sig,
eða einhverja ókunna menn, gjarnan
róna, stundum gegn greiðslu. Sögðu
unglingar Slagsíðunni, að enginn
vandi væri að fara niður á Lindar-
götu og hitta þar einhverja menn,
sem vildu taka að sér að kaupa
áfengi gegn því að fá sprittglas að
launum
En liklegast eru kunningjar ungl-
inganna duglegastir við innkaupin.
Algengt er, að nokkrir unglingar biðji
alltaf sama aðilann um að kaupa
fyrir sig, og er það þá gjarnan eldra
systkini einhvers i hópnum eða
annar kunningi. Jafnvel getur verið
um tröppugang að ræða: Unglingarn-
ir þekkja einhvern nokkrum árum