Morgunblaðið - 26.04.1975, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUG ARDAGUR 26. APRlL 1975
7
Vanheil börn
og umönnun þeirra
HVERNIG er aðstaða til að
veita vanheilum börnum og
unglingum þá umönnun og
menntun, sem gerir þeim og
aðstandendum þeirra kleift
að tryggja þeim sæmandi líf?
Og við hvaða vanda er helzt
að glíma?
Mbl. hefur rætt þetta við
nokkra aðila sem vinna að
málum þeirra einstaklinga
sem við margvlslegar fatlanir
eiga að strlða.
Rætt
við Þorstein
Sigurðsson
sérkennslu-
fulltrúa
Mörg skynskert
börn geta gengið
í almenna skóla
— Viðhorfin gagnvart vanheilum börnum og umönnun þeirra hafa verið
að breytast f nágrannalöndum okkar að undanförnu og þvi er ekki að
neita, að þar höfum við ekki fylgzt með, sagði Þorsteinn Sigurðsson,
sérkennslufulltrúi á Fræðsluskrifstofu Reykjavfkur, við Mbl. — Van-
heilsuafbrigðin eru mörg, en gróft má flokka þau í eftirfarandi: hreyfi-
hömlun, skynskerðingu, málhömlun, vangefni, geð- og taugaveiklun og
atferlistruflun. Skulum við siðan vikja að hverjum hópi fyrir sig og ihuga
hvernig ástandið er.
Mörg skynskert börn
geta gengið í almenna
skóla- og flest börn
sem hreyfihömluð eru.
— Ég lit svo á. að sé aðeins um
hreyfihömlun að ræða, geti böm
undir flestum kringumstæðum
gengið i venjulega skóla, en búa
þarf mörgum þeirra sérstaka að-
stöðu til þess. Sú stefna er að
ryðja sér til rúms hér á landi að
blanda hreyf ihömluðum börnum
saman við algerlega heilbrigð börn
og talsverður árangur hefur náðst
i þeirri viðleitni. Börn með þessa
hömlun hafa oft eðlilega náms-
getu, en þau þurfa talsvert mikla
likamlega umönnun. í Hliðaskóla
hefur verið settur á stofn bekkur
fyrir börn með þessa hömlun og
gefið góða raun. Ekki er þarna um
sparnað að ræða. heldur er mönn-
um umhugað um að sjá til að
þessir einstaklingar einangrist
ekki félagslega. Að minu mati er
allvel fyrir þörfum þessa hóps séð.
— Um heyranrskert bgrn er það
að segja að þau, sem mesta skerð-
ingu hafa og erfiðast eiga með að
tileinka sér mál, þurfa á sérskóla-
vist að halda og fyrir þau höfum
við mjög vel búinn sérskóla þegar
undan er skilin aðstaða til likams-
ræktar, þar sem Heyrnleysingja-
skólinn er. Mjög heyrnarskertir
einstaklingar þurfa þó alls ekki að
vera þar alla sina skólatið, ef sér-
fræðingar telja að þeir geti náð
viðunandi árangri. t.d. i heyrnar-
bekk í almennum skóla og hefur
slik aðstaða verið sköpuð i Hliða-
skóla. Aftur á móti þarf að byggja
upp betri aðstöðu til framhalds-
náms fyrir heyrnarskerta i Heyrn-
leysingjaskólanum og er það starf
raunar hafið. t.d. i samvinnu við
Iðnskólann og Myndlistarskólann.
Nokkrir heyrnarskertir nemendur
hafa einnig verið settir i almenna
bekki á undanförnum árum og
gefist vel, en sérstaka aðgát þarf
að hafa og börn með slíka skerð-
ingu eru aldrei flutt í almenna
bekki nema að vandlega yfirveg-
uðu ráði. Sex blind börn eru i
vetur í Blindraskólanum sem er til
húsa í Laugarnesskólanum i
Reykjavik. Sérdeild fyrir blinda i
almennum skóla virðist góð lausn.
Málhömluð börn
hafa orðið útundan
Málhömlun barna getur stafað
af öðru en heyrnarleysi, þ.e.
ákveðnar heilastöðvar hafa skadd-
azt og enda þótt barnið hafi heyrn
getur það ekki túlkað málhljóðin,
ellegar hæfnin til að tjá sig í
mæltu máli er skert. Þarna er um
mjög fámennan hóp barna að
ræða og ekki er þvi að leyna, að
þessi litli hópur hefur orðið útund-
an að mörgu leyti. Börn með
þessa hömlun geta að sjálfsögðu
verið á mjög misjafnlega háu eða
lágu greindarstigi, en flest eru fyr-
ir neðan meðallag. Helzt hefur
verið rætt um að stofna sérstaka
deild i Heyrnleysingjaskólanum
fyrir börnin, en það hefur ekki
verið unnt vegna húsnæðisleysis
og fjárskorts. Oft er erfitt að upp-
götva þessi böm og er þeim stund-
um ruglað saman við fávita eða
heyrnarlaus börn og ekki er hægt
að loka augunum fyrir þvi að ein-
hver slík börn kunni að vera á
fávitastofnunum, en liklegt má
telja að þau séu þá einnig vangef-
in. Í þeim tilvikum sem þessi sjúk-
leiki hefur verið greindur hér á
landi, hefur verið forðast að setja
börnin á hæli fyrir vangefna. Er
ýmist reynt að fást við þetta i
Heyrnleysingjaskólanum, Höfða-
skólanum og nú síðast i þeim visi
að skóla fyrir fjölfötluð börn, sem
tók til starfa haustið 1972 og nú
er til húsa i Kjarvalshúsi. Ég álit
að þessi börn væru bezt sett i
sérdeild Öskjuhliðarskólans, þeg-
ar hann tekur til starfa. sem
væntanlega verður i haust.
Mikilvægt að koma
upp greininga- og
ráðgjafarmiðstöð
— Áður en lengra er haldið,
sagði Þorsteinn Sigurðsson siðan,
— langar mig að ræða um, hversu
veigamikill þáttur er uppeldis-
fræðileg og læknisfræðileg rann-
sókn og greining á vanheilum
börnum. Í þvi sambandi vil ég
vekja athygli á, að okkur vantar
greiningar- og ráðgjafarstöð. For-
eldrar gætu þá leitað þangað með
börn sin strax og þeim finnst eitt-
hvað athugavert við þroska þeirra.
Það liggja hjá yfirvöldum tillögur
um þetta frá viðræðunefnd ríkis
og Reykjavíkurborgar, sem skilaði
áliti árið 1972 um sérkennslumið-
stöð, þar sem uppistaðan er grein-
ingar og ráðgjafarstöð, ásamt
þeirri sérkennsluþjónustu, sem
okkur skortir. Þegar Öskjuhlíðar-
skólinn var skipulagður var tekin
frá lóð undir þessa starfsemi,
meðal annars með tilliti til návist-
ar Heyrnleysingjaskólans. Hefur
verið þrýst á þetta mál siðan og að
tilstuðlan nefndarinnar komst á
visir að þeim skóla fyrir fjölfötluð
börn, sem áður er nefndur. Það er
Ijóst, að það er undir fjárveitingar-
valdinu komið, hvort okkur tekst
að bæta aðstöðu hinna vanheilu
barna strax næsta skólaár eða
hvort þetta verður látið sitja á
hakanum enn um hríð.
Mál vangefinna í
allsæmilegu horfi
— Ef við tölum siðan um van-
gefin börn, þá er málum þeirra
þannig komið, að bæði dag-
vistunarstofnanir og fávitaheimili
eru rekin af riki og styrktarfélög-
um einstaklinga. Þar hefur orðið
allmikil þróun siðustu ár, bæði að
þvi er varðar vistunarþáttinn og
kennslu og þjálfun. Haustið 1972
var sett reglugerð um kennslu á
fávitastofnunum og'nefnd sem um
þessar mundir fjallar um sér-
kennslu utan grunnskóla leggur
til, að stofnsettir verði skólar á
öllum fræðslustigum . við fávita-
stofnanir. Að baki liggur auðvitað
krafan um að kennslu og þjálfun á
þessum stofnunum verði breytt í
það horf, sem nú er talið vænleg-
ast til árangurs.
Allir eru
kennsluhæfir
— Á þessu sviði hafa viðhorfin
breytzt mjög. Nú er litið svo á að
allir séu kennsluhæfir — og þá er
farið að skilgreina kennslu á ann-
an hátt en fyrr. Fátt fólk er svo
mikið vangefið, að ekki megi
kenna þvi og þjálfa á ýmsum svið-
um, þótt heilbrigðu fólki þyki
kannski ekki alltaf mikið til um.
— Sú stefna er rikjandi að
fjölga dagvistunarstofnunum fyrir
vangefna og reisa fjölskylduheim-
ili Vissulega þarf fleiri stofnanir,
en ekki mjög margar og þær ættu
helzt að vera i formi dagvistunar-
stofnana. Þá ættu foreldrar van-
gefinna barna að eiga kost á að fá
fulla dagvistun fyrir börn sin, en
geta haft þau heima að öðru leyti.
Margir foreldrar kjósa það, og tvi-
mælalaust er það vænlegast fyrir
þroska barnanna. Fyrir nú utan að
það er ódýrara fyrir samfélagið.
Það sem ég tel að vanti fyrst og
fremst á þessu sviði er að bæta
kennslukerfið. Á stofnunum eru
einstaklingar nú. sem við vitum að
hefði verið hægt að „normalis-
era ", ef aðstæður hefðu verið fyrir
hendi.
Starf fyrir
taugaveikluð börn
og atferlistrufluð
— Ef börn eru geðveik eða
taugaveikluð er hægt að leita til
geðdeildar Barnaspítala Hringsins
við Dalbraut og i haust var sett á
laggirnar meðferðarheimili á
Kleifarvegi, á vegum Reykjavikur-
borgar. Auðvitað þarf að auka og
bæta þessa þjónustu og það sem
sérstaklega vantar er geðdeild fyr
ir unglinga. Ennfremur vantar til
finnanlega stofnun eða heimili fyr
ir mjög erfið börn og sjúk, og
kannski eitt eða tvö fjölskyldu
heimili.
Yfirleitt er það foreldri, sem
Framhald á bls. 27
Fataskápar fyrirliggjandi. Bæsaðir eða tilbúnir undir málningu. Einnig skrifborðs- sett, svefnbekkir, pirahillur og m.fl. Nýsmiði s.f., Auðbrekku 63, Kóp. simi 44600. Hrossunnendur Vegna ófyrirsjáanlegra atvika er til sölu hestur sem er að verða 7 vetra. Upplýsingar í sima 72223 eftir kl. 6 á virkum dögum.
Keflavik Annast allar almennar bila- viðgerðir, einnig réttingar og ryð- vörn. Bifreiðaverkstæði Prebens Nilsen, Dvergasteini, simi 1458. Saab '74 til sölu Mjög góður bíll, ekinn 17 þús. km. Nánari uppl. i síma 96-1 1 131 eða 96-22298.
150 hestáfla GM dieselvél i góðu standi og með nýjum gír er til sölu á mjög hagstæðu verði. Upplýsingar i sima 53148 i vinnutima. Grindavík Til sölu fokhelt einbýlishús 134 fm. Fasteignasala Vilhjálms og Guðfinns, Vatnesvegi 20, Keflavík, símar 1263 og 2890.
Húsdýraáburður Við bjóðum yður húsdýraáburð á hagstæðu verði og önnumst dreifingu hans ef óskað er. GARÐAPRÝÐI, sími 71 386. Keflavík Til sölu eldra einbýlishús. 4 herbergi og eldhús. Losnar fljótlega. Fasteignasala Vilhjálms og Guðfinns, Vatnsnesvegi 20, Keflavík. Símar 1 263 og 2890.
íbúð óskast Ung reglusöm stúlka óskar eftir lítilli íbúð strax, helst i Vesturbænum eða miðbænum. Skilvísar mánaðargreiðslur. Uppl. i sima 92-1 331. Til sölu sjálfskiptur Maverick "70. Upplýsingar i síma 27226, eftir kl. 2.
21. farþega Benz 608 til sölu. Bifreiðin er í góðu lagi með nýlegum bílasmiðjusætum og 1 90 cm lofthæð. Sími 83839. Vantar eitt skrifstofuherbergi á eða við miðbæinn. Tilboð sendist Mbl. merkt: „Miðborg — 7221."
Til leigu er 4ra herb. íbúð, nýstandsett, á jarðhæð, björt, suðaustur við Tjörnina, handa rólegri fámennri • fjölskyldu. Tilboð sendist Mbl. merkt: Góð umgengi — 9740". Volvo 144 árg. '70 Til sölu. Greiðsluskilmálar. Upplýsingar í síma 32400.
13 ára drengur óskar eftir að komast í sveit í sumar. Upplýsingar í síma 35606. JHérgutrlþlabtb nucivsmcnR (sg.^-t.22480