Morgunblaðið - 07.06.1975, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. JUNl 1975
Staðreyndir um Viðlagasjóð:
Innborgaðar tekjur Við-
lagasjóðs 4439 millj.
kr.
ÞANN 30. aprll s.l. voru innborg-
aðar tekjur Viðlagasjóðs vegna
eldgossins í Vestmannaeyjum
samtals 4439 milljónir kr.
Stærstu tekjuliðirnir voru tekjur af
söluskatti alls 1945 milljónir kr.,
framlög Norðurlanda 1456
milljónir kr , tekjur frá bæjar- og
sveitarfélögum 620 millj. kr,
tekjur frá ríkissjóði 160 millj. kr.,
tekjur frá atvinnuleysistrygginga-
sjóði 160 millj. kr. og gjafir
ýmissa aðila 210 millj. kr.
Helztu útgjaldaliðir Víðlaga-
sjóðs hafa verið: Kostnaður í sam-
bandi við gosið sjálft. björgun.
hreinsun ösku og fleira, alls 1090
milljónir króna, sem skiptist
þannig i stærstum dráttum: Varnir
gegn hraunrennsli og björgun
ýmiss konar kr. 313 milljónir,
hreinsun á um 2 millj. rúmmetra
af gosefnum kr. 280 millj.
Flutningar frá Eyjum og heim-
flutningar til baka á búslóðum og
lausafé alls 183 millj. kr., kostn-
aður við þjónustustarfsemi í
Eyjum vegna ferða, mótuneyta og
aðbúnaðar alls kr. 160 millj.j
kostnaður Viðlagasjóðs m.a.
vegna tjónamats kr. 100 millj. og
ýmis annar kostnaður um 130
millj. kr.
Stærsti útgjaldaliður Viðlaga-
sjóðs er bætur, sem þegar hafa
verið greiddar vegna gossins, alls
2632 millj. kr. og skiptast
þannig. Fyrir ónýt ibúðarhús um
400 talsins nema bætur alls 1144
milljónir kr.. bætur fyrirskemmdir
á alls 900 íbúðarhúsum eru 250
millj. kr., bættar skemmdir á 700
bifreiðum af bifreiðaeign Vest-
mannaeyinga kr. 35 millj., bætur
til fyrirtækja vegna skemmda á
fasteignum af völdum eldgossins
kr. 388 millj. kr„ bætur vegna
tjóns á innbúi fólks 227 millj. kr.
og greiðsla til Vestmannaeyja-
kaupstaðar upp f væntanlegar
bætur vegna tjóns á eignum og
mannvirkjum bæjarsjóðs tæplega
600 millj. kr.
Þá batt Viðlagasjóður um 2500
milljónir kr. i nýbyggingum, alls
494 innfluttum húsumj 7 sér-
byggðum húsum og keyptum og
60 svonefndum teleskopehúsum.
I sambandi við byggingu húsanna
viða um land lánaði Viðlagasjóður
viðkomandi bæjarfélögum stórar
upphæðir vegna uppsetningar
húsanna. T.d. voru Keflavikurbæ
lánaðar 50 millj. kr„ eða 1 millj.
kr. á hvert hús.
Fjárfesting Viðlagasjóðs upp á
2500 millj. kr. i fasteignum skipt-
ist þannig i aðalatriðum:
500 millj. kr af gjafafé
til Þorlákshafnar
Innkaupsverð' 500 húsa fyrir
gjafafé Norðurlandanna var 1076
milljónir króna með uppsetningu
10 gjafahúsa frá Kanada, en upp-
setning þeirra húsa kostaði 45
millj. kr. hjá íslenzkum aðilum og
einnig gáfu nokkrir einstakir er-
lendir aðilar nokkur hús. Tollur og
söluskattur af þessum húsum, það
er að segja gróði íslendinga af
gjafafé nágrannaþjóða okkar, var
486 millj. kr. og var honum ráð-
stafað af ríkinu til Þorlákshafnar
og var það m.a. samþykkt af full-
trúum Vestmanneyinga i viðkom-
andi nefnd. Viðlagasjóður fékk
frest á greiðslu þessara hundruð
milljóna þar til framkvæmdir hæf-
ust í Þorlákshófn, og nú hefur
verið samið við fjármálaráðuneyt-
ið um að dreifa greiðslunum fram
eftir næsta ári en gert er ráð fyrir
að vextir verði reiknaðir á þessa
skuld og mun Viðlagasjóður þá
þurfa að borga F viðbót 75 millj.
kr. vegna þess.
1000 millj. kr. í lóðir
o.fl. á fastalandinu.
Um 1000 milljónir kr. greiddi
Viðlagasjóður fyrir lóðir undir ný-
byggingar á fastalandinu. fast-
eignagjöld, gatnagerðargjöld,
lóðastandsetningar og annan frá-
gang. Verkfræðikostnaður vegna
mats á húsum F Eyjum og
nýbygginga á fastalandinu er um
100 millj. kr. Þar eru t.d. greiddar
20 millj. kr. til Almennu verk-
fræðistofunnar fyrir mat á 900
skemmdum húsum i Vestmanna-
eyjum og sömu aðilum eru greidd-
ar tæplega 8 milljónir kr. vegna
vinnu við nýbyggingar viðlaga-
sjóðshúsa.
15. millj. kr. eru greiddar Verk-
fræðistofu Guðmundar G.
Þórarinssonar fyrir grunnteikning-
ar á viðlagasjóðshúsunum inn-
fluttu, alls 9 tegundum húsa og
eftirlit með byggingu grunna,
húsa og lóða, en Guðmundur G.
Þórarinsson samdi við alla verk-
taka um byggingu grunnanna,
sem kostuðu um 250 millj. kr„
eða um 500—600 þús. kr. á
hvert hús.
Alls komu milli 20 og 30 verk-
fræðiskrifstofur við sögu, en aðrir
aðilar, sem hafa fengið greiddar i
laun yfir 5 millj. kr. eru Hagverk
h.f , sem fékk 8.5 millj. kr„ aðal-
lega fyrir mat á húsum, Karl
Eirikur Rocksen verkf ræðingur
8.3 millj. kr„ vegna eftirlits á
byggingu húsa og Verkfræðistofan
Hönnun 7 millj. kr. fyrir matsstórf
aðallega.
Geta má hins fræga reiknings
frá Bárði Daníelssyni embættis-
manni rikisins og verkfræðingi,
sem fékk greiddar 1500 þús. kr.
hjá Viðlagasjóði fyrir ráðgjafa-
Mikið hefur verið flutt af túnþökum undanfarið til Eyja frá fastalandinu. Meðfylgjandi svipmyndir úr
Eyjum tók Guðlaugur Sigurgeirsson.
H vað var hvað
og hvað er hver
störf við val innfluttu húsanna
veturinn 1973. 1,5 millj. kr. fyrir
fárra vikna ráðgjafastórf.
Um það bil 200 þús kr. kostn-
aður kom á hvert hús í sarnbandi
við standsetningii lóða, eða alls
um 100 millj kr„gatnagerðargjóld
voru um 150 millj. kr„ en þau
voru ákaflega mishá eftir sveitar-
félögum, og annar kostnaður
flokkast undirýmsa liði.
Lokatölur á næstunni
hjá Viðlagasjóði
f vjðtali við Helga Bergs for-
.nann stjórnar Viðlagasjóðs um
stóðu sjóðsins og verkefni kom
þetta m.a. fram:
„Innborgaðar tekjur sjóðsins i
aprillok s.l. voru 4439 millj. kr.
Helztu kostnaðarliðir eru 1090
milljónir kr. vegna gossins sjálfs,
hreinsunar og björgunar og bætur
sem þegar er búið að greiða nema
2632 milljónum króna og 2500
millj. kr. eru bundnar i fasteign-
um. Þá eru eftir tveir stórir póstar
óafgreiddir, en það eru tekjubætur
til fyrirtækja í Eyjum sem verið er
að vinna að. og tjónauppgjörið við
Vestmannaeyjabæ, en þarstendur
á reikningum bæjarsjóðs Vest-
mannaeyja fyrir árið 1973. Þeir
eru ekki til ennþá, en þá verðum
við að skoða þegar metnar verða
bætur til bæjarfélagsins.
j húseignum Viðlagasjóðs eru
bundnir um 2,5 milljarðar króna,
en þar kemur á móti skuld Við-
lagasjóðs við Seðlabankann, sem
er 1500 millj. kr. yfirdráttur með
16% vöxtum en yfirdráttarvextir í
Seðlabankanum s.l. ár voru 160
millj. kr.
Svo er náttúrulega enn annar
stór póstur, óútreiknaðar bætur til
opínberra aðila. en það voru á
sinum tíma áætlaðar um 1000
millj. kr. Allt bendir þó til þess að
sú upphæð verði minni en upphaf-
lega var reiknað með. en þar er
Vestmannaeyjabær langstærsti
bótaþeginn. Möt á sjálfu eigna-
tjóninu liggja fyrir, en ekki á
tekjutjóni og rekstrartjóni vegna
vöntunar á reikningum bæjar-
sjóðs. Þetta mun þó liggja mjög
fljótlega fyrir, eða um leið og
reikningarnir koma til okkar."
Tjónamat miðast við
verðlag 1 973
„Við hvaða tima miðast mat-
ið?"
„Það miðast við brunabótamat
á timabilinu 1. nóv. 1973—1.
nóv. 1974".
„Nú þegar þetta uppgjör kemur
til lokaafgreiðslu á þessu ári þá
miðast það væntanlega við verð-
bólguaukninguna?"
„Nei það breytist ekki i hlutfalli
við verðbólguna, heldur miðast
það við það verðlag sem var þá".
Vestmannaeyjabær
búinn að fá megnið af
væntanlegu bótafé.
„Hvernig stendur Viðlagasjóður
fjárhagslega?"
„Við gerum ráð fyrir að þetta sé
komið nokkurn veginn i jafnvægi,
þannig að sjóðurinn geti á þessu
ári gengið frá sinum skuldbinding-
um gagnvart Vestmannaeyjum.
Ókomið inn til sjóðsins á þessu ári
vegna Vestmannaeyjagossins eru
söluskattstekjur fyrir 8 mánuði.
alls um 500 millj. kr.
Viðlagasjóður hefur alllengi.
eða frá árinu 1973, greitt Vest-
mannaeyjabæ 4 milljónir kr. á
viku upp i væntanlegar bætur og
einstaka pósta, ef beðið hefur
verið um, og þannig er bæjar-
sjóður Vestmannaeyja búinn að fá
tæplega 600 milljónir kr. upp í
þær bætur sem endanlega verða
ákveðnar á næstunni. Það má því
gera ráð fyrir að Vestmannaeyja-
bær sé búinn að fá mjög verulegan
hluta af þeim bótum, sem hann á
að fá endanlega því ég er þeirrar
skoðunar að upphafleg áættun
upp á 1000 millj. kr. í bætur til
bæjarins. rikisins og fleiri aóila,
hafi verið riflegar".
„Hverjir eru helztu liðir, auk 4
millj. kr. á viku til bæjarins, sem
gera um 500—600 millj. kr. yfir
tímabilið allt?"
„Viðlagasjóður lagði út fyrir
bæinn vegna innborgunar bæjar-
ins til Herjólfs kr. 36 milljónir.
Auk þess er nokkur póstur upp-
hæð sú sem Viðlagasjóður hefur
greitt bænum upp í væntanlegar
bætur vegna Rafveitu Vestmanna-
eyja i sambandi við kaup á nýjum
vélum og tækjum ".
Boðnir peningar en
framkvæmdum frestað
„Hvað um peninga i nýja skolp-
leiðslu út úr höfninni, sem talað
var um haustið 1973 og kostn-
aðaráætlun upp á 80 millj. kr.
þá?"
„Bæjarstjórn Vestmannaeyja
var boðið strax á árinu 1973 að
Viðlagasjóður skyldi hafa þá þegar
peninga i skolpleiðsluframkvæmd-
ina upp í væntanlegar bætur, en
það hefur aldrei verið byrjað á
þessari skolpleiðslu".
400 af 500
Viðlagasjóðshúsum
seld.
., Hvað um húsasölumál Viðlaga-
sjóðs og næstu verkefni sjóðs-
ins?"
„Uppgjör bóta, bætur til fyrir-
tækja vegna tekjutjóns og bóta-
uPP9Í°r til bæjarsjóðs vorum við
búnir að tala um. Þá á sjóðurinn
eftir að koma eignum sinum i
peninga, selja húsin. Það tekur
langan tíma. Mitt timamarkmið i
þessu er að Viðlagasjóður gnngi
frá öllum sínum uppgjörum gagn-
vart tjónþolum á þessu ári og á
næsta ári verði lokið við húsnæðis
málin, gengið frá afsölum og
skuldabréfum og eignum sjóðsins
endanlega. Það er nú búið að
ganga frá kaupsamningi fyrir tæp-
lega 400 hús. en liðlega 100 hús
eru óseld. Húsin voru alls rétt um
500, auk húsa i Eyjum sem sjóð-
urinn varð að kaupa. Búið er að
selja talsvert af þeim húsum, en
sjóðurinn á þó talsvert af húsum
þar ennþá. Þá byggði sjóðurinn
íbúðablokk í Breiðholti í samvinnu
við RKÍ, Hjálparstofnun kirkjunnar
og Vestmannaeyjakaupstað. Sú
blokk hefur verið seld aftur."
Flestir geta leyst sín
húsnæðismál.
„Nú var fólki gert að fara úr
óseldum Viðlagasjóðshúsunum 1.
júnf s.l„ ef það ekki festi kaup á
þeim. Hafa ekki komið upp vandá-
mál i sambandi við þetta?"
„Óneitanlega er nokkuð af fólki
sem á í erfiðleikum með að koma
sér fyrir. ákveða sig eða leysa sin
mál, og koma ugglaust margar
gildar ástæður til, og við reynum
að hliðra til eins og hægt er, því
að ekki seljast húsin öllum
um leið. Það eru fæstir sem
geta ekki leyst sin mál, en
það á að selja þessi hús
og fólk verður að rýma þau fyrir
kaupendum, en Vestmanna-
eyingar hafa forkaupsrétt á hús-
unum. Við verðum að gera upp
okkar sakir og því verðum við að
ýta á. Húsin eru byggð i skuld og
þvi á ekki að ganga að tekjum
sjóðsins til þess að borga þau".
Óskir um áframhaldandi
búslóðaflutning heim.
„Hvað með heimflutninga til
Eyja?"
„Við hættum að flytja búslóðir
heim til Eyja um s.l. áramót, þ.e.
fólk varð að hafa tilkynnt flutning
fyrir ákveðinn tima. En nú eru tals
verðar óskir um að taka búslóða-
flutning aftur upp tímabundið, því
fólk sem enn er á meginlandinu
vill fara út i Eyjar aftur nú þegar
börn hafa losnað úr skólum."
„Hvað eru starfsmenn Viðlaga-
sjóðs margir núna?"
„Það eru 6 starfsmenn í Reykja-
vik hjá Viðlagasjóði og 2 i Vest-
mannaeyjum".
Lokatala Viðlagasjóðs
um 5000 millj. kr.
„Hver telur þú að verði loka-
talan i uppgjöri Viðlagasjóðs?"
„Það litur út fyrir að hún verði i
kring um 5000 milljónir króna og
að öllum likindum getur sjóðurinn
lokið störfum sinum á næsta ári."
„Margar skoðanir hafa verið á