Morgunblaðið - 26.09.1975, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1975
raðauglýsingar — raöauglýsingar — raöauglýsingar
kennsla
Kennsla — tilsögn
Óska eftir að ráða pilt eða stúlku til að
lesa með gagnfræðaskólanema í vestur-
bænum daglega, eftirtaldar námsgreinar:
stærðfræði, bókfærslu, þýzku, dönsku og
íslenzku.
Vinnutími seinni hluta dags. Góð laun.
Tilboð sendist Mbl. merkt: „ákveðinn
4979".
Danskennsla Þ.R.
Námskeið í gömlu dönsum og þjóðdöns-
um hefjast miðvikud. 1. okt. og mánud.
6. okt. n.k. Kennsla í barnaflokkum
félagsins hefst mánud. 6. okt. fyrir börn
4—12 ára. Innritun verður að Fríkirkju-
vegi 1 1 laugard. 27. sept. milli kl. 2 og 6
og í síma 15937 og mánud. 29. sept. í
Alþýðuhúsinu v/ Hverfisgötu milli kl. 7
og 1 0 e.h. og í síma 12826.
Þjóðdansafélag Reykjavíkur.
þakkir
Þakkarávarp.
I tilefni af 70 ára afmæli mínu 11. þ.m. færi ég öllum
hjartanlegar þakkir fyrir gjafir, blóm og heillaskeyti. Sérstak-
lega þakka ég börnum mínum og tengdabörnum, svo og
samstarfsfólki á Seltjarnarnesi. Einnig þakka ég góð orð til mín
i Morgunblaðinu og Ríkisútvarpinu.
Lifið heil.
Lárus Salómonsson.
Tilboð óskast
í eftirtaldar bifreiðar, sem skemmst hafa í
umferðaróhöppum.
Opel Rekord 4 dyra .......árg. 1 972.
Fíat 850..................árg. 1970.
SunbeamArrow .............árg. 1970.
Toyota Crown .............árg. 1972.
Mazda 81 8......... ......árg. 1 975.
Fíat 128..................árg. 1974.
Fíat 128..................árg. 1973.
Blazer ...................árg. 1973.
Bifreiðarnar verða til sýnis að Smiðshöfða
17, Reykjavík. Fimmtudaginn 25.
september n.k. frá kl. 1 2 — 1 8.
Tilboðum sé skilað til Samvinnu-
trygginga, Tjónadeild, fyrir kl. 17 föstu-
daginn 26. september 1 975.
fundir — mannfagnaöir
LMFI
Ljósmæðrafélag
íslands
Félagsfundur verður haldinn mánudaginn 29. sept. 1975 kl.
20.30 að Hallveigarstöðum.
Fundarefni:
1. Félagsmál.
2. Nýútskirfaðar Ijósmæður boðnar velkomnar.
3. Kynnt drög að nýrri kröfugerð.
4. Önnur mál.
Dr. Gunnlaugur Snædal yfirlæknir flytur erindi urr
Rhesusvarnir á (slandi.
Mætið vel og stundvíslega. Stjórnin.
kaup — sala
Kjöt og matvöruverslun
(Kjörbúð) til sölu
í Austurbænum.
Mánaðarvelta er ca 2,5—3 m. Um er að
ræða rótgróna verslun með föst viðskipti.
Upplýsingar aðeins á skrifstofunni.
Látið lögmann annast fasteignaviðskipti yðar.
Ólafur Ragnarsson, hrl.,
Lögfræðiskrifstofa Ragnars Ólafssonar,
Laugavegi 18,
sími 22293.
Hof
Ný falleg munstur í tvistsaumi, líka komn-
ar eftirspurðu gömlu tegundirnar. Margs
konar jólavörur og allar fáanlegar handa-
vinnutegundir koma daglega. Miklar
nýjungar í handavinnu almennt. Fegrið
heimilin.
Hof, Þingholtsstræti 1.
Til sölu
Innrétting úr bókabúð, sem er að hætta,
er til sölu og brottflutnings. Afgreiðslu-
borð, skrifborð og lítill vörulager geta
fylgt með í kaupunum. Upplýsingar veitir
Karl Maack, húsgagnavinnustofunni.
Húsgögn Co, Smiðjustíg 11. Sími 1-
85-75.
Loftpressa
Til sölu er lítið notuð loftpressa. 178
1 /mín., 140 p.s.i. max. 100 lítra tankur
til sýnis Skeifunni 1 9.
Morgunblaðið.
— Strjálbýli
Framhald af bls. 28
verðmætaskapandi atvinnu-
vega, og er hlutur útgerðar og
fiskvinnslu þar þyngstur á
metunum, þó hlutur
landbúnaðar og iðnaðar vegi
vissulega einnig þungt. Þannig
er Ijóst, að megnið af því fjár-
magni, sem þjóðin hefur yfir að
ráða, verður til á þeim stöðum,
þar sem slíkur atvinnurekstur
er stundaður, þ.e.a.s. i hinum
fjölmörgu sjávarplássum og
sveitum, hringinn í kring um
landið.
Segja má, að þróun samskipta
ríkis og sveitarfélaga á undan-
gengnum áratugum hafi í
stórum dráttum verið í þá átt,
að ríkisvaldið hefur dregið til
sín stærri og stærri hluta þeirra
framleiðsluverðmæta, sem til
verða f hinum dreifðu
byggðum. Þetta hefur gert
sveitarfélögunum ókleift að
standa undir nauðsynlegum
framkvæmdum og jafnvel
daglegum rekstri. Þegar svo er
komið, kemur ríkisvaldið
náðarsamlegast til skjalanna,
og skilar aftur hluta þess
framleiðsluverðmætis, sem það
hafði áður til sín hrifsað. En nú
hefur þetta fjármagn skipt um
nafn. Ekki er talað um
endurgreiðslu, heldur um
fyrirgreiðslu, lán, framlög eg
jafnvel styrki, sem stóri bróðir,
ríkisvaldið, lætur sínum smáu
og vanmáttugu bræðrum,
sveitarfélögunum, allra mildi-
legast í té.
Hér er auðvitað ekki um
annað en hreina tilfærslu á
fjármagni að ræða, einskonar
hringstreymi, sem virðist
sprottið af þeirri hugsun, að
sveitarstjórnarmönnum sé ekki
treystandi til að ráðstafa fjár-
magni á skynsamlegan hátt, til
gagns fyrir sínar heimabyggðir
og um leið þjóðarheildina. Slik-
um hugsunarhætti hlýtur hver
einasti sveitarstjórnarmaður,
með snefil af sjálfsvirðingu, að
mótmæla harðlega.
Stefna ber að því, að stærri
hluti framleiðsluverðmætis
hvers byggðarlags verði eftir í
byggðarlaginu sjálfu. Slíkt mun
hvetja til stærri átaka í
uppbyggingu verðmætaskap-
andi atvinnufyrirtækja í hinum
dreifðu byggðum, og leiða til
hagnýtari og skynsamlegri fjár-
festingar vegna staðarþekk-
ingar heimamanna. Einnig
mundi slík stefnubreyting
verða þess valdandi, að stórlega
mætti draga úr því svifaseina
og letjandi skriffinnskukerfi,
sem hér er upp risið, og stórir
hópar opinberra starfsmanna
gætu snúið sér að hagnýtari
verkefnum en þeir að færa pen-
inga milli buxnavasa manna.
II. Verksvið landshlutasamtaka
Óraunhæft er að auka mjög
valdsvið landshlutasamtaka
sveitarfélaga með löggjöf, án
raunverulega aukins
ákvörðunarvalds hinna ein-
stöku byggðarlaga. Með því
væri komið á fót valdamiklum
millilið milli ríkis og sveitar-
félaga, og vandséð hvort ein-
stök sveitarfélög ættu von betri
fyrirgreiðslu' hjá embættis-
mönnum þessa milliliðs en
beint frá ríkisvaldinu sjálfu. í
annan stað mundu kostir
staðarþekkingar ekki nýtast til
fulls með slíku fyrirkomulagi.
Og í þriðja lagi mundi slík
tilhögun leiða til þess, að allt
kerfið yrði þyngra f vöfum og
seinvirkara, og skriffinnska
ykist til mikilla muna.
Samtök sveitarstjórna geta
vissulega verið góð og nauðsyn-
leg til að hrinda í framkvæmd
ýmsum sameiginlegum hags-
munamálefnum. En sé félags-
legur þroski manna hinsvegar
ekki nægur til að þeir geti
starfað saman á frjálsum
grundvelli, er hæpið að
jákvæður árangur náist með
því að þvinga menn til slíks
samstarfs með Jagaboði. Sé svo
í pottinn búið, verður að teljast
heppilegra, að rikisvaldið hafi
slík verkefni á sinni könnu.
III. Framtak heimaaðila og
mismunun
Þegar hamla skal gegn fólks-
flótta úr einhverju byggðarlagi,
sem dregizt hefur afturúr, ber
að hafa það mark fyrir stafni,
að hjálpa íbúunum til sjálfs-
hjálpar með því að örva þá og
aðstoða við að koma á fót arð-
gefandi atvinnurekstri.
I annan stað ber að stefna að
því, að fólk njóti sem jafnastrar
aðstöðu hvar sem það býr á
landinu. Sem dæmi má nefna,
að langlínusímtöl geta verið
ótrúlega hár kostnaðarliður hjá
einstaklingum og fyrirtækjum
úti á landsbyggðinni, um-
fram það sem gerist á Stór-
reykjavfkursvæðinu. Þetta
mætti Ieiðrétta með því að gera
landið allt að einu símasvæði.
Þó vegur flutningskostnaður
á vörum frá Reykjavík til hinna
ýmsu staða úti á landi senni-
lega þyngst í þessum
aðstöðumun. Sem eitt lítið
dæmi um vöruverðshækkun af
þessum sökum má nefna, að
verð á innihaldi einnar stórrar
kókflösku er 18 krónum hærra f
Siglufirði en í Reykjavík.
Gerð fullkominna landshluta-
eða fjórðungshafna, sem talað
er um í ályktuninni, mætti
hugsa sér að færi fram í tengsl-
um við væntanlegar stóriðju-
framkvæmdir í landshlutunum,
og vegagerð út frá þeim yrði
kostuð af ríkinu.
Ljóst dæmi um þann þjóð-
hættulega öfuguggahátt, sem
viðgengst á ýmsum sviðum f
hagkerfi okkar, er afstaða ríkis-
valdsins til vöruflutninga með
langferðabifreiðum.. Á síðustu
áratugum hefur markvisst
verið að því stefnt að þyngja
sífellt álögurnar á þessum at-
vinnurekstri á hinn fjölbreyti-
legasta hátt. Auðvitað hafa
vöruflutningafyrirtækin ekki
átt annað svar við þessu en
hækka sífellt flutningsgjöldin.
Þegar svo flutningsgjöldin eru,
ekki sfzt af þessum sökum,
orðin svo há, að komið er út í
hreinar öfgar, þá er farið að
tala um að stofna sjóð til að
greiða niður flutnings-
kostnaðinn, með allri þeirri
skriffinnsku og embættis-
mannakerfi sem slíku fylgir.
Lægi ekki beinna við að lækka
einfaldlega álögunar á flutn-
ingafyrirtækin, og stuðla með
þvf að lækkuðum flutnings-
kostnaði?
Reynt hefur verið að réttlæta
gjöld á vöruflutningabifreiðar
með þvf, að þau renni að hluta
til uppbyggingar og viðhalds
vegakerfisins. I framkvæmd
verkar þetta þannig, að því
fjær Reykjavík sem fólk býr,
þeim mun meira þarf það að
greiða til vegamála í formi
hækkaðs vöruverðs. Slíkt fyrir-
komulag ber að líta á sem
hreina fjarstæðu.
— Bókmenntir
Framhald af bls. 21
nema með sér — hjartslátt þess
lífs sem einu sinni var lifað,
d-æmigerðs mannlífs sem ólgaði
og svall svo mjög að það braust
út f eindæmum, ódæmum.
Þó saga þessi heiti eftir
Þuríði formanni og Kambsrán
sé þungamiðja hennar fer því
fjarri að hún einskorðist við svo
takmörkuð svið heldur gaf
Brynjúlfur, svo vitnað sé til
orða Guðna Jónssonar,
„frásögn sinni svo breiðan
grundvöll, að ritið verður
nokkurs konar héraðssaga á
fyrri hluta 19. aldar.“
Erlendur Jónsson.
— Hugur og
hönd
Framhald af bls. 16
unum í verksmiðjur. En jafn-
framt breytingu á iðnaðarháttum
þjóðarinnar breytist vinnutími
fólksins. Með fjölgun tómstunda
skiptir miklu að þeim sé vel varið
og ætti heimilisiðnaðurinn á ný
að eiga þar hlutverki að gegna. Á
undanförnum árum hefur komið i
Ijós þörf á aukinni leiðbeiningar-
starfsemi af hendi félagsins. Til
að bæta úr þeirri þörf hefur verið
ráðist í útgáfu þessa smárits. Það
er ætlað til kynningar á gömlum
og nýjum fróðleik, sem að
heimilisiðnaði lýtur og er ný Ielð
af félagsins hálfu til að vinna að
stefnuskrá sinni.“
Ritnefnd skipa Auður Sveins-
dóttir, Gerður Hjörleifsdóttir,
Hólmfríður Árnadóttir, Sigríður
Halldórsdóttir og Vigdís Páls-
dóttir. Ritið er prentað i Eddu
h.f., en myndamót gerð í Mynda-
mót hf. Félagar Heimilisiðnaðar-
félagsins fá ritið, en það er líka
selt f laususölu.