Morgunblaðið - 09.11.1975, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1975
20
Möguleikar hafa opnast fyrir
Of fljótt að skrifa pótttíska
mmnmgargrein um Rocke-
feiler segir New York Times
Lfklega á talsvert vatn eftir að renna til sjávar áður en öll kurl
eru komin tii grafar f sambandi við hinar miklu pólitísku svipt-
ingar, sem urðu f Washington um sfðustu helgi, er Ford Banda-
rfkjaforseti rak James Schlesinger varnarmálaráðherra og William
Colby yfirmann leyniþjónustunnar CIA og tók þar að auki frá
Henry Kissinger utanrfkisráðherra formannsstöðuna f bandaríska
öryggisráðinu. Ford forseti hélt þvf sjálfur fram á blaðamanna-
fundinum, að þessar breytingar hefðu staðið til hjá sér lengi, allir
forsetar vildu fá að velja sitt eigið lið til að starfa með að stjórn
landsins. Fréttamönnum ber saman um að forsetinn hafi verið
óvenju taugaspenntur, á blaðamannafundinum, sem hann hélt f
Hvíta húsinu aðfaranótt þriðjudagsins til að skýra frá breytingun-
um, en hann hafði ætlað að halda fundinn á þriðjudag. Fréttalek-
arnir, sem Washington er fræg fyrir kollvörpuðu hins vegar öllum
áætlunum forsetans.
Altalað er meðal þeirra, sem
best þekkja til mála í pólitiska
frumskógi bandarísku höfuð-
borgarinnar, að miklar svipt-
ingar hafi átt sér stað í Hvíta
húsinu meðan verið var að taka
þessar ákvarðanir og að þrátt
fyrir að Kissinger hafi misst
formannsstöðuna í öryggis-
ráðinu komi hann út úr þessu
máli sem sigurvegarinn og að
völd hans hafi á engan hátt
verið skert. Ford hélt þvf hins
vegar fram mjög ákveðið á
blaðamannafundinum að hér
hefði verið um hans eigin
persónulegu ákvarðanir að
ræða og vísaði á bug staðhæf-
ingum um að brottviking
Schlesingers hafi verið tilkom-
in vegna ágreinings hans við
Kissinger f sambandi við
„detente“ og SALT-
viðræðurnar. Þessu svari for-
setans virðast bandarískir
fréttamenn eiga erfitt að
kyngja. I New York Times er
þeirri spurningu varpað fram,
hvers vegna Ford hafi svo
skyndilega ákveðið að gera
breytingar á ráðuneyti sínu og
ekki síður hvað það hafi verið,
sem kom Rockefeller varafor-
seta til að gefa svo óvænta yfir-
lýsingu, um að hann muni ekki
gefa kost á sér sem varaforseta-
efni repúblíkana i kosning-
unum, sem fram fara í nóvem-
ber á næsta ári. Einnig er bent
á, að forsetinn hafi ekki til-
kynnt hver myndi taka við af
George Bush, sem sendifulltrúi
í Peking né hver yrði eftir-
maður Elliot Richardson, sem
sendiherra í London, er hann
tæki við embætti viðskiptaráð-
herra.
Við þetta bætist, að Ford
mun leggja upp í ferð til Kína,
seint í þessum mánuði og átti
undirbúningsnefndin að halda
Ford á blaðamannafundinum.
Fréttamönnum þótti hann
óvenju taugaspenntur.
James Schlesinger varnarmálaráðherra fer til vinnu sinnar daginn eftir að forsetinn hafði vikið
honum úr embætti. Aðstoðarmaður ráðherrans ber tösku hans.
Kissinger og Rockefeller ræðast við f skrifstofu hins sfðarnefnda
ákvörðun sfna opinbera. Þeir hafa verið miklir persónulegir vinir um
Rockefeller áður en hann fór til Washington.
til Peking sl. þriðjudag, en þá
komu skyndileg fyrirmæli til
þeirra um að hinkra við í
nokkra daga. Á blaðamanna-
fundinum sagði Ford, að ekkert
hefði breyzt í sambandi við
ferðina, en ekki hefði enn verið
ákveðið hversu lengi hann
myndi dvelja í Peking, það yrði
ákveðið næstu daga á fundum
KisSingers og utanríkisráð-
herra Kína. Fregnir hafa borizt
um að Kfnverjar vilji aðeins
láta heimsóknina standa f 3—4
daga f stað 5—6 eins og upphaf-
lega hafði verið gert ráð fyrir.
Er forsetinn var nánar spurður
um þetta atriði vék hann sér
undan að svara.
Bernard Gwertzman, einn af
fréttaskýrendum New York
Times sagði í grein, sem hann
skrifaði í blað sitt sl. þriðjudag,
að mannabreytingar forsetans
bentu eindregið til þess að for-
setinn væri ákveðinn í að gera
nýjan samning við Sovétrfkin
um takmörkun kjarnorku-
vopna, en án slíks samnings
væri „detente" stefnan í hættu.
Því hafi það komið á óvart, er
forsetinn neitaði því að ágrein-
ingar Kissingers og Schles-
ingers um þessi mál hafi verið
ástæðan fyrir brottvikningu
hins síðarnefnda. Það hafi
einnig stutt ágreiningskenning-
una, að ýmsir þingmenn hafi
gagnrýnt brottvikningu Schles-
inger harðlega og kallað hana
algera uppgjöf við Rússa, þ.á m.
Henry Jackson öldungadeildar-
þingmaður.
Tom Wicker, einn af kunn-
ustu dálkahöfundum New York
Times sagði f blaðinu á þriðju-
dag, að höndin, sem fórnaði
Rockefeller fyrir hægri væng
Repúblíkanaflokksins, hafi
Ford verið að þvf, hafi einnig
teygt sig til hægfara arms
flokksins. Við fyrstu sýn virðist
sem árangurinn af aðgerðum
Fords séu auknar likur á að
hann hljóti útnefningu flokks-
ins á næsta flokksþingi og opni
möguleikana á að Reagan verði
varaforsetaefni Fords. Enginn
vafi sé á því að Hvíta húsið taki
hugsanlegt framboð Reagans
afvarlega og það hafi komið
skýrt fram, í svari Callaways,
kosningabaráttustjóra, er hann
var spurður hvaða demókrata
hann teldi líklegastan til að
fara fram á móti Ford.
Callaway sagðist ekki vilja
nefna neitt nafn, því að það
gæti aðeins orðið til að vekja
eftir að Rockefeller hafði gert
árabil og Kissinger starfaði fyrir
athygli á þeim, sem hann
nefndi. „Ég er hins vegar ekki
hræddur við neinn demókratp
og myndi glaður skipta á ein-
um þeirra og Ronald Reagan.
Callaway sagði að enginn vafi
léki á um að Reagan yrði mjög
sterkur frambjóðandi.
New York Times sagði
leiðara á þriðjudag að erfitt se
fyrir almenning að trúa því ao
Ford hefði leyft Roekefeller ao
draga sig í hlé, ef hann teldi sig
hafa gott tak á sínum flokki.
Segir blaðið að svo virðist sem
Ford hafi stöðugt meiri áhyggj-
ur af ógnuninni, sem honum
• stafi af framboði Reagans, sem
sé hetja hægriafla flokksins,
Margir atvinnustjórnmála-
menn gefi forsetanum aðeins
örlitlar sigurlíkur yfir Reagan í
fyrstu forkosningunum á næsta
ári í New Hampshire og
Flórída, en ósigur í þeim kosn-
ingum gætu haft mjög alvarleg
sálfræðileg áhrif á kosninga-
baráttu forsetans og kosninga-
vél hans, auk þess, sem mikil
óeining sé meðal forystumanna
kosningavélarinnar. Hins vegar
sé of fljótt að afskrifa Rocke-
feller og skrifa um hann póli-
tíska minningargrein. Takist
Ford að sigra Reagan sannfær-
andi í forkosningunum sé ekki
ólíklegt að Rockefeller muni
endurskoða afstöðu sína fyrir
flokksþingið auk þess megi
ekki útiloka þann möguleika að
forsetinn dragi sig í hlé og þá
gæti Rockefeller hugsanlega
farið fram sem fulltrúi frjáls-
lyndari aflanna til þess að
koma í veg fyrir að flokkurinn
fari undir stjórn Reagans mót-
spyrnulaust.
I fréttastofufregnum af þess-
um atburðum kemur fram
sterk tilhneiging til að túlka
aðgerðir Fords, sem lið í
kosningabaráttunni og að fleira
eigi eftir að koma fram á næstu
mánuðum til að styðja þá kenn-
ingu. Hins vegar virðast menn
sammála um að Iætin, sem
orðið hafi í Washington um
helgina er fréttin lak út hafi
skemmt mjög fyrir forsetanum.
og að erfitt verði fyrir hann að
yfirstíga þau vandamál, sem
lekinn hafi haft í för með sér,
því, að nær tveir sólarhringar
hafi liðið og búið að túlka og
rangtúlka fyrirætlanir hans
meira en hægt verði að leið-
rétta, er hann hafi sjálfur Ioks-
ins komist að til að tilkynna og
skýra sín sjónarmið.