Morgunblaðið - 10.02.1976, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. FEBRUAR 1976
Hundrað ára í dag:
Gísli Björnsson
húsasmiður Rvík
i
Skóla-
fólk
Morgun-
blaðinu
J6n Kristján Sigurðsson, nem
andi I 4. bekk Gagnfræðaskól-
ans við Laugalæk, sem var í
starfsfræðslu hjá Morgunblað-
inu, skrifar eftir farandi frétt:
„Ingólfur Arnarson" kemur fánum skrýddur til landsins.
Hefur starfað á sama
skipinu í nœr 30 ár
Togarinn Ingólfur Arnarson
R.E. 201 var aflahæstur stóru
togaranna á s.l. ári eins og fram
hefur komið í fréttum. Afla-
verðmæti skipsins nam samtals
97 milljónum, en skipið var
ekki á veiðum þrjá mánuði af
árinu vegna togaraverkfallsins.
Skipstjórinn á Ingólfi Arnar-
syni er Sigurjón Stefánsson og
1. stýrimaður er Grímur
Jónsson, en hann hefur stjórn-
að síðustu veiðiferðum skipsins
i forföllum Sigurjóns. Ingólfur
Arnarson var smíðaður í Pasa-
jes á Spáni árið 1973, en kom til
Islands snemma á árinu 1974.
Skipið hefur reynzt mjög vel og
er gott sjóskip. Ingólfur Arnar-
son kom úr veiðiferð þriðjudag-
inn 3. þ.m. með 150 tonn af
góðum fiski. Skipið var að veið-
um fyrir Vesturlandi, á Eld-
eyjarbankanum og Jökul-
tungunni. Skipið var á veiðum í
14 daga og má því segja að þetta
hafi verið ágætur afli, sem skip-
ið kom með, þvf að afli togar-
anna hefur verið heldur tregur
upp á síðkastið.
Til gamans má geta þsss, að
Grímur Jónsson hefur verið á
báðum skipunum sem borið
hafa nafn Ingólfs Arnarsonar,
síðutogaranum Ingólfi Arnar-
syni, sem jafnframt var fyrsti
nýsköpunartogarinn og kom
hingað til lands 1947, og á skut-
togaranum frá 1974.
Sjötugur:
Jóhann Rafnsson
Stykkishólmi
Það var í sumar, ég hafði átt
mörg erindi í bæinn. Veðrið var
með eindæmum gott loksins i
þessari rigningartíð. Og nú var ég
stödd niðri á Tryggvagötu að
loknum öllum erindum, i þessu
yndislega veðri nennti ég ekki
heim til að stússa. Bezt að skokka
inn á Hverfisgötu til Gisla, hugsa
ég. Þegar ég sé svo hilla undir
Hverfisgötu 86, sé ég að maður er
byrjaður að mála vesturgaflinn á
húsinu, þar er bróðursonur Gísla
vinar míns, Helgi Hóseasson, að
dytta að húsi frænda síns. Hann
Iætur það ekki aftra sér eftir
fullan vinnudag að rétta frænda
sínum hjálparhönd einu sinni
ennþá. Og nú skal gleðja Gísla
fyrir' veturnætur og mála húsið
allt að utan. Er við höfðum heils-
azt, gerir Helgi þá skemmtilegu
athugasemd, að húshliðar ætti
hann eftir að mála fimm, sú
fimmta snúi upp. (nefnilega
þakið). Nokkrum vikum selnna
átti ég aftur bæjarferð, þá var
Helgi búinn að mála þær allar
fimm hliðar hússins. Helgi á fáa
sína líka. „Ég geri þetta aðeins
fyrir Gísla,“ segir hann i látleysi
sínu. Það er allt of sumt.
Ég er að smá glettast við þá
frændur, og segí einu sinni ennþá
við Gisla það sem ég hefi verið að
segja undanfarin ár: Þú getur
ekki verið þekktur fyrir að verða
ekki 100 ára úr þessu. Gísli hlær
og segist svo sem geta það, hann
hafi verið að keppa við hana
Vélsmíð-
aðar skeif-
ur á Hellu
Hellu 6. febrúar
FYRIR nokkru var hafin hér á
Hellu framleiðsla á skeifum.
Vélarnar, sem notaðar eru við
þessa framleiðslu, voru áður i
Kópavogi, og er þetta því eini
staðurinn á landinu þar sem
skeifur eru vélsmíðaðar. Fram-
leiddar eru allar gerðir af skeif-
um, það er skaflaskeifur, hnalla-
járn og flatjárn og sjö stærðir af
hverri gerð.
Nú fer sá tími í hönd, sem
hestamenn þurfa hvað mest á
skeifum að halda. Síðan fram-
leiðslan hófst hefur hún gengið
vel. Eigandi fyrirtækisins er
Jónas Guðmundsson, Hellu.
Halldóru sína Bjarnadóttur á
Blönduósi. Og nú er svo komið, að
Gisli Björnsson stendur við það að
verða 100 ára nú í dag, 10. febrúar
1976. Léttur í spori, ennþá lagleg-
ur og lesandi gleraugnalaust blöð
og bækur, aðeins heyrnin svolítið
farin að dofna.
Gísli Björnsson, húsasmiður, er
fæddur 10. febrúar 1876 að
Höskuldsstaðaseli í Breiðdal i
Suður-Múlasýslu'. Foreldrar hans
voru Björn Eiríksson, bóndi, og
kona hans, Kristin Marteins-
dóttir. Þau höfðu byrjað búskap
að Þorgrímsstöðum í Breiðdal, en
flutzt að Höskuldsstaðaseli í sama
dal síðar, þar sem börn þeirra
munu flest hafa fæðzt.
Ekki hefur mér tekizt að fá
haldgóðar upplýsingar um þau,
en nefni þau sem ég hefi hitt á
ferðum mínum til Breiðdals. Man
ég Martein og Guðrúnu, sem lá
mjög mörg ár, kreppt af völdum
Iiðagigtar. Hún vann fjarskalega
fallegar hannyrðir svona rúm-
Iiggjandi. Þau munu hvorugt hafa
gifzt og voru barnlaus og létust
bæði á Ilöskuidsstaðaseli,
Marteinn á tíræðisaldri. Þá man
ég Baldvin vel, enda heimsótti
hann okkur hjónin oft, og fór í
smá ferðalög með okkur. Hann
var kvæntur og átti börn, en þessi
fjölskylda er nú öll látin. Baldvin
var maður mjög skemmtilegur og
einstakt ljúfmenni. Þá var það
Einar kaupfélagsstjóri á Breið-
dalsvík, kona hans heitir Aðal-
heiður, áttu þau son, Birgi, sem er
held ég skólastjóri við skóla
þeirra Breiðdælinga. Einar er
látinn fyrir nokkru. Á lifi er þá
auk gisla Hóseas trésmiður, sem
mun hafa orðið 90 ára í haust.
Hann og kona hans, Ingibjörg,
búa í skjóli sonar sfns, Helga hér í
Reykjavík, börn þeirra eru fjög-
ur. Meðal barna þeirra er Ragn-
hildur núverandi húsfreyja í
Höskuldsstaðaseli og séra
Kristinn Hóseasson, prestur að
Heydölum í Breiódal, og halda
þannig tryggð ennþá við heima-
byggð ættar sinnar.
Gisli Björnsson fluttist til
Reykjavikur 1897 og mun fljót-
lega hafa snúið sér að trésmíði
eða húsasmíði, sem varð hans ævi-
starf. Var hann eftirsóttur smiður
sakir heiðarleika, reglusemi og
vandvirkni í hvívetna. Meðal
merkra bygginga sem Gisli vann
við voru Hnitbjörg, listasafn
Einars Jónssonar myndhöggvara,
og Kristkirkjan i Landakoti og
margt fleira.
Gísli kvæntist Guðrúnu Þor-
láksdóttur Schram 28. des. 1902,
mikilhæfri ágætiskonu. Hófu þau
búskap í Jónasarhúsi í svonefnd-
um Hliðarhúsum eða Vesturgötu
24 hér í Reykjavík. Gísli hóf fljót-
lega að reisa þeim hús ásamt
uppeldisbróður konu sinnar,
Gísla Kristjánssyni, og er það
húsið Hverfisgata 86. Gisli
Kristjánsson kvæntist síðar Styr-
gerði Jóhannesdóttur. Þetta fólk
bjó saman í húsi þessu i hálfa öld.
Þau voru tengdaforeldrar mínir
og eiga orðið margt barnabarna.
Þau eru bæði látin fyrir mörgum
árum. En Guðrún Þ. Schram,
kona Gísla Björnssonar, lézt á
brúðkaupsdegi þeirra hjóna fyrir
25 árum. Var það Gisla þungur
missir, enda Guðrún frábær
kvenkostur, skynsöm og
skemmtin.
Elsku vinur, nú hefur þú lifað
hundrað heiðarleg og heiðvirð ár,
kannski er það merkilegast,
kannski er það undrið, sem gefur
manni nokkrar vonir í
vetrarþunglyndi nútímans. Von-
andi höldum við áfram að finna
samvizkusamlega og heiðarlega
menn af þinni gerð, þá verða vor-
dagar framundan.
Gísli minn, beztu óskir þér til
handa nú og ævinlega. Innilegar
kveðjur frá börnum okkar í
Grindavík og Vinarborg, svo og
frá eiginmanni minum óg mér.
Sigrfður Björnsdóttir.
Það er ekki meira en svo að
maður átti sig á hversu hratt tím-
inn líður. Oft gengur erfiðlega að
trúa aldri samferðamanna, sér
staklega þegar maður mætir þeim
svo að segja daglega, ungum í
fasi, áhugasömum um velferð
bæjarfélagsins, hugsandi og ræð-
andi framfara- og framtíðarmál
þess byggðarlags sem þeir unna.
Er ég lít i manntalið og sé að
Jóhann, vinur minn, Rafnsson á
70 ára að baki þá þarf ég tima til
að átta mig á því hye „hratt flýgur
stund“. Enn er hann léttur i lund,
léttur á fæti, sami fróðleiks-
maðurinn, minnugi og vinsam-
legi, og hann var þegar ég fyrst
kynntist honum við komu mína i
Stykkishölm i febrúar 1942. Jó-
hann er Hólmari í raun og sann-
leika. Þegar málefni Stykkis-
hólms eru annars vegar og hægt
að vinna að heill byggðarlagsins
þá er hann óðara kominn í þær
raðir sem hann telur líklegastar
til að vinna að framgangi málsins.
Málefnin eru honum allt.
Snemma tók hann virkan þátt
I baráttu verkafólksyfir bættum
kjörum. Og hann gerði meira.
Honum varð strax ljóst að verka-
maðurinn hefur engin efni á að
eyða fé sínu í áfengi og önnur
eiturefni og lífsafkoma hans
byggist á að fara vel með efni og
heilsu. Því var það að hann gekk
fljótt í raðir bindindismanna og
þar hefir hann staðið stöðugur,
verið fyMrmynd. Enda hefir
reynslan sýnt honum, eins og
öðrum, að það er enginn gróði,
nema síður sé, að vera í vinfengi
við Bakkus. Það sem ýtir mannin-
um niður á við. Hann hefir því
unnið Góðtemplarareglunni vel
og dyggilega, verið þar ráðhollur
félagi. Einnig hefur hann stutt
skógræktarfélagið og ungmenna-
félagið svo að eitthvað sé nefnt.
En Hólmurinn er honum efst I
huga. Gamlir og góðir borgarar
lifs og Iiðnir skipa þar virðulegan
sess. Minningar liðinna ára eru
vitar í straumi daglegs lífs. Hann
hefur sýnt sérstakan dugnað við
að koma hér á fót byggðasafni og
er vert að minnast þess að hann
hefir komið upp stóru og myndar-
legu safni ljósmynda af mönnum
hér við Breiðafjörð, allt frá því
Ijósmyndun hófst hér á landi á
öldinni sem leið. Hefur hann,
hvar sem hann hefir getað náð
myndum frá fyrri tímum, ekki
látið þær sér úr greipum ganga.
Þannig vinna áhugamenn og
góðir drengir.
Það sem að mínum dómi ein-
kennir Jóhann mest er góðvild
hans og hlýja til samferðamanna
sinna. Það þykir öllum fengur að
eiga hann að vini, koma heim til
hans eða fá hann heim og njóta
fróðleiks, leiðbeininga og vin-
semdar. Hann hefur alltaf nægan
tíma til umræðna um mál sem
auðga anda og sál, lyfta mönnum.
Þá skal því ekki gleymt hversu
vel hann kann að meta skoplegar
hliðar mannlffsins, hversu hann
með glettni og gáska getur komið
fólki í gott skap. Þar er græsku-
leysið og gamansemin efst.
Þær eru ekki fáar gamanvísurn-
ar sem fluttar hafa verið i
Hólminum í tíð Jóhanns og ekki
hafa þær farið fyrir ofan garð og
neðan hjá honum.
%
Jóhann er fæddur í Grundarfirði
10. febr. 1906. Þar bjuggu þá for-
eldrar hans, Guðrún Gfsladóttir
og Rafn Július. Ekki var hann
lengi í foreldrahúsum því að barn
að aldri fluttist hann til Stykkis-
hólms til Mariu og Arna P. Jóns-
sonar kaupmanns en þau gengu
honum í foreldra stað. Þar átti
Jóhann góða æsku á öndvegis-
heimili og dregur hann ekki dul á
það þegar á er minnst enda þau
hjón þekkt að manndáð.
Jóhanni þykir vænt um staðinn
þar sem flest spor hans hafa legið
og hann hefur alið aldur sinn. Það
Framhald á bls. 35
fKwgtniÞIitfeib
Blaðburðarfólk
óskast
AUSTURBÆR: Óðinsgata,
VESTURBÆR:
Nesvegur 40—82
Hagamelur
Tjarnargata
hærri tölur
UTHVERFI:
Blesugróf
Logaland
UPPL. I SIMA 35408