Morgunblaðið - 10.02.1976, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. FEBRUAR 1976
- Luns fer beint til London
Framhald af bls. 1 eftir fundinn
„Við höfum aldrei viljað milli-
göngu,“ sagði Einar, „því við höf-
um talið að ef við getum ekki
leyst þetta mál á tvíhliða grund-
velli sé það enn síður hægt fyrir
milligöngu annarra. Þetta var
bæði skoðun fyrrverandi ríkis-
stjórnar sem ég átti aðild að og
núverandi ríkisstjórnar. Hins
vegar er ekki rétt að útiloka neitt,
þvi þessi deila getur komizt á það
stig að ástæða sé til að ræðast við
um þriðja mann, en hitt hefur
verið stefna ríkisstjórnarinnar
hingað til.“
I samtali við Morgunblaðið
sagði blaðafulltrúi bandaríska
utanríkisráðuneytisins að hann
gæti ekkert látið uppi um viðræð-
ur Luns og Siscos, en endurtók
afstöðu ráðuneytisins til deilunn-
ar, að Bandaríkjamenn hefðu
áhyggjur af henni og vonuðust til
að Islendingar og Bretar gætu
leyst hana á viðunandi hátt. Þá
náði Mbl. einnig samband við tals-
mann Fords Bandaríkjaforseta I
Hvíta húsinu, en hann sagðist
ekkert geta sagt um málið, við-
ræðufundur Fords og Luns yrði á
morgun.
FASTARAÐ nato
Fastaráð Atlantshafsbandalags-
ins kom saman til fundar í
Briissel í dag til að fjalla um
fiskveiðideiluna og lýsti ráðið ein-
dregnum stuðningi við tilraunir
Josefs Luns til að miðla málum í
deilunni og koma viðræðum á á
ný. Sagði talsmaður NATO, að
það væri von bandalagsþjóðanna
að samningaviðræður gætu hafizt
hið fyrsta, en tók fram, að Luns
væri ekki í hlutverki sáttasemj-
ara, heldur hefði NATO falið hon-
um að beita stöðu sinni til að
reyna að koma á samkomulagi.
Heimildir innan NATO hermdu
að hugsanlegt væri að hann færi
frá Lundúnum til Reykjavíkur,
en það færi eftir niðurstöðum
viðræðna hans við brezka ráða-
menn.
TALSMAÐUR BREZKA
UTANRlKISRAÐUNEYTISINS
Talsmaður brezka utanríkis-
ráðuneytisins sagði I kvöld, að
brezkir ráðamenn myndu skýra
Luns frá þeim aðgerðum, sem
þeir hefðu þegar gert í umleitun-
um til að ná samningum. Sagði
talsmaðurinn að þrátt fyrir það að
brezka stjórnin hefði stigið þetta
skref að fá Luns til að miðla
málum væru brezkir ráðamenn
efins um að fslenzka ríkisstjórnin
gæti gert samkomulag.
Herma heimildir innan brezku
ríkisstjórnarinnar, að Bretar telji
að það sé svo mikill pólitískur
þrýstingur gegn samkomulagi á
Islandi að mjög ólíklegt sé að
hægt verði að þoka málunum eitt-
hvað í samkomulagsátt.
TOGARMENN
VARA VI»
Talsmenn sambands brezkra
togaraeigenda vöruðu í dag
brezku stjórnina við því, að
ákvörðun brezku stjórnarinnar
um að fresta viðræðum við Norð-
Hafréttarráðstefnan:
Líkur á úr-
slítum í haust
„ÞAÐ ER ekki endanlega búið að
ákveða sfðari fund Hafréttarráð-
stefnunnar á þessu ári. Fyrri
fundurinn hefst í New York 15.
marz n.k. og áætlað er að honum
Ijúki 7. maí,“ sagði Hans G. And-
ersen sendiherra, hafréttarsér-
fræðingur rfkisstjórnarinnar, 1
samtali við Mbl.,“ en hins vegar
virðist eftir viðræður bak við
tjöldin síðustu vikur að samstaða
muni nást um að sfðari fundurinn
hefjist 15. júlí n.k. og standi fram
f september f haust.“
Hans kvað reiknað með ef þessi
áætlun stenzt að úrslit fáist í öll-
um málum Hafréttarráðstefnunn-
ar og þá yrðu undirskriftir annað-
hvort í árslok eða í kring um
nýárið næsta.
menn um landhelgismál gæti haft
alvarlegar afleiðingar fyrir
brezka togarasjómenn. Væru
Norðmenn að verða mjög óþreyju-
fullir eftir viðræðum, sem hefði
verið frestað um óákveðinn tíma
er islenzka samninganefndin kom
til Lundúna á dögunum, en þá átti
Roy Hattersley aðstoðarutanríkis-
ráðherra að vera kominn til Nor-
egs til viðræðna við Jens Even-
sen, hafréttarmálaráðherra Norð-
manna. Austin Laing
framkvæmdastjóri samtaka tog-
araeigenda sagði að brezka stjórn-
in yrði að gera ráðstafanir nú
þegar til samninga við Norðmenn,
því að ef ekki yrði samið áður en
Norðmenn gripu til sinna ráða
myndu Bretar standa mjög illa að
vigi.
Talsmaður brezku stjórnarinn-
ar sagði i svari við þessu í kvöld,
að brezka stjórnin gæti ekki geng-
ið til ákveðinna samninga við
Norðmenn, þar sem Efnahags-
bandalagið í heild hefði ekki tek-
ið endanlega ákvörðun um sam-
eiginlega stefnu. Þó er talið vist,
að næstu daga verði tekin ákvörð-
un um að EBE-þjóðirnar standi
saman að 200 mílna efnahagslög-
sögu á hafréttarráðstefnunni,
sem hefst í New York í næsta
mánuði. Á fundi utanríkisráð-
herra bandalagsins í dag var lögð
fram itarleg skýrsla um þetta mál,
en engin ákvörðun tekin.
FÆREYINGAR
AHYGGJUFULLIR
Paul Olsen formaður fiskimála-
nefndar færeyska Lögþingsins,
sagði i dag að Færeyingar hefðu
miklar áhyggjur af því að þorska-
stríð Breta og Islendinga myndi
hafa í för með sér að fleiri skip
sæktu á mið Færeyinga og
fremdu þar landhelgisbrot. Sagði
hann að á undanförnum mánuð-
um hefðu Færeyingar orðið varir
við fleiri slík brot en nokkru sinni
fyrr. Sagði Olsen, að Færeyingar
hefðu áhyggjur af því að erlend
veiðiskip myndu ekki virða frið-
unarsvæðið, sem tekur gildi 15.
þessa mánaðar norður af Færeyj-
um, en samkomulag varð um að
friða þessa svæði á siðasta
fundi N-Atlantshafsfiskveiði
nefndarinnar. Sagði Olsen, að
Færeyingar myndu herða lög-
gæzlu sína eftir mætti og reyna að
sjá um hana án þess að þurfa að
leita aðstoðar hjá Dönum.
1 kvöld var sýndur í brezka
sjónvarpinu umræðuþátturinn
Panorama og þar var í um 25
minútur fjallað um þorskastriðið
og hvort Bretar þyrftu svo mikið
á þorskinum að halda. Voru þarna
fuiltrúar fiskkaupenda, togarasjó-
menn, forvigismenn samtaka Fish
and Chips-kaupmanna, þingmenn
og Roy Hattersley. Að sögn Helga
Ágústssonar, sendiráðsritara is-
lenzka sendiráðsins í London, sem
fer með málefni sendiráðsins þar
til Sigurður Bjarnason hefur tek-
ið við af Nfels P. Sigurðssyni, gaf
þátturinn sem endra nær ekkert
svigrúm til djúpra skoðanaskipta,
en menn hefðu fjallað þarna um
möguleikana á því að láta ufsa,
kolmunna eða makríl koma i stað-
inn fyrir þorskinn og síðan hefði
Hattersley í lokin farið með sömu
rulluna og hann alltaf gerði í mál-
flutningi sínum, að hér væri um
brot á alþjóðalögum að ræða og s.
frv.
— Reiðubúinn
Framhald af bls. 3
samkvæmt fyrirmælum Bjarka.
Ekki náðist samband við Baldur
Möller, enda tjáð að hann væri
farinn úr borginni. Ennfremur
ræddi ég við Magnús Eggertsson
yfirlögregluþjón rannsóknarlög-
reglunnar i Reykjavík og varð að
samkomulagi að hann mundi
ræða við viðkomandi lögregluyfir-
völd á Suðurnesjum um frekara
framhald rannsóknarinnar."
Bókað klukkan 13,40.
Kristján Pétursson (sign)
Hauktn1 Guðmyndsson (sign.)
Fyrir nokkrum dögum síðan
hafði ég samband við Ásgeir
Friðjónsson dómara í ávana- og
fíkniefnum, en hann var setu-
dómari í téðu máli. Hann upp-
lýsti að hafa sjálfur skýrt mála-
vexti i téðu máli fyrir Baldri
Möller ráðuneytisstjóra og þeir
orðið sammála um að umboðs-
skráin gilti ekki fyrir þetta mál.
Af því loknu tilkynnti hann
lögreglustjóranum Sigurjóni
Sigurðssyni niðurstöður þessar
og í framhaldi af þvi tilkynnti
Bjarki mér, Rúnari og Hauki
framangreindar niðurstöður
sem ég hef bókað. Þetta er ég
reiðubúinn að staðfesta hvar og
hvenær sem er fvrir dómi.
Það vekur furðu mína, ef
lögreglustjórinn í Reykjavík,
Sigurjón Sigurðsson, hefur gef-
ið Bjarka Elíassyni yfir-
lögregluþjóni þau fyrirmæli frá
sér að rannsókn skyldi tafar-
laust afhent sakadómi, þar sem
rannsókn þessa máls fór sam-
timis fram i eftirtöldum
lögsagnarumdæmum, Kefla-
víkurflugvelli, Keflavík . og
Gullbringusýslu, Hafnarfirði
og Reykjavík. Ennfremur vor-
um við ennþá að vinna að ýms-
um öðrum þáttum tolllaga-
brota, óskylt þessu máli (spíra-
málinu). Jafnathugulum,
nákvæmum og reyndum
embættismanni og lögreglu-
stjóranum I Reykjavik hlýtur
að hafa verið kunnugt um af-
stöðu Baldurs Möllers ráðu-
neytisstjóra í téðu máli, enda
voru fyrirmæli sögð frá Baldri
Möller, en ekki Sigurjóni
Sigurðssyni.
Þessi ummæli mín hafa þegar
verið staðfest af Hauki Guð
mundssyni og samkvæmt frétt
Vísis mánudaginn 9. febrúar
hefur Rúnar Sigurðsson einnig
skýrt eins frá staðreyndum
þessa máls.
Fleiri lögreglumönnum i
Reykjavík er væntanlega kunn-
ugt um þetta mál. Mér þykir
mjög miður að jafn vandaðan
og heiðarlegan starfsmann og
Bjarka Elíasson skuli hafa mis-
minnt svo hörmulega um at-
burðarás umræddan dag sem
raun ber vitni.
— Sakaður um
mútuþægni
Framhald af bls. 1
að tilgangur rannsóknarinnar
væri að fá fram staðreyndirnar
í málinu. Hann sagði að Bern-
harð prins væri sjálfur hlynnt-
ur því að rannsóknin færi
fram.
Lítill stjórnarandstöðu-
flokkur, Sósíalistíski friðar-
sinnaflokkurinn, hefur krafizt
þess að prinsinum verði vikið
úr starfi eftirlitsmanns her-
aflans ef hann reynist vera sá
maður sem Kotchian forstjóri
átti við.
Mál er aðeins hægt að höfða
gegn Bernharð prins ef
Júlíana drottning undirritar
sérstaka tilskipun sem felur í
sér breytingu á hollenzkum
lögum. Slíkt ætti sér enga hlið-
stæðu í Hollandi þar sem
Öraníuætt hefur setið á
konungsstóli sfðan 1815.
Talið er víst að rannsóknin
muni koma af stað hörðum
deilum um hlutverk komung-
dæmisins. Bernharð prins
nýtur virðingar fyrir hlutverk
sitt í baráttunni gegn nazistum
á stríðsárunum, en málið getur
rýrt álit konungsfjölskyld-
unnar að sögn embættismanna
í Haag.
— 15 Bretar
Framhald af bls. 36
the Foreign Office) eftir fund
Harold Wilsons forsætisráð-
herra Breta og Helmuth Schmith,
kanslara V-Þýskalands, þar sem
fiskveiðideila Islands og
Bretlands var rædd, segir:
„að Bretar virði þau friðunar-
svæði sem ákveðin voru með sam-
komulagi Islendinga og Breta frá
13. nóvember 1973".
Þetta er alrangt þar sem Hval-
bakssvæðið suð-austur af Islandi
var skv. samkomulaginu frá 13.
nóvember 1973 friðað í janúar og
febrúar og merkt sem hólf D.
Breskir togarar hafa veitt í
þessu hólfi bæði í janúar og
febrúar áþessu ári.
Hinn 12. janúar voru t.d. 38
breskir togarar að veiðum á Hval-
bakssvæðinu og 1. febrúar s.l.
voru á sama svæði 30 breskir
togarar.
— Misskilningur
Framhald af bls. 3
Skömmu fyrir hádegi umrædd-
an laugardag er frumrannsókn og
yfirheyrslur höfðu farið fram,
mátti vænta að nauðsyn væri á
fleiri handtökum og húsrann-
sóknum f sambandi við mál þetta.
Mun Kristján þá hafa farið þess á
leit við Asgeir Friðjónsson, dóm-
ara, sem skipaður hafði verið sér-
stakur rannsóknardómari 1 svo-
nefndu „spíramáli" að hann tæki
við framhaldsrannsókn máls
þessa. Ásgeir taldi að þetta mál
félli ekki undir þá umboðsskrá
sem skipun hans 1 rannsóknar-
dómarastöðuna tók til og tjáði
Kristjáni það. I framhaldi af
þessu gekk Ásgeir á fund lög-
reglustjóra og var ég þar við-
staddur og greindi frá málavöxt-
um, og féllst lögreglustjóri á það,
að eðlilegt væri að vísa málinu á
þessu stigi til rannsóknarlögregl-
unnar og sakadóms Reykjavíkur.
Öskaði hann þá eftir því við mig
að ég hefði samband við Magnús
Eggertsson, yfirlögregluþjón
rannsóknarlögreglunnar, sem
taldi eðlilegt að þeir tækju við
málinu eins og komið var, og
kvaðst hann reiðubúinn að taka
við gögnum í málinu strax og
kvaðst sjálfur mundu bíða eftir
þeim og skipa mann til rannsókn-
arinnar. 1 framhaldi af þessu fór
ég til þeirra Hauks og Rúnars og
bað þá að ganga sem fyrst frá
gögnum f málinu og koma þeim til
Magnúsar Eggertssonar sem biði
eftir þeim. Kváðust þeir mundu
gera svo. Það skal tekið fram að
Kristján Pétursson, deildarstjóri
var ekki viðstaddur er ég færði
þeim Hauki og Rúnari umrædd
skilaboð. Þar með lauk mínum
afskiptum af máli þessu það sinn.
Kemur þá að framhaldi þessa
máls, sem hefst með því að
fimmtudaginn 5. febrúar um kl.
12.40 hringir Baldur Óskarsson
hjá sjónvarpinu heim til mín og
spyr mig, hvort ég kannist við að
hafa í svonefndu „spíramáli"
komið með þau skilaboð eða fyrir-
mæli frá Baldri Möller, ráðu-
neytisstjóra, að Kristján Péturs-
son o.fl. ættu að hætta rannsókn
málsins og afhenda hana Saka-
dómi Reykjavíkur. Þetta hafi átt
að vera seint 1 janúar eða byrjun
febrúar 1975. Ég tjáði Baldri
Óskarssyni að þessi fullyrðing
væri alger þvættingur og ætti
ekki við nein rök að styðjast, enda
hefði ég aldrei komið nálægt
rannsókn svonefnds „splramáls"
og aldrei borið rannsóknarmönn-
um þess máls nein skilaboð
hvorki I því máli né öðrum frá
Baldri Möller. Þar sem mér
fannst þessi framburður
Kristjáns Péturssonar I þessum
Kastljósþætti sem Baldur Óskars-
son vísaði til svo furðulegur
hringdi ég síðdegis til Hauks
Guðmundssonar, sem þá var
staddur við störf I fangelsinu við
Síðumúla og greindi honum frá
spurningu Baldurs og fullyrðingu
Kristjáns og spurði hann hvort
hann kannaðist við þetta atvik.
Hann sagði að hér gætti nokkurs
misskilnings hjá Kristjáni eða
Baldri, því hér væri átt við smygl-
mál sem upp kom á s.l. vori. Ég
kannaðist strax við það mál og
mundi vel afskipti mín af því eins
og ég hef greint frá hér að
framan. Ég spurði Hauk hvort
hann teldi að ég hafi komið með
skilaboðin um að fá rannsóknar-
lögreglunni í Reykjavík málið í
hendur frá Baldri Möller. ráðu-
neytisstjóra, og taldi hann svo
vera. Ég benti honum þá á að ég
myndi málsatvik þessi mjög vel
og gæti fullyrt að ég hefði aldrei
rætt þetta mál við Baldur Möller
hvorki fyrr né síðar, hvað þá flutt
einhver skilaboð frá honum. Ekki
virtist Haukur sannfærast við
þetta og lauk svo okkar tali að ég
kvaðst mundu rannsaka málið
nánar. Næst talaði ég við Rúnar
Sigurðsson og spurði hann hvort
hann myndi eftir umræddu atviki
og kvað hann svo vera. Fékk ég
Rúnar til að skýra lögreglustjóra
frá málavöxtum að mér viðstödd-
um og kom framburður hans I
einu og öllu heim og saman við
það sem ég mundi best og réttast
m.a. það að Kristján Pétursson
var ekki viðstaddur er ég talaði
við Hauk og Rúnar og nafn
Baldurs Möller var aldrei nefnt í
þessu sambandi. 1 framhaldi af
þessu hringdi ég til Baldurs
Óskarssonar frá sjónvarpinu og
greindi honum frá því að mis-
skilnings mundi gæta I full-
yrðingu Kristjáns um að ég hefði
borið honum skilaboð frá Baldri
Möller í einu eða öðru sambandi,
þvl ég hefði aldrei rætt við hann,
þ.e. Kristján, neitt I tengslum við
þessi mál. Hins vegar hefði ég
einu sinni rætt við Hauk og
Rúnar I sambandi við smyglmál
sem tengt var Keflavíkurflugvelli
og aðilum IReykjavíkog hefði sú
rannsókn farið fram I upphafi I
Reykjavík, en er frumrannsókn
var lokið, hefði ég haft samband
við Magnús Eggertsson, yfirlög-
regluþjón rannsóknarlögreglu,
sem samkv. réttarvenju hefði átt
að halda rannsókn áfram og sam-
þykkt það. Hins vegar hefði ég
frétt I dag (5/2) að Kristján hefði
ekki fellt sig við þessa ákvörðun
og fengið Þorgeir Þorsteinsson,
lögreglustjóra á Keflavíkurflug-
velli, til að hringja I Magnús
Eggertsson og fá hann til að
heimilda að Kristján og Haukur
héldu rannsókn áfram og Magnús
fallist á það. Um framhald þessa
máls er mér alls ókunnugt en
aldrei hefi ég heyrt að það hafi
verið I nokkrum tengslum við svo-
nefnd Klúbbmál, Geirfinnsmál
eða spíramál, heldur hafi hér
verið um venjulegt smyglmál að
ræða án nokkurra tengsla við um-
rædd mál.
Reykjavik 7. 2. 1976
Bjarki Ellasson
yfirlögregluþjónn.
A blaðamannafundinum I gær
voru auk Bjarka þeir Ásgeir
Friðjónsson og Magnús Eggerts-
son, en nöfn þeirra beggja koma
fram I greinargerð Bjarka. Stað-
festu þeir það sem þar kemur
fram. Ásgeir Friðjónsson sagði að
hann hefði talið málið fyrir utan
sitt verksvið sem umboðsdómara
þegar það kom upp á sinum tlma.
Hefði hann til öryggis haft sam-
band við Baldur Möller ráðu-
neytisstjóra, sem samdi umboðs-
bréf það sem Ásgeir vann eftir I
málinu, og hefði það einnig verið
hans skoðun að hann ætti ekki að
taka það að sér og væri það við-
komandi sakadómaraembætti að
halda áfram rannsókn málsins.
Til skýringar skal hér tekið fram,
að þeir Kristján Pétursson, Hauk-
ur Guðmundsson og Rúnar
Sigurðsson störfuðu með Ásgeiri
að rannsókn spíramálanna.
Asgeir sagði á fundinum I gær,
að spíramál þessi hefðu reyndar
verið 7 mál, lítið eða ekkert tengd
innbyrðis. Sagði Ásgeir að við
rannsóknina hefðu engin atriði
komið fram sem tengdu þessi
spiramál við Klúbbmálið né Geir-
finnsmálið og sagði Ásgeir að
hann teldi rangt að tengja þessi
mál eins mikið saman og gert
hefði verið I umræðu um þau.
Sagði Ásgeir að lokum, að hann
minntist ekki neinna fullyrðinga
um stöðvunina á rannsókn þessa
máls af munni Kristjáns og félaga
hans þann tlma sem þeir hefðu
unnið undir hans stjórn I fyrra-
vor.
Bjarki Eliasson sagði að fráleitt
væri að tala um skilaboð um
stöðvun málsins. Frumrannsókn
hefði verið lokið og þarna hefði
aðeins farið fram umræða um
hvert ætti að vera framhald rann-
sóknarinnar. Hefði þeirri
umræðu lokið á einum laugar-
dagseftirmiðdegi. Niðurstaðan
hefði orðið sú, að þeir Kristján og
Haukur hefðu haldið áfram rann-
sókninni og hún ekki gengið verr
en það, að málið hefði verið af-
greitt frá embætti lögreglu-
stjórans á Keflavíkurflugvelli
tveimur mánuðum eftir að það
kom upp. „Þarna er þvl um að
ræða misskilning eða misminni
hjá umræddum lögreglumönnum
eða vlsvitandi ósannindi," sagði
Bjarki Éííasson.