Morgunblaðið - 07.03.1976, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1976
Lenny er
listaverk
Tónabíó
LENNY * ★ ★ ★
Bandarísk, frá 1974, U.A.
Sýningartími 111 min. Leik-
stjóri: Bob Fosse, klipping: Al-
an Heim. Aðalhlutverk: Dustin
Hoffman, Valerie Perrine, Jan
Miner, Stanley Beck.
„Bannfæring orðsins gefur
þvf kraftinn og valdið." Lenny
Bruce.
Kvikmyndin Lenny er tví-
mæialaust eitt mesta listaverk
sem boðið hefur verið upp á í
kvikmyndahúsí um langa tíð.
Mér er ekki kunnugt um
hversu ýtarlega hún eltir lista-
mannsævi Lenny Bruce, hann
hefur sjálfsagt verið mun
mergjaðri en hér er sýnt, en
sem kvikmynd er hún einstök.
Háðfuglinn, grínistinn, næt-
urklúbbaskemmtikrafturinn
Lenny Bruce var full snemma á
ferðinni, bitur og óvæginn, klúr
og hvassyrt þjóðfélagsádeila
hans mundi hitta beint í mark í
dag, og slá í takt við tímann, en
fyrir einum til tveimur áratug-
um færði hún skapara sínum
einungis vandræði; málaferli
og fangelsisdóma.
Lenny var og gallagripur að
mörgu leyti, „óforskammaður"
í framkomu, óábyggilegur, eilít-
ið ruglaður kynferðislega, en
eiturlyfjaneyzlan var þó hans
versti löstur og leiddi hann að
lokum til dauða árið 1966. Hann
giftist eftirlifandi konu sinni
árið 1952, fatafellunni „Hot“
Honey Harlow. Hún var jafnvel
forfallnari eiturlyfjaneitandi
en Lenny, og hjónaband þeirra
var stormasamt og sorglegt.
Leikstjórinn, Bob Fosse, hef-
ur skapað frábæra kvikmynd
um þessa harmsögu þjóðfélags-
gagnrýnandans. Jafnframt því
sem hann fylgir siðustu fimm-
tán æviárum Lennys þá fellir
hann inn í viðtöl við móður
Lennys (stórkostlega vel leikin
af Jan Miner), umboðsmann
hans, Artie Silver (Stanley
Beck) og Honey (Valerie Perr-
ine). Viðtölin setja heimilda-
myndarblæ á kvikmyndina og
gera hana raunverulega (upp-
setningin minnir á annað meist-
araverk bandarískrar kvik-
myndagerðar, CITIZEN
KANE), sama máli gegnir
svart/hvíta kvikmyndatakan
sem nær fullkomlega andrúms-
lofti reykmettaðra og subbu-
legra annars flokks nætur-
klúbba Bandarikjanna.
Mörgatriða Lenny eru frá-
bær að allri gerð. T.d. atriðið
þegar Lenny kemur með Honey
heim til sín í fyrsta sinn, atriðið
í símaklefanum í Honolulu,
þegar Honey utanvelta af eitur-
lyfjaneyzlu, hringir í Lenny;
vandræðaleg, lostafull og harm-
þrungin rúmsena Honey og les-
bíunnar; og ekki sizt síðasta
sviðsframkoma Lenny Bruce.
Það er átakanlegt atriði, Lenny
er yfirkeyrður af eiturlyfja-
neyzlu, en reynir hvað hann
getur til þess að ná til áhorf-
enda, en tapar síðustu atlög-
unni . . .
Það er erfitt að tiunda leik
þeirra Dustin Hoffman og Perr-
ine, það er einfaldlega útilokað
að gera þessum hlutverkum
betri skil. Ég get þó ómögulega
komizt hjá því að hrósa Valerie
Perrine örlítið, þvi önnur eins
leikkona hefur ekki komið
fram í áratugi. Bæði stórglæsi-
leg, „sexy“ og virðist ekkert
vera eðlilegra en að leika, hvort
sem hún tjáir gleði eða sorg. Og
i heild er þetta ein bezt leikna
mynd sem sézt hefur langa
lengi. Bandaríkjamenn virðast
eiga ótakmarkaðar birgðir af
úrvalsleikurum. Þá er og kvik-
myndataka Bruce Surtees (son-
ar hins gamalkynna Robert
Surtees) áhrifarik.
En það er Bob Fosse sem á
mest hólið skilið, honum hefur
tekizt að ná öllum endum vel
saman, og með hjálp annarra
mikilhæfra listamanna að
skapa eina beztu mynd sem
gerð hefur verið á siðari árum.
S.V.
Háskólabfó
BAD COMPANY + +
Þetta er ein af þessum mynd-
um sem koma þægilega á óvart
eins og oft vill verða þegar mað-
ur gerir sér ekki of háar hug-
myndir um gæði þeirra kvik-
mynda sem maður ætlar sér að
sjá.
Efnisþráðurinn er all-
óvenjulegur; nokkrir harðsoðn-
ir sfrákakettlingar flýja her-
skylduna og þrælastríðið og
halda vestur á bóginn, þar sem
þeir telja sig hólpna. Allt reyn-
ast þetta tálvonir og endar
ferðalagið í hálfgerðri martröð.
BAD COMPANY er lengst af
létt og með hressilegu yfir-
bragði og á meðan heldur hún
athygli áhorfandans. En þegar
tekur að líða á myndina gerist
hún full alvarleg og dramatísk
og missir flugið. En þar sem
þetta er byrjandaverk leikstjór-
ans og formgallar f handritinu,
þá verður ekki annað sagt en að
ágætlega hafi tekizt til og BAD
COMPANY stendur vel upp úr
með meðalmennskunni. Leikur
Jeff Bridges er með ágætum,
þar er framtiðarleikari á ferð.
S.V.
Nýja bíó
FLUGKAPPARNIR ★
Einhverra hluta vegna hefur
undirrituðum ætíð geðjazt vel
að leikaranum Cliff Robertson
(THE NAKED AND THE
DEAD UNDERWORLD U.S.A.,
CHARLY, Oscarsverðlaun
in: J.W. COOP, THE GREAT
NORTHFEILD MINNESOTA
RAID). Hann á einkar létt
með að tjá sig og framkoma
hans einkennist af góðri
þjálfun, er ævinlega yfirvegað-
ur og þægilega afslappaður.
En hér er Robertson, vínur
minn, á nokkrum villigötum. !
þessari mynd, sem byggð er á
sögu Steven Spielberg, nær
hann sér aldrei almennilega á
strik, frekar en myndin sjálf.
Það skortir oftast herzlumininn
á að þetta verði hin ágætasta
skemmtun og er það reyndar
oft framundir hlé. En í lokin
dettur botninn úr, og hugmynd
sem í upphafi leit ágætlega út
hefur mistekizt. Því létu þeir
hjá Fox ekki Spielberg stjórna
myndinni? Þá hefði það örugg-
lega tekizt sem þeir ætluðu sér.
Þess má til gamans geta að
væntanleg mynd í Laugarás-
bíói, The THE GREAT
WALDO PEPPER, fjallar
um naðalfkt efni, munurinn er
bara sá að þar er frjórra hand-
rit og leikstjórnin i höndum
eins mesta ævintýraskálds okk-
ar tíma, Georg Roy Hill.
GAMLA BIÓ
WALKING TALL („Að
moka flórinn“) -fc
Þessi mynd naut mikilla vin-
dælda í heimalandi sínu þegar
hún var sýnd þar fyrir tveimur
árum. Það kemur ekki á óvart
eftir að maður hefur séð mynd-
ina, því hún er óvenjulega
hressileg, og málstaður sögu-
hetjunnar er það heiðarlegur
og drengilegur að ofbeldið í
áhorfandanum vaknar grimmi-
lega og hugsanirnar verða
skelfilegar; „lemdu helvitió til
óbóta“, „veittu hinum eftir-
minnilega ráðningu", „dreptu
þetta afstyrmi, þennan sýkil i
þjóðfélaginu", og þannig fram
eftir götunum.
WALKING TALL fjall
ar nefnilega um nokkuð sér-'
staka atburði í spilltri ver-
öid og þá sanna. Ungur
maður Buford Pusser, kem-
ur heim frá Viet Nam,
gerist glímumaður um tíma,
hverfur siðan til sinna
bernskuslóða og hyggst yrkja
landið. En mafíulýður hefur
gjörspillt nagrenninu og það
verður hlutverk Pussers að
hreinsa til i sinni heimabyggð,
en það hefst ekki átakalaust né
án fórna.
Það er ánægjulegt að sjá að
enn eru til menn sem þora að
berjast fyrir réttum málstað og
láta hvorki mútur né ógnanir
stöðva sig í baráttunni fyrir
réttlætinu.
laugarAsbió
THE EIGER SANCTION
(„A mannaveiðum")
★★
Þrátt fyrir að T.E.S. sé hin
ágætasta skemmtun og á köfl-
um afbragðsgóð, þá tekst
Eastwood ekki að magna upp
spennu í jafnríkum mæli og I
fyrri myndum sinum. Hvað
bezt tekst honum upp I baráttu
manns og náttúru — fjall-
gönguatriðin í Monument
Valley, Arizona (eftirlætisum-
hverfi vestra John Fords) og í
ölpunum eru bæði ægifögur og
yfirþyrmandi. En Eastwood er
engan veginn i formi og leikur
hans langt fyrir neðan meðal-
lag.
Bók Trevanians, sem naut all-
nokkurra vinsælda hérlendis,
er fylgt þokkalega — fyrir utan
endinn, en handritið er slakt á
köflum og bröndurum stungið
inni eftir behag.
Kvikmyndatakan er oft stór-
kostleg, tónlistin er góð og leik-
ur þokkalegur, einkum hjá
Jack Cassidy, og mikið væri
gaman að fá að sjá Heidi Brúhl
oftar. S.V.