Morgunblaðið - 12.06.1976, Síða 22

22 RiORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JUNI 1976
Grafík-
sýriingm að
Kjarvals-
stöðum
Mömmuleikur.
Æting frá 1976 eftir Valgeröi Bergsdóttur.

Serfgraffa frá 1973. Erró.
W’ ' I
Ummyndun. Sérígrafía Þórðar Hall, gerð á þessu ári.
AÐ KJARVALSSTÖÐUM
stendur nú yfir yfirlitssýning á
íslenzkri grafiklist. Þar er 161
verk eftir 41 listamann. Elztu
m.vndirnar á sýningunni eru
tvær tréristur, sem Guömundur
Thorsteinsson (Muggur) gerði
árið 1915, en þeir listamenn,
sem flestar myndir eiga þar
eru Jón Engilberts, Barhara
Árnason og Bragi Asgeirsson,
en þau höfðu lengi vel þá sér-
stöðu hérlendis að stunda
grafik f ríkum mæli.
Mjög margir listamenn hafa
eitthvað fengist við grafík, þótt
í mörgum tilvikum yrði aldrei
um annað að ræða en tilrauna-
starfsemi, þannig að fáar gra-
fikmyndir liggja eftir þá. Telja
má, að þetta hafi einkum stafað
af því, að almenningur sýndi
Sjálfsmynd Braga Asgeirsson-
ar, — trérista frá árinu 1952.

Hvaðan kemur hann — hvert
fer hann? Litógrafía Arthúrs
Ólafssonar frá 1969.
1 |
Konur.
Ein af tréstungum Barböru
Arnason.
grafík lengi vel lítinn áhuga,
aðstöðuleysi, og því, að fáir öfl-
uðu sér sérþekkingar á þessu
sviði. Nú hefur þetta breytzt
mjög mikið á fáum árum, og er
skemmst að minnast grafíksýn-
ingar, sem haldin var í
Norræna húsinu í fyrra. Að-
sókn að þeirri sýningu fór langt
fram úr því, sem aðstandendur
hennar höfðu gert sér i hugar-
lund fyrirfram, og sala á mynd-
um sömuleiðis. Grafíkmyndir
hafa þá sérstöðu, að af þeim er
gert fleira en eitt eintak, þann-
ig að almenningur á hægara
með að eignast slík listaverk en
myndir, sem aðeins eru til í
einu eintaki. Lengi vel mun það
sjónarmið hafa verið ríkjandi,
að grafikin væri nokkurs konar
prentverk, og því ekki eftir-
sóknarverð til eignar, en þetta
hefur breytzt á undanförnum
árum.
I skrá sýningarinnar að Kjar-
valsstöðum er saga islenzkrar
grafiklistar rakin í stórum
dráttum. Þar er fyrst talið, að
sunnudagsútgáfa Alþýðublaðs-
ins hafi byrjað birtingu á gra-
fíkmyndum á forsíðu árið 1934
og haldið því áfram reglulega
um tveggja ára skeið. Um þátt
blaða í kynningu á grafíklist
segir ennfremur í sýningar-
skránni, að Þjóðviljinn hafi
byrjað slíkar kynningar árið
1975, en þess er ekki getið, að
innlend og erlend grafík hefur
jafnhliða annarri myndlist
skipað verðugan sess í Lesbók
Morgunblaðsins um margra ára
skeið. Félagið íslenzk grafík
var stofnað árið 1954, og voru
stofnendur þeir Jón Engilberts,
Jón Þorleifsson, Jóhannes Jó-
hannesson, Kjartan Guðjóns-
son, Veturliði Gunnarsson,
Benedikt Gunnarsson og Haf-
steinn Guðmundsson. Keypti
félagið litógrafíupressu þá, sem
mjög hefur komið við sögu gra-
fíklistarinnar hér á landi allar
götur síðan og er enn notuð við
kennslu i Myndlistar- og hand-
íðaskóla íslands.
Starfsemi félagsins lá að
mestu leyti niðri um margra
ára skeið en árið 1969 endur-
reisti Einar Hákonarson félag-
ið. Gegndi hann formennsku
um þriggja ára skeið, en stjórn-
ina skipa nú Jón Reykdal, sem
er formaður, Þórður Hall og
Richard Valtingojer Jóhanns-
son. Skipa þeir sýningarnefnd
ásamt Ólafi Kvaran.
i viðtali við Jón Reykdal kom
m.a. fram, að enda þótt viðhorf
manna galnvart grafík hafi
breytzt verulega á undanförn-
um árum, þá eru enn margir
sem setja grafíkmyndir skör
lægra en t.d. oliumyndir: „Þeg-
ar við vorum að viða að okkur
myndum á sýninguna urðum
við vör við þetta viðhorf hjá
fólki, sem við vissum að átti
myndir eftir ákveðna lista-
menn, og það taldi grafíkmynd-
irnar hálfgerðar eftirprentanir,
sem er náttúrlega hinn mesti
misskilningur."
Jón kvað áberandi hve áhugi
ungs fólks á grafíklist væri
meiri en hjá þeim, sem eldri
eru. „Þessi aldursflokkaskipt-
ing kemur lfka fram i félaginu,
þvf að meðalaldur þar er um 30
ár. Þetta fólk hefur langflest
stundað nám f Myndlistar- og
handfðaskólanum, en hefur
svo stundað framhaldsnám er-
lendis. Við eigum við þau vand-
kvæði að etja, að aðstaða til
vinnslu á graflkmyndum er
ekki fyrir hendi, því að verk-
stæði Myndlistar- og handíða-
skólans er ekki lengur opið öðr-
um en nemendum skólans. Við
höfðum þarna ágæta aðstöðu til
skamms tíma, en nú leggja svo
margir nemendur stund á gra-
fík að það er ekki lengur rúm
fyrir aðra. Félagið hefur mik-
inn hug á að bæta úr þessu
ástandi og verður reynt að
koma upp grafikverkstæði á
vegum þess sem allra fyrst. Við
eigum graffkpressu, sem skól-
inn er reyndar með í láni, en
þegar við höfum fengið hús-
Rætt við Jón
Reykdal,
Braga
r
Asgeirsson
og Einar
Hákonarson
næði og tæki til viðbótar ræðst
bót á þessu aðstöðuleysi, sem
háir okkur verulega um þessar
mundir.“
„Til að hrinda þessu verkefni
í framkvæmd skortir félagið
fjármuni, en við gerum okkur
vonir um að hafa nokkurn
ágóða af þessari sýningu. Til að
hjálpa frekar upp á sakirnar
erum við að athuga möguleika á
því að gefa út sérstakar möppur
með verkum félagsmanna og er
ætlunin að hafa 5 — 6 myndir f
hverri möppu. Við getum ekki
lagt út i slika útgáfu nema hafa
nokkra hugmynd um undirtekt-
ir, og því höfum við lagt fram
lista hér á sýningunni, þar sem
áhugafólk getur ritað nöfn sín,
án þess þó að um skuldbind-
ingu sé að ræða. Þá erum við
með happdrætti, og ef einhver
ágóði verður af öllu þessu renn-
ur hann óskiptur til grafíkverk-
stæðisins. Það er rétt að taka
fram, að verkstæðið er ekki
hugsað sem neitt einkaverk-
stæði fyrir félagsmenn, heldur
verksfæði fyrir alla þá, sem
vilja vinna við grafik,“ sagði
Jón Reykdal að lokum
— 0 —
Við spjölluðum um sýning-
una við Braga Ásgeirsson og
sagði hann m.a.:
„Sýningin er fróðleg úttekt á
fslenzkri grafíklist, en hún
hefði þurft meiri undirbúning,
þvi að ýmislegt vantar inn í til
þess að heildarmynd fáist nokk-
urn veginn. Þrátt fyrir þennan
annmarka tel ég sýninguna
mikið afrek og þeim, sem að
henni standa til mikils sóma.“
Um þróun grafíklistar hér á
landi sagði Bragi:
„Þegar ég kom heim frá gra-
ffknámi f Kaupmannahöfn árið
1956 höfðu aðrir myndlistar-
menn en Barbara og Jón Engil-
berts aðeins stundað grafik f
hjáverkum. Þegar ég kom hins
vegar heim fékk Lúðvfk Guð-
mundsson mig til að kenna gra-
fík í Handíðaskólanum, eins og
hann hét þá. Við kennsluna not-
aði ég mjög frumstæða litógra-
fíupressu, sem Halldór Péturs-
son var svo velviljaður að lána
skólanum.
Þetta var í fyrsta skipti, sem
samfelld kennsla í grafík fór
fram hér á landi, en nokkrum
árum áður hafði þýzkur maður,
Hans-Alexander Múller haldið
stutt grafíknámskeið í skólan-
um. Ég varð mjög hissa á því
hve áhugi á grafík varð mikill
hjá nemendum strax í upphafi.
Aðsókn var svo mikil, að
kennsla fór fram í sjálfboða-
vinnu eftir skólatima. Við upp-
haf næsta skólaárs á eftir var
ég staðráðinn f að halda ekki
áfram grafíkkennslunni þrátt
fyrir þrábeiðni Lúðvíks, og það
var ekki fyrr en nemendurnir
sjálfir lögðu fast að mér að
halda þessu áfram, að ég lét til
leiðast.
Ég fór svo til Múnchen árið
1958 og var þar i tvö ár. Þar
vann ég jöfnum höndum að litó-
grafíu, málmgrafík og máln-
ingu.
Meðan ég var í burtu kenndi
ensk kona grafík f Handfða-
skólanum annað árið og Stein-
þór Sigurðsson hitt, en við
heimkomuna tók ég við þar sem
ég hættí. Á þessum árum var