Morgunblaðið - 10.09.1976, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. SEPTEMBER 1976
Kommúnistum
á Ítalíu vex stöðugt
fiskur um hrygg
Frá því að Rómaríki leið und-
ir lok hefur ítalska þjóðin yfir-
leitt lítt kunnað fótum sinum
forráð, enda þótt hún hafi náð
langt á ýmsum sviðum. Nú hef-
ur hún brotið blað í sögu sinni
með því að koma sér upp hinni
furðulegustu aðferð til að
freista þess að varna því, að
hún rambi fram af heljarþröm-
inni. Þessi aðferð er fólgin í
myndun ríkisstjórnar, þar sem
kommúnistar hafa engan full-
trúa, en sem eigi að síður er
algerlega kominn upp á náð og
miskunn þeirra.
Það eru kristilegir demókrat-
ar, sem með völdin fara, en þeir
koma engu í kring nema með
aðstoð kommúnista, sem þeir
hafa opinberlega lýst yfir van-
trausti á. Án aðstoðar þeirra
geta þeir ekki barizt gegn verð-
bólgu, atvinnuleysi, spillingu,
skipulagsleysi og öðrum þjóðfé-
lagsmeinsemdum. Guilio
Andreotti forsætisráðherra er í
hinni verstu úlfakreppu. Hann
reynir með oddi og egg að
bægja kommúnistum frá völd-
um, en samtímis vinnur hann
að áætlunum til úrbóta í þjóðfé-
lagsmálum, sem eru þannig úr
garði gerðar að hann geti reitt
sig á fylgi þessara sömu
kommúnista við þær.
EKKI LENGUR
í„UTLEGГ
Kommúnistar eru þar með
sloppnir úr hinni pólitísku út-
legð, sem kristilegir demókrat-
ar hafa gert sér far um að halda
þeim í sem lengst. Þeim hefur
einn.g smám saman tekizt að
hasla sér völl á ýmsum öðrum
sviðum. Þeir hafa komizt til
valda í allmörgum bæjar- og
héraðsstjórnum í landinu. Þeir
njóta sívaxandi álits og virðing-
ar og ennfremur aukinna
áhrifa á þingi.
Forseti neðri deildar italska
þingsins er kommúnisti, og
kommúnistar eru formenn 7
þingnefnda. Þeir hafa að sönnu
engin ráðuneyti, en minni-
hlutastjórn kristilegra demó-
krata á á hættu að glata stuðn-
ingi þeirra, ef hún virðir óskir
þeirra að vettugi. Því má búast
við, að kommúnistar fái heiður-
inn af því, sem vel þykir til
takast, en verði ekki látnir sæta
ábyrgð á því, sem miður fer.
Undanfarin 30 ár hefur
kommúnistum stöðugt vaxið
fiskur um hrygg á ítalíu. Þeir
hafa aukið atkvæðamagn sitt
við þingkosningar úr 18.9% og
upp I 34.4%, en gengi kristi-
legra demókrata hefur á sama
tíma minnkað jafnt og þétt. Ár-
ið 1948 fengu þeir 48.5% af
greiddum atkvæðum, en i júní
sl. fengu þeir 38.7 %.
kommUnistar ekki
LENGUR
SNIÐGENGNIR
Mánuðum saman hefur
Enrico Berlinguer, hinn af-
burðasnjalli flokksleiðtogi,
hamrað á því, að ekki sé lengur
unnt að sniðganga kommúnista,
og að ekki sé hægt að stjórna
Italíu nema með þátttöku
Kommúnistaflokksins. Eins og
málin horfa við nú, virðist vart
hægt að komast hjá því að veita
um kunna rithöfundi
Aleksander Solzhenitsyn, en
hann sagði við mig í mjög löng-
um viðræðum, sem ég átti við
hann, að hann væri sannfærður
um, að ítalskir kommúnistar
myndu herma allt eftir flokks-
bræðrum sínum í Moskvu, og
ennfremur sagði hann: „Eitt er
sameiginlegt með öllum
kommúnistabyltingum. Menn
segja eitt áður en þeir ná völd-
um, en framkvæma hið gagn-
stæða eftir á.“
„Fyrir byltinguna lofaði Len-
in fjölmörgu. Hann lofaði þvf,
að allir myndu búa við óskert
ferðafrelsi, að engin ritskoðun
yrði I landinu, að bændur
skyldu eiga jarðir sínar og að
verkamenn myndu hafa með
höndum stjórn fyrirtækja."
Solzhenitsyn segir með miklum
áherzluþunga, að ekki hafi ver-
ið staðið við eitt einasta af þess-
um glæstu loforðum.
Siðan segir rithöfundurinn:
„Það er sjálfsblekking hjá
Vesturlandabúum að halda því
fram, að einræði í Rússlandi sé
I rauninni arfur frá liðnum
tíma þar i landi, og að Vestur-
löndum stafi engin hætta af
því, vegna þess að fortíð þeirra
sé öðruvísi. Ég legg engan trún-
að á það, sem frönsku og ítölsku
Kommúnistaflokkarnir hafa
fullyrt um fyrirætlanir sínar.
Við verðum að hafa það hug-
fast, að Lenin viðhafði ávallt
mikinn fagurgala, áður en hann
komst til valda, en þegar hann
var orðinn traustur i sessi
reyndist hann einræðisherra,
sem stjórnaði með járnaga."
ER TIL ANNARS
KONAR
KOMMUNISMI?
Ég dáist takmarkalaust að
Solzhenitsyn, hinu óskaplega
hugrekki hans og snilligáfu á
sviði bókmennta. Hins vegar
held ég, að hann sé heldur ein-
sýnn, vegna þess hversu illilega
hann hefur orðið fyrir barðinu
á kommúnismanum í Rúss-
landi, en það er hin eina tegund
kommúnisma, sem hann þekkir
af eigin raun.
En ég hef átt langar viðræður
við Berlinguer, og orðið stór-
hrifinn af ýmsu í málflutningi
hans. Mér virðist hann beita
rökvísi í fullyrðingum sfnum
um að kommúnistaflokkurinn
sé hlynntur aðild að Atlants-
hafsbandalaginu að svo stöddu.
Hvernig getur þetta verið rök-
víst, þar sem Atlantshafsbanda-
lagið er varnarbandalag, sem
beinist aðeins að einum höfuð-
andstæðingi, þ.e. Sovétríkjun-
um?
Ástæðan er tvíþætt.
Berlinguer trúir því statt og
stöðugt, að hægt sé að koma á
annars konar kommúnisma en
þeim, sem rfkir í Rússlandi, og
unnt sé að hafa í heiðri lýðræð-
isleg vinnubrögð. En hann ger-
ir sér einnig grein fyrir þvf, að
það gæti vel komið til greina, að
Sovétmenn eða fylgifiskar
þeirra reyndu að brjótast til
áhrifa í grannríkinu Júgóslavíu
einhvern tíma eftir lát Títós.
Og Berlinguer kærir sig ekk-
ert um að hafa Rússa eða rúss-
neska leppa við túnfótinn hjá
sér fremur en Tító árið 1948.
Hann vill, að Italia verði sjálf-
stæð í framtíðinni, og hann
leggur nú ásamt öðrum drög að
þeirri framtíð, sem hann vill
búa þjóð sinni.
Í^eUrJJork®tme0
■ - ^ M ’
Eftir C.L.
Sulzberger
einhverjum eftirmönnum hans
aðild að samsteypustjórn, sem
hefði að leiðarljósi hina marg-
tuggnu kenningu um „sögulega
málamiðlun“.
Hann ímyndar sér þessa
„málamiðlun" þannig, að allar
pólitískar hreyfingar á ítalíu að
undanskildum nýfasistum,
sameinist f „þjóðstjórn". Með
því móti væri hægt að koma í
veg fyrir hatrömm átök hægrí
og vinstri aflanna og einnig
myndun vinstri-fylkingar af því
tagi, sem áreiðanlega myndi
skipta Itölum í tvo strfðandi
hópa, og þar með væri hætta á,
að harmleikurinn frá Chile
endurtæki sig.
VARNAÐARORÐ
SOLZHENITSYNS
Stjórnmálaleiðtogar á Vest-
urlöndum hafa mjög skiptar
skoðanir á því, hverjar afleið-
ingar slíkt stjórnarsamstarf
ólfkra hagsmunahópa hefði á
Italíu. Margir eru sammála hin-
Fólk f Hong Kong safnast saman fyrir utan búðarglugga til
Afram óeirðir
í Höfðaborg
Höfðaborg 9. september —AP
FJÖLDI kynblendinga, eða lit-
aðra eins og þeir heita opinber-
lega I Suður-Afrfku, og svertingja
efndi enn til óeirða f Höfðaborg f
dag og var eldur borinn að mörg-
um húsum og verzlanir rændar.
Réðst iögreglan gegn fólkinu og
skaut meðal annars til bana átta
ára gamlan dreng. Er hann sá
þrettándi, sem týnir lffi f mót-
mælaaðgerðum sfðustu þriggja
daga f Suður-Afríku.
Eftir óeirðasama nótt, sem kost-
aði 5 manneskjur lífið, 12 særða
og 30 handtekna, samkvæmt opin-
berum tölum, byrjaði ókyrrð að
breiðast út á fimmtudag.
Drengurinn dó þegar lögreglan
hóf skothríð að múgi, sem hafði
brotizt inn f vfnbúð og ætlaði að
ræna hana. Gerðist þetta í bæjar-
hverfinu Nanenberg, sem ætlað
er kynblendingum.
Tveir menn voru skotnir til
bana á Sherwoodgarðs-svæðinu,
þar sem hundruð ungra kyn-
blendinga efndu til mótmælaað-
gerða og kveiktu í vínbúð og eyði-
lögðu bjórkrá. Farið var með
særðan ungling á sjúkrahús en
hann lézt eftir komu sína þangað.
Um 200 kynblendingar, starfs-
menn Somerset-sjúkrahússins í
Höfðaborg, allt frá skúringarkon-
um til lækna, lögðu niður vinnu í
dag og fóru f kröfugöngu undir
slagorðinu „samstaða með fórnar-
lömbum óeirðanna." Lögreglan
stöðvaði gönguna.
Yfir öllum borgarhverfum, sem
ætluó eru kynblendingum eða
svertingjum, mátti f dag sjá og
finna reyk eða táragasský. Víða
heyrðust skothvellir og strætis-
vagnaferðir stöðvuðust um stóran
hluta Höfðaborgar.
I Lusaka, höfuðborg Zambiu,
sagði William Schaufele, sendi
maður Fords, Bandaríkjaforseta,
að enn væri tími til að semja um
lausn kynþáttavandamálanna í
suðurhluta Afríku. Hann kom til
Lusaka frá Tanzanfu til viðræðna
við Kenneth Kaunda, forseta
Zambíu.
Flugmaðurinn farinn
til Bandaríkjanna
Tokyo 9 september
— AP, NTB
SOVÉZKI flugmaðurinn Ivanovich
Belenko fór á fimmtudag frá Tokyo
til Bandarlkjanna. þar sem hann hef-
ur fengið hæli sem pólitlskur flótta-
maður. Sl. mánudag lenti hann flug-
vél sinni á flugvelli I Japan, en vélin
er fullkomnasta orrustuþota sovézka
flughersins, af gerðinni Míg 25.
Áður en hann hélt frá Tokyo hitti
flugmaðurinn, sem er 29 ára gamall,
sovézka og bandariska embættismenn
Við starfsmann sovézka sendiráðsins
sagði Belenko: „Ég hef það gott og ég
vil ekki tala við neinn "
Sovézk heimild segir að Belenko hafi
setið i 30 metra fjarlægð frá starfs-
manni sendiráðsins sem sagðist af
þeim sökum ekki hafa getað borið
kennsl á flugmanninn með fullri vissu.
Segir sovézka sendiráðið að það sé
ekki vist að i raun og veru sé um
Belenko að ræða, vegna þess að það
hafi ekki fengið að sjá skýra andlits-
mynd af honum né hafi hann sýnt
persónuskilríki.
Japönsk yfirvöld neituðu að verða
við kröfu sovézka sendiráðsins um að
sovézkur læknir rannsakaði flugmann-
ínn og hernaðarfulltrúi þess fengi að
hitta hann ásamt öðrum sendiráðs-
manni. Að sögn áðprnefndrar sovézkr-
ar heimildar var sovézkum sendimanni
ekki leyft að lesa skeyti frá eiginkonu
og fjögurra ára syni Belenkos fyrir
hann
Belenko fór með farþegaflugvél, sem
átti að fara til Minneapolis, en ekki er
vitað hvar hann muni setjast að
Sovézkir fjölmiðlar hafa enn ekkert
sagt um flótta flugmannsins
20 japanskir flugvélafræðingar
halda áfram rannsóknum sinum á Mig-
25 þotunni, en byggingu hennar,
tækjabúnaði og flugeiginleikum hafa
Rússar vandlega haldið leyndum
Sovétrikin hafa mótmælt þvi við Jap-
ani að þeir skuli ekki hafa skilað þot-
unni og framselt flugmanninn