Morgunblaðið - 28.11.1976, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. NÓVEMBER 1976
í»;r0imMafoíifo
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjórn Jóhannsson.
Árii Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. slmi 10100
Aðalstræti 6. slmi 22480
Áskriftargjald 1100.00 kr. á mánuði innanlands
j lausasolu 60.00 kr. eintakið.
ing Alþýðusambands ísl-
ands kemur saman til
fundar á nr.orgur ' fyrsta skipti í
fjögur ár Áður voru ASÍ-þing
haldin á tveggja ára fresti en
því var breytt á síðasta þingi,
sem haldið var árið 1 972 Má
því gera ráð fyrir, að fulltrúar
verkalýðsfélaganna h?fi margt
að ræða Poxt verkefni ASI-
þings séu vafalaust mörg og
fjölbreytileg má þó ganga út
frá því sem visu, að umræður
um kjaramál muni setja svip
sinn á þetta þing eins og svo
oft áður.
Þegar þing ASÍ kom saman
tíl fundar fyrir fjórum árum var
svokölluð vinstri ,tjórn við völd
í landinu. Ekki þarf að draga í
efa, að margir forystumenn
verkalýðshreyfingarinnar hafi
bundið miklar vonir uið þá rikis-
stjórn enda áttu sæti í henni
tveir forsetar ASÍ, fyrst Hanni-
bal Valdimarsson og síðar
Björn Jónsson. Þegar upp var
staðið hefur þó væntanlega
þessum sömu forystumönnum
verkalýðshreyfingar verið orðið
Ijóst, að vinstri stjórn er ekkert
töfraorð fyrir verkalýðssamtök-
in. í raun og veru má segja, að
vinstri stjórnin hafi að lokum
gert allt það í kjaramálum laun-
þega, sem verkalýðshreyfingin
um árabil hefur gagnrýnt
stjórnvöld fyrir, þ.á.m. að
breyta gildandi kjarasamning-
um, afnema visitölubindingu
launa og margt fleira. Að auki
varð verðbólgan stjórnlaus á
þeim árum og ekkert er meira
áfall fyrir launþega. Þess vegna
ætti reynslan af síðustu vinstri
stjórn að hafa sýnt verkalýðs-
hreyfingunni og sannað að af-
koma launþega er ekki betri
undir vinstri stjórn.
Því hefur verið haldið fram,
að núverandi ríkisstjórn væri
..fjandsamleg" verkalýðshreyf-
ingunni, hún væri ,,hægri
stjórn" og „íhaldsstjórn" Þetta
er auðvitað fráleitt viðhorf, sem
á við engin rök að styðjast.
Auðvitað er sú ríkisstjórn, sem
við völd situr í landinu, ekki
fjandsamleg einum eða öðrum.
Henni hefur verið falið það
verkefni að leiða málefni lands
og þjóðar um fjögurra ára
skeið. Hún tók við stjórn lands-
ins, þegar efnahagsmál þjóðar-
innar voru komin i algert öng-
þveiti, óðaverðbólga geisaði,
og gjaldeyrissjóðir tómir. Það
var ekki öfundsvert hlutskipti
að taka við stjórnartaumunum
á þeim tima og við þær aðstæð-
ur. Á þessum tveimur árum
hefur ríkisstjórnin fært fisk-
veiðilögsöguna út í 200 mílur
og haldið þannig á þeim mál-
um gagnvart Bretum, sem hafa
verið okkur erfiðastir viðureign-
ar, að i næstu viku, meðan
ASÍ-þing stendur yfir, munu
allir brezkir togarar hverfa af
íslandsmiðum í fyrsta skipti í
aldir, samkvæmt samningum,
sem forystumenn ASÍ töldu
svikasamninga! Annað mikið
hagsmunamál launþega er að
sjálfsögðu að dregið verði úr
verðbólgunni. Á þessum tveim-
ur árum hefur ríkisstjórninni
tekizt að halda þannig á mál-
um, að verðbólgan hefur
minnkað um nær helming.
Þetta er ekki nógu góður
árangur en verulegur samt og
skiptir höfuðmáli fyrir laun-
þega. Hitt er auðvitað alveg
Ijóst, að dýrtiðin er geysileg og
hefur kreppt mjög kjör hins
almenna launamanns. Verðlag
á nauðsynjavörum hefur hækk-
að það mikið, að launþegar
eiga afar erfitt með að láta
enda ná saman. Þetta er stað-
reynd, sem menn verða að
horfast í augu við. Þess vegna
er eðlilegt, að frá verkalýðs-
hreyfingunni komi kröfur um
kjarabætur. Hvernig er hægt
að tryggja þær? Enda þótt verð-
lag á afurðum okkar erlendis
hafi farið hækkandi er alveg
Ijóst, að ný launasprenging í
vor mundi hafa hinar alvarleg-
ustu afleiðingar fyrir þjóðarbú-
ið. Verðbólgan mundi magnast
á ný, staða atvinnufyrirtækj-
anna og þá sérstaklega sjávar-
útvegs versna mjög, þar sem
ekki er hægt að búast við
áframhaldandi hækkunum af-
urða okkar erlendis o.sv.frv.
Þessa sögu þarf ekki að rekja
áfram. Hana þekkja allir.
Spurningiri nú er því sú með
hverjum hætti unnt er að
tryggja kjarabætur án þess að
um miklar beinar launa-
hækkanir verði að ræða. Þetta
er í rauninni spurning, sem
snýr ekki sízt að ríkisstjórninni.
Það hefur jafnan á hinum siðari
árum verið stefna Alþýðu-
sambandsins að það skipti ekki
höfuðmáli í hvaða formi kjara-
bótin komi og telja verður að sú
stefna sé óbreytt. Nú þurfa
menn að átta sig á því í sam-
einingu, hvort unnt er að
tryggja hinum lægstlaunuðu,
sem eru fyrst og fremst
ákveðnir hópar ófaglærðra
verkamanna, iðnverkafólk,
ákveðnir hópar i verzlunar-
mannastétt og meðal opinberra
starfsmanna og ýmsir lífeyris-
þegar kjarabætur, þótt aðrar og
betur launaðar stéttir geti ekki
búizt við kjarabótum til jafns
við þá sem best eru settir. Hér
kemur margt til greina.
Hugsanlegt er að ná fram
kjarabótum með skattalækkun-
um. Vandinn er sá, að hinir
lægstlaunuðu borga litinn sem
engan tekjuskatt. Útsvarið,
sem er brúttóskattur, kann hins
vegar að vera orðið þessu fólki
nokkur byrði. Hugsanlegt er
einnig að færa niður verðlag á
nauðsynjavörum í landinu með
ýmsum hætti. Þau tæki, sem
ríkisstjórnin hefur yfir að ráða í
því sambandi, eru tollar, sölu-
skattur og niðurgreiðslur. Aðal-
atriðið er, að launasprenging,
sem margir telja sig sjá fyrir í
vor, tryggir engum raunveru-
lega kjarabót og kemur verst
við þá, sem sízt skyldi, þ.e.
hina lægstlaunuðu. Þjóðin
væntir þess, að að það þing
Alþýðusambands íslands, sem
saman kemur á morgun, muni
taka ábyrga afstöðu til kjara-
mála, og þá um leið getur
verkalýðshreyfingin gert kröfur
til þess að ríkisstjórn og Alþingi
komi til móts við sjónarmið
verkalýðssamtakanna.
Þing ASÍ
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. NÓVEMBER 1976
21
jarðskjálfti”
Helga Ingunn Sturlaugsdóttir slapp ómeidd úr sprengingunni og
vann við það I gærdag að tlna saman heila hluti úr búslóðinni.
Séð inn I stofuna
„Hélt fyrst að þetta væri
— ÉG HÉLT fyrst að þetta
hefði verið jarðskjálfti, en þeg-
ar ég leit út um giuggann og sá
að öll hin húsin stóðu uppi sá
ég að eitthvað annað hafði
gerzt, sagði Helga Ingunn Stur-
laugsdóttir, I viðtali við Morg-
unblaðið i gær en hún svaf I þvi
eina herbergi i húsinu að Vest-
urgötu 32 á Akranesi, sem ekki
skemmdist i hinni miklu
sprengingu þar í fyrrinótt. —
Ég veit ekki hvort ég varð
hrædd, ég vissi eiginlega ekk-
ert af mér, þetta gerðist svo
snöggt, sagði Helga.
Rannveig Böðvarsson, móðir
Helgu, kallaði til hennar fljót-
lega eftir sprenginguna og að-
varaði hana. — Mamma hafði
dottið niður á fyrstu hæðina í
gegnum gat á gólfinu þegar
hún ætlaði að fara niður stig-
ann, sem fór i sprengingunni.
Hún sagði mér að bíða eftir
hjálp og það gerði ég, ég hef
ekki hugmynd um hve langan
tíma það tók og veit í rauninni
ekki af mér fyrr en ég var kom-
in út í garðinn, sagði Helga.
Helga vann að því i gær að
safna saman þvi sem ekki eyði-
lagðist og flytja það I geymslu. I
húsi við Vitastiginn hitti Morg-
unblaðið hins vegar að máli þá
tvo menn, sem fyrstir komu á
vettvang og björguðu mæðgun-
um út úr húsinu. Sigurður
Gunnarsson var á leið eftir
Vitastígnum, er hann heyrði
sprenginguna. Hann vissi ekki
hvað var að gerast fyrst í stað,
en lét það verða sitt fyrsta verk
að hlaupa í næsta hús og
hringja á lögregluna.
— Siðan hljóp ég út að hús-
inu og á eftir mér kom Stefán
Jónsson, segir Sigurður. — Ég
skreið inn um glugga á fyrstu
hæðinni, en sá lítið fyrir gufu
þegar inn var komið. I samein-
ingu hjálpuðumst við Stefán
siðan að þvi að bera Rannveigu
út úr húsinu, en siðan fórum
við inn aftur og upp um gat á
stigapallinum skriðum við upp
á gólfið og hjálpuðum Helgu
einnig út, segir Sigurður Gunn-
arsson.
Sigurður Gunnarsson og Stefán
Jónsson björguðu mæðgunum
út úr húsinu.
Verðlagning og
innflutningur
Það vakti mikla athygli, þegar
sjónvarpið sendi nýlega út samtal
við verðlagsstjóra þar sem fram
kom að innkaupsverð á nokkrum
vörum frá Bretlandi var mun
hærra til okkar en menn eiga að
venjast í Bretlandi sjálfu. Við-
brögð stórkaupmanna hafa ekki
síður vakið athygli, enda brugðu
þeir hart við, kölluðu saman
blaðamannafund og gagnrýndu
sjónvarpsþáttinn harðlega. I
fréttatilkynningu þeirra segir
m.a. svo: „Þá vill félagið (Félag
Islenzkra stórkaupmanna) nota
þetta tilefni til að gagnrýna þau
vinnubrögð sjónvarps og verð-
lagsstjóra að birta umræddar
upplýsingar um tiltekin vöru-
merki án þess að hlutaðeigandi
innflytjendur eða félagið fengju
tækifæri um leið til að gefa skýr-
ingar á þeim verðmun, sem um-
rædd könnun leiddi í ljós.“
Á blaðamannafundi með stór-
kaupmönnum kom fram, að skýr-
ingar væru á þeim niðurstöðum,
sem verðlagsstjóri komst að i ferð
sinni til Bretlands, en þar kann-
aði hann innkaup íslenzkra inn-
flytjenda erlendis og kom fram
munur á innkaupsverði íslenzkra
innflytjenda og brezku heildsölu-
verði, sem nemur átján til tuttugu
og sjö prósentum. Skýringar stór-
kaupmanna á fyrrnefndum blaða-
mannafundi eru m.a. þær, að verð
á þeim vörum, sem um er að ræða,
er boðið innflytjendum þessa
varnings, hvar sem er í heiminum
og því ekki um að ræða neitt
sérverð fyrir íslenzkan markað.
Þá segja stórkaupmenn ennfrem-
ur, að skýringar séu á verðmunin-
um, sem fram kom, þ.e. að vörurn-
ar eru keyptar með skilmálum,
sem nefnast frítt um borð í
Felixstowe, — „flutningskostnað-
ur innanlands í Bretlandi er því
innifalinn, auk hafnargjalda og
afgreiðslugjalds... Vörurnar eru
sérpakkaðar í útflutningsumbúð-
ir, sterka tvöfalda pappakassa
með millilögum, og fljótandi
vörur eru i sérstökum flöskum
með traustum töppum. Þessar
ytri umbúðir eru dýrari og vand-
aðri en þær umbúðir, sem notaðar
eru á innanlandsmarkaði i Bret-
landi.
Vegna sjóflutninga til Islands
og smæðar sendinga þarf að hand-
pakka vörurnar í mörgum tilfell-
um og breyta stillingu véla og
veldur þetta allt saman auka-
kostnaði." Og loks segja innflytj-
endur, að brezkar verksmiðjur
veiti „magnafslátt til brezkra
verksmiðjuaðila vegna stórinn-
kaupa.“
Óiafur Johnson tók á blaða-
mannafundinum dæmi um vöru,
sem nefnd hafði verið í samtals-
þættinum með verðlagsstjóra, og
sagði ástæðurnar fyrir þvi að is-
lenzkur innflytjandi greiddi
meira en enskur kaupmaður fyrir
t.d. eina dós af Heins-bökuðum
baunum m.a. þá, „í fyrsta lagi
væru mun vandaðri umbúðir utan
um vöruna, ef hún ætti að fara til
tslands og búast mætti við að hún
yrði fyrir hnjaski á leiðinni. Þá
þyrfti að aka vörunni frá verk-
smiðjunni til hafnar í Felixstowe
og væri það yfir hundrað kíló-
metra leið, mikil pappirsvinna
væri i sambandi vió flutninginn
til íslands og i mörgum tilfellum
umskipun." Með allt þetta í huga
sagði Ólafur, að verð til íslenzkra
aðila væri engan veginn óeðlilega
hátt, eins og hann kemst að orði.
Annar kaupmaður, Jón Guð-
bjartsson, sagði, að um sinar
vörur gegndi að flestu leyti hið
sama og þær vörutegundir, sem
Ólafur hafði nefnt, en kvaðst vilja
koma þvi á framfæri, „að flest
það, sem sagt hefði verið, um
Cerebos-salt I sjónvarpsþættinum
hefði verið rangt.“
Það er að sjálfsögðu léleg
frammistaða sjónvarpsins að
nefna vörutegundir að innflytj-
endum fjarstöddum og hafa svo
ekki upp á réttar upplýsingar að
bjóða. Gagnrýni Félags íslenzkra
stórkaupmanna um þáttinn á því
við rök að styðjast, og mættu
menn hugleiða það, áður en efnt
verður til nýrrar krossferðar. Þá
kom það fram hjá stórkaupmönn-
um, að hluti hins opinbera væri
orðinn allt of mikill I vöruverði,
„þar sem tollar eru of háir á
mörgum vörutegundum enn sem
komið er, þrátt fyrir EFT(
aðild. Rikið tekur allt upp I 70
toll af matvörum, auk þess 18%
vörugjald ofan á tollinn af mörg-
um nauðsynjavörum, og loks 20%
söluskatt af öllu saman.“
Þess ber að geta að á blaða-
mannafundinum, sagði Jón Magn-
ússon, að hann fagnaði þó þeim
ummælum Georgs Ólafssonar
verðlagsstjóra, i fyrrnefndum
sjónvarpsþætti, að koma bæri á
frjálsri verðmyndun, eins og
hann komst að orði. Með því móti
fengist hagstæðast vöruverð og
hefði þetta verið eitt helzta bar-
áttumál Félags islenzkra stór-
kaupmanna í mörg ár. Þess má
geta að þetta hefur einnig verið
stefnuskráratriði í Morgunblað-
inu frá upphafi. Því að í raun og
veru er frjáls samkeppni eíni
rétti verðmyndunargrundvöllur-
inn, enda hefur reynslan verið sú
í þeim löndum, þar sem slíkt hef-
ur tiðkast og verðskyn viðskipta-
vina hefur ekki verið brenglað
með þeim hætti, sem hér hefur
orðið, og má þar t.d. nefna Vestur-
Þýzkaland. Sú verðmyndunar-
regla sem hér .. hefur ríkt, með
verðlagshömlum ýmiss konar,
hefur leitt til þess, að almenning-
ur hefur ekki talið ástæðu til að
leggja á sig að fylgjast með verð-
lagi, en ætlast til þess að opinber-
ir aðilar sjái um allt slikt. Hver
maður getur séð I hendi sér, að
slíkt skapar hvorki áhuga né löng-
un til að fylgjast með því, sem er
að gerast i viðskiptamálum.
1 fyrrnefndri fréttatilkynningu,
segja stórkaupmenn ennfremur:
„Ef hér rikti frjáls verðmyndun
myndi innflytjandi frekar leita
eftir hagkvæmari innkaupum,
þar sem álagning gæti þá hreyfst í
prósentutölu, þó svo að krónutala,
sem hann tæki, yrði svipuð og
áður. A hinn bóginn gæti neyt-
andi fengið verðlækkun og stöð-
ugra verðlag þar sem margföldun-
aráhrif álagningar, tolla og sölu-
skatts minnkuðu."
Grundvöllur
heilbrigðs
þjóðfélags
Það hlýtur að vera röng stefna,
að þeir innflytjendur séu beinlin-
is verðlaunaðir, sem kaupa inn
með óhagstæðari kjörum en aðrir,
en það er I raun og veru gert með
því, að veita þeim heimild til að fá
meira í aðra hönd, eftir því sem
varan er dýrari i innkaupi. Þetta
hefur áreiðanlega haft slæm
áhrif, bæði á neytendur og ekki
siður verzlunarstéttina, og slævt
áhuga manna á frjálsri verzlun,
sem er einn af grundvöllum heil-
brigðs þjóðfélags. Vmsir hafa
gengið á lagið og menn treysta
ekki öllum kaupmönnum lengur
fyrir frjálsri verðmyndun. Því er
ekki út í hött að ætla, að viss
tortryggni hafi skapazt og fólk
vilji halda í það hálmstráið, sem
þvi er nærtækast, þ.e. ákvarðanir
og eftirlit opinberrar verðlags-
skrifstofu.
Loks er ekki hægt að ganga
fram hjá þeirri staðreynd, að ýms-
ir kaupmenn hafa sjálfir komið
óorði á verzlunina. Þeir berast
mikið á, hagnast augsýnilega úr
hófi fram, að áliti almennings, á
sama tima og þeir barma sér. Bör
Börssonar eru ekki fulltrúar
verslunarstéttarinnar, a.m.k. ekkv\
þess bezta sem hún hefur upp á
að bjóða. Nýlega hafa birzt samtöl
í vikublaði við nokkra nýríka
kaupmenn og hafa þau verið með
þeim hætti, að þau hafa fremur
vakið tortryggni en skilning og
samúð með málstað verzlunarinn-
ar. Auðæfi þeirra og allsnægtir
hafa verið tíundaðar, jafnvel full-
yrt að Salómon konungur hefði
ekki haft efni á þvi að búa I þeim
lúxusumbúðum, sem myndir eru
birtar af ásamt eigendum. Þá
hefur jafnvel í sliku samtali verið
gert lítið úr frjálsri álagningu og
þeirri frjálsu verðmyndunar-
reglu, sem ein er í samræmi við
frjálsa verzlun, og heilbrigða sam-
keppni og leitt getur til hagstæð-
ari og betri vörukaupa en tíðkast
þegar hömlur og verðlagshöft eru
látin ráða ferðinni.
Kaupmenn, og þá ekki sist stór-
kaupmenn, ættu einstaka sinnum
að líta i eigin barm og gagnrýna
sjálfa sig og félaga sína, þegar
málstaður þeirra er illa túlkaður
— og jafnvel með þeim hætti, að
alið gæti á tortryggni og úlfúð i
garð verzlunarinnar. Það vekur
ekki sizt tortryggni þegar menn
kunna ekki að greina á milli eigin
fyrirtækis og einkalífs.
Kaupmenn ættu ekki sízt að
íhuga þessar staðreyndir, þegar
þeir fjalla um erfiðleika sina og
verzlunarinnar og gagnrýna þá,
sem skella skollaeyrum við kröf-
um þeirra um heilbrigðari og hag-
kvæmari verzlunarhætti. Frum-
skilyrðið er, að kaupmenn sjálfir
vinni málstað sinum það gagn,
sem nauðsyn er; að þeir vinni
trúnað almennings og geti, síðast
en ekki sízt, sannfært almenn-
ingsálitið um, að frelsi verði ekki
misnotað í viðskiptum, heldur
muni það leiða til góðs, bæði fyrir
verzlunina og almenning í land-
inu.
Hrognamál og
vafasamar
reglur
Frá blaðamannafundi kaupmanna
Georg Ólafsson
Fram kom hjá verðlagsstjóra,
að óhæfileg verðlagning væri á
leikföngum, 100—200%, og það
hafi hann séð eftir könnun sina I
London. En hvers vegna vissi
hann þetta ekki aður fyrst verð-
lagsskrifstofan fær alla verðút-
reikninga áður en varan er seld,
hvort sem hún heyrir undir verð-
lagsákvæði eða er frjáls? Af
hverju var engin athugasemd
gerð af hans hálfu við viðkomandi
innflytjanda fyrst verðlagsskrif-
stofan telur, að hér sé um okur-
álagningu að ræða — eða er full-
víst að leikföng séu dýrari hér á
landi en í nágrannalöndum, t.a.m.
Danmörku? Það væri í þágu
ábyrgra innflytjenda, að slikt mál
væri upplýst, en ekki tekið sem
dæmi um almennan óheiðarleika
í verzlun. Hér er þó ekki við kaup-
menn eina að sakast, þvi að sam-
vinnuhreyfingin er einn stærsti
innflytjandi leikfanga.
Ástæða er til að gruna ríkið um
að - vilja hafa álagningarfyrir-
komulagið með þeim hætti sem
raun ber vitni, vegna þess, að þvi
dýrari sem varan er I innkaupi
því meir rennur til rikisins, i toll-
um, vörugjaldi og söluskatti.
Þannig fær rikið tækifæri til að
selja erlendan gjaldeyri á marg-
földu gengi. Það mun jafnvel vera
heimild fyrir því í tollskránni, að
reikna megi aðflutningsgjöld mið-
að við heimsmarkaðsverð, þó að
varan sé keypt á hálfvirði, og sér
hver maður I hendi sér, að slíkt
örvar innflytjendur ekki til að
kaupa ódýrt, því að í raun og veru
getur slik heimild kallað á sið-
leysi í verzlun og viðskiptum.
I reglum tollskrárinnar um
undirboðs og jöfnunartolla, 26. og
27. greinum, segir svo:
26. g’r.
„Nú má ætla, að erlend vara sé
flutt inn eða boðin fram með und-
irboðskjörum (dumping) og slikt
geti stofnað innlendum atvinnu-
rekstri í hættu eða torveldað
hann að mun, og má þá fjármála-
ráðherra leggja á sérstakan und-
irboðstoll til að hamla gegn slik-
um viðskiptum.
Þá má fjármálaráðherra í sama
skyni og með sömu skilyrðum
leggja á sérstakan jöfnunartoll, ef
ætla má, að útflutningsverðlaun,
uppbætur, endurgreiðslur o.þ.h.
erlendis hafi sams konar áhrif
hér á landi og getið er i 1. málsgr.
þessarar gr.
Akvarðanir fjármálaráðherra
um þetta efni taka gildi frá og
með þeim degi, sem þær eru birt-
ar I A-deild Stjórnartiðinda.
Undirboðs- og jöfnunartolla má
ekki leggja á til lengri tima en 6
mánaða i senn.
27. gr.
Með undirboði eða undirboðs-
kjörum í lögum þessum er átt við
það, ef erlend vara er flutt inn
eða boðin fram
a. á verði, sem er lægra en sam-
bærilegt verð í útflutningsland-
inu á tilsvarandi vöru við venju-
leg viðskiptaskilyrði, eða
b. ef slikt verð er ekki fyrir hendi
I útflutningslandinu, þá annað-
hvort
1. á verði, sem er lægra en hæsta
útflutningsverð á tilsvarandi vöru
til einhvers annars lands, eða
2. á verði, sem er lægra en fram-
leiðslukostnaður vörunnar í upp-
runalandinu, að viðbættu sann-
gjörnu álagi fyrir sölukostnaði og
ágóða.
Við samanburð þann, er um
ræðir í 1. málsgr., skal taka tillit
til mismunandi sölu- og af-
greiðsluhátta, flutningskostnað-
ar, skatta og annars sliks aðstöðu-
munar, sem skipt getur rnáli."
Þessi ákvæði eru vist höfð til að
vernda innlendan atvinnurekst-
ur, eins og segir I upphafi 26.
greinar, og er slikt að sjálfsögðu
réttlætanlegt, en þá ætti hrein-
lega fremur að tilgreina í reglun-
um, hvaða vörur talið er nauðsyn-
legt að vernda, en láta þetta ekki
ná alfarið til alls innflutnings, þvi
að með því er góðum innflytjend-
um hegnt að ástæðulausu. I skjóli
tollfrelsis hafa útlendingar kom-
ist inn á íslenzkan veiðafæra-
markað með undirboðum. Þess
má geta að veiðarfæri hafa verið
tollfrjáls til skamms tíma, en ef
þessi iðnaður hefði fengið toll-
vernd, hefði hann nú betri að-
stöðu, að ýmissa áliti.
Þá hefur komið fram, að ef inn-
flytjendur reiknuðu umboðslaun
hér heima, ætti að vera unnt að
komast hjá því að aðflutnings-
gjöld legðust á umboðslaun, en
rikið heimtar sitt; samkvæmt toll-
skrá um þóknanir ber að reikna
umboðslaunin inn í eðlisverð vör-
unnar, eins og það er nefnt, þann-
ig að þóknun, sem næmi t.d. 5%
kostar neytapda 15%, þegar rikið
hefur tekið sitt. Innflytjendur
verða að fara eftir reglum og þvi
er varla raunhæft að taka dæmi,
sem brýtur i bága við þær reglur,
sem þeim eru settar. Af vöru, sem
kostar samkvæmt fyrrgreindri
skilgreiningu 400 krónur út úr
verzlun hér á landi, hefur ríkið
tekið helminginn eða 200 krónur,
ef um er að ræða bannvarning,
sem verðlagsstjóri gerði að um-
talsefni í fyrrnefndum sjónvarps-
þætti.
Hitt er svo annað mál, að regl-
urnar um þóknanir eru nánast
óskiljanlegar og ágætt dæmi um
það opinbera hrognamál, sem
fólki er boðið upp á og ætlazt er
til að það skilji. Klásúlan um
þóknanir er svohljóðandi i toll-
skránni — og ekki úr vegi að
ljúka þessu Reykjavíkurbréfi
með tilvitnun í slikar gullaldar
bókmenntir:
„Bæði sölu- og innkaupsþókn-
anir skulu meðtaldar í eðlisverð-
inu. Er þvi ekki heimilt að leyfa
frádrátt frá vörureikningsfjár-
hæðinni vegna sölulauna, sem í
henni kann að vera reiknað með
til umboðsmanns, sem komið hef-
ur viðskiptunum í kring. Nemi
fjárhæð sú, sem tilgreind er á
vörureikningi, söluverði til kaup-
anda að frádreginni slíkri þóknun
(annað hvort þannig, að frádrátt-
urinn sé sýndur eða gerður nettó-
reikningur), skal skýrt frá þókn-
uninni og hún talin með í eðlis-
verðinu, án tillits til þess, hvort
kaupandinn á að standa seljand-
anum skil á henni eða greiða hana
umboðsmanni beint. Innkaups-
þóknun til umboðsmanns skal
einnig látin uppi og talin með í
eðlisverðinu. Það sem hér hefur
verið sagt um þóknun til umboðs-
manns, á einnig við um þóknun til
umboðssala (varðandi innflutn-
ing varnings sem umboðsvöru-
birgða, sjá 2.4.4). Um þóknanir
allar, af hvaða tagi sem er, gildir
sú regla, að engu skiptir, hvort
þóknunin er greidd aðila innan
eða utan Islands.“