Morgunblaðið - 28.11.1976, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. NÓVEMBER 1976

Rætt við Vilhjálm Einars-
son, þættir úr íþrótta-
ferli hans rifjaðir upp
„Einn af ykkur, utan af landi, sem flestir
álitu að aldrei gæti orðið annað né meira en
sæmilegur kúluvarpari, og beztu þjálfarar
landsins álitu að ekki kynni að hlaupa og
þyrfti að hætta að vera útskeifur, var annar í
keppni á Ólympíuleikunum.
Hvað getið þið ekki???“
Þannig spurði Vilhjálmur Einarsson um
leið og hann hvatti íslenzka íþróttaæsku til
dáða fyrir 20 árum. Hann hafði þá unnið það
glæsilega afrek að verða annar í þrístökks-
keppni Ólympíuleikanna í Melbourne í
Ástralínu og mældist stökk hans 16.26 metrar
og var í nokkurn tíma Ólympíumet í grein-
inni. Mikið vatn hefur runnið til sjávar sfðan
þessi víkingur utan af tslandi kom íþrótta-
fólki um allan heim á óvart. Þessi hái Ijós-
hærði Austfirðingur hafði gert það sem eng-
inn átti von á.
Þetta var 27. nóvember 1956, eða fyrir
nákvæmlega 20 árum. Vilhjálmur er nú orð-
inn 42 ára gamall og er skólastjóri héraðsskól-
ans á því forna menntasetri og höfuðbóli
Reykholti í Borgarfirði. Við lögðum leið okk-
ar þangað einn fallegan haustdag fyrir
nokkru og ræddum við Vilhjálm Einarsson,
manninn, sem ungt fólk á tslandi þekkir
aðeins í fjarlægð, en fólk, sem komið er yfir
þrítugt, telur sig enn eiga nokkurn hluta f.
FÓTBOLTI
OG FRJÁLS-
ÍÞRÓTTAFÉLAGIÐ
SVANURINN
Fyrstu kynni Vílhjálms Einars-
sonar af íþróttum voru austur á
Fjörðum, en þar ól hann aldur
sinn allt fram aó því að leið hans
lá í Menntaskólann á Akureyri.
Frjálsar íþróttir voru þó ekki ofar
á vinsældalistanum en sund og
knattspyrna. Vílhjálmur er fædd-
ur á Hafranesi við Reyðarfjörð 5.
júní 1934 og átti heima á Reyðar-
firði þar til hann fluttist með for-
eldrum sínum 11 ára gamall til
Egilsstaða og varð fjölskyldan
meðal þeirra fyrstu sem fóru að
búa í hinu unga þorpi þar.
— Fyrstu kynni mín af íþrótt-
um voru þau, að við strákarnir á
Reyðarfirði keyptum okkur fót-
bolta í félagi, segir Vilhjálmur í
viðtali við Morgunblaðið. — Ætli
við höfum ekki borgað 2 krónur
hver fyrir boltann og fengið að
hafa hann í geymslu í 2—3 daga
hver okkar. Frjáisum íþróttum
kynntist ég hins vegar fyrst á
Seyðisfirði, þegar ég var með í því
ásamt Kristjáni Ingólfssyni nú-
verandi námsstjóra og fleirum að
stofna Frjálsíþróttafélagið
Svaninn.
A uppvaxtarárum sínum dvald-
ist Vilhjálmur á mörgum stöðum
á Austurlandí, en faðir hans var
byggingameistari og ferðaðist
mikið um starfs síns vegna. Á
Eiðum dvaldi Vilhjálmur t.d. tals-
vert og segir okkur frá því, að
sundíþróttin hafi þá átt hug hans
allan. Sumarið sem Vilhjálmur
varð átta ára starfaði faðir hans
þar og voru haldin sundnámskeið
fyrir Austfirðinga í sundlauginni
á Eiðum. Voru þrjú námskeið í
gangi mestan hluta sumarsins og
var Vilhjálmur þrisvar á dag í
lauginni með öllum hópunum.
— Ég var yfirleitt í sveit á
sumrin eins og svo margir strákar
og hafði örugglega mjög gott af
því. Ég var kúasmali á Mýrum í
Skriðdal og það voru talsverð
hlaup á eftir kúnum, en þó aðal-
lega við leitína að þeim. etta
breyttist þó eitt sumarið þvi þá
kom simi á bæinn og í stað þess að
leita kannski langt yfir skammt
létum við kúasmalarnir á Mýrum
og bænum beint á mótí, Eyrarteig
duga að hringja okkur saman.
Hann gat sagt mér hvar mínar
beljur voru og öfugt.
— Ekki má gleyma þeim frænd-
um mínum Þorvarði og Tómasi
Árnasyni alþingismanni, sem báð-
ir voru framarlega í frjálsum
íþróttum á Austurlandi. Tómas
var t.d. góður í stangarstökki og
átti Austurlandsmet í spjótkasti.
Þeir hafa sjálfsagt ýtt undir
áhuga minn á frjálsum íþróttum,
segir Vilhjálmur.
NEITAÐI AÐ
TRtJA TÖLUNUM
Leið Vilhjálms Einarssonar lá
síðan til Akureyrar árið 1950 og
þar hóf hann nám í Menntaskól-
anum. Tók hann þar þátt í ölium
íþróttagreinum, sem iðkaðar voru
innan skólans undir forystu Her-
manns Stefánssonar íþróttakenn-
ara og segir Vilhjálmur það hafa
verið mjög gott fyrir sig að hafa
komizt í tæri við svo margar og
ólikar íþróttagreinar.
— Þegar kom að landsmóti ung-
mennafélaganna á Eíðum árið
1951 var ég mjög óráðinn í hvaða
grein ég ætti að taka fyrir. Hafði
alltaf verið frekar þungbyggður
og upp úr fermingu hafði ég helzt
hugsað mér að ég gæti örðið
sæmilegur í kastgreinum, t.d.
kúluvarpi og kringlukasti. En
þegar svo landsmótið var haldið
árið 1951 svo að segja alveg v.ð
bæjardyrnar þá hafði ég unnið
mér rétt til að keppa í stökkgrein-
unum, langstökki, hástökki og þrí-
stökki. Það má eiginlega segja að
þrístökkið hafi valið mig, en ekki
ég þrístökkið því á úrtökumóti
UlA fyrir landsmótið var mjög
illa mætt og það var mín heppni
því þannig varð ég þátttakandi í
þessum þremur greinum, en ekki
einhverjum öðrum!
— Það fór nú svo að ég missti af
hástökkskeppninni vegna mis-
skilnings eða rangra upplýsinga,
en var mættur tímanlega fyrir
þristökkskeppnina og bar sigur
úr býtum, en ég held varla að
nökkur maður hafi átt von á því. í
fyrsta stökkinu lenti ég í þeim
erfiðleikum að atrennan passaði
ekki og ég man að það þaut í
gegnum huga minn þegar ég sá að
ég yrði að stökkva af vinstra fæti,
en ekki þeim hægrí, að þetta yrði
hneyksli. Það fór þó svo að ég
stökk 13.96 metra, sem var nýtt
drengjamet. Það var fullt af fólki,
Vilhjálmur með silfurpeninginn frá Ölympluleikunum 1956 og skjalið, sem hann fékk til staðfestingar á
Ólymplumetinu. Við hlið hans má sjá hina glæsilegu verðlaunagripi, sem hann vann til á fþróttaferlin-
um, 1 skáp sem foreldrar hans gáfu honum og austfirzkur hagleiksmaður gerði.
„Mér fannst ég geta
enn meira, en vissi að
það gátu aðrir iíka"
Vilhjálmur á sér mörg önnur áhugamál en Iþróttirnar, hann hefur fengizt við áð leika á hljóðfæri, hann
tekur makið af myndum og síðast en ekki sfzt er hann áhugasamur frfstundamálari. Þarna er hann við
eina af myndum sfnum og svo margar eru þær af landslagi austur á f jörðum.
sem fylgdist með mótinu og Aust-
firðingar í meirihluta, því það var
mikill íþróttaáhugi á Austfjörð-
um á þessum árum. Þeir fögnuðu
mér innilega, en sumir áttu erfitt
með að trúa því að ég hefði stokk-
ið svo langt.
— Þannig neitaði Þórarinn
Sveinsson, sá mæti íþróttakenn-
ari á Eiðum, að trúa tölunum er
ég sagði honum fréttirnar. Hélt
hann fyrst að skrifarinn hefði far-
ið metravillt og ætlað að skrifa
12.96. Þórarinn sannfærðist loks
og að því kom að ég átti að
stökkva annað stökk mitt í keppn-
inni. Ég ákvað á breyta ekki at-
rennunni og stekk enn af „vit-
lausum“ fæti og mældist þetta
stökk 14.21 metri, sem nægði til
sigurs i képpninni.
— I þriðja stökkinu ætlaði ég
svo að sýna rækilega hvað í mér
byggi og breytti atrennunni þann-
ig að ég færi upp af hægra fætin-
um. Eftir hátt og mikið fyrsta
stökk lenti ég illa á gljúpri braut-
inni, hálfpartinn sökk og við
hnykkinn sem kom á mig brotnaði
geislungur í baki. Þrátt fyrir
þetta óhapp fann ég þarna að þrí-
stökk var mín grein og vinstri
fóturinn var minn „plankafótur".
FRAMFARASAGAN
HEFST
Eftir að Vilhjálmur lauk
stúdentsprófi frá MA vorið 1954
hélt hann til Bandaríkjanna og
stundaði nám við háskólann í
Dartmouth í 2 ár. Lauk BA-prófi í
almennri listasögu vorið 1956 og
kom, þá heim til Islands á ný.
Þann tíma sem Vilhjálmur dvaldi
í Bandaríkjunum æfði hann
frjálsar íþróttir og keppti í liði
háskólans. Þrístökk var ekki sér-
lega vinsæl keppnisgrein í banda-
rískum háskólum á þessum tím-
um og var Vilhjálmur í skólalið-
inu í kúluvarpi, langstökki og há-
stökki.
— Þegar ég kom heim frá
Bandaríkjunum að loknu námi í
júní 1956 var ég með það i huga
að ná Ólympíúlágmarkinu í þrí-
stökki og komast síðan á Ólympíu-
leikana í Melbourne í lok ársins. I
Bandaríkjunum hafði ég reyndar
gælt við þá hugmynd að verða
tugþrautarmaður, en þrístökkið
átti orðið sterkari ítök í mér en
aðrar greinar og það varð ofan á.
— Þetta sumar hafði ég starf
hjá Skipulagsstjórn ríkisins og