Morgunblaðið - 28.11.1976, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. NÓVEMBER 1976
39
— Minning Axel
Framhald af bls. 31
hafa á heimili sinu. Allar eru þær
mjög vel af guði gerðar og hafa
lagt áherzlu á áð afla sér mennt-
unar til nýtra starfa. Þrjú barna-
börn eiga þau Áslaug og Axel,
sem eru afa og ömmu einstaklega
kær.
Nærri má geta, hvílikur söknuð-
ur muni vera ríkjandi á heimili
Axels, þegar hann hverfur á brott
með svo sviplegum hætti. Að vísu
hafði hann kennt sér lasleika fyr-
ir um það bil ári, en engum mun
þó hafi dottið i hug, hversu alvar-
legs eðlis sá lasleiki reyndist vera.
Engin orð geta bætt þeim mæðg-
unum þann missi, sem þær hafa
orðið fyrir, en víst er um það, að
fjölmargir munu þeir vera, og
vafalaust fleiri en þær grunar,
sem senda þeim á þessari rauna-
stundu hlýjar hugsanir og inni-
lega samúð. Megi sú vitneskja
vera þeim huggun i harmi þeirra.
Ég vil að lokum fyrir hönd mína
og fjölskyldu minnar votta Ás-
laugu og dætrum svo og systkin-
um Axels og öðrum ástvinum
hennar, innilega hluttekningu i
sorg þeirra. Drottinn blessi minn-
ingu Axels.
Þorsteinn Arnalds.
Er það fréttist s.l. mánudag, að
Axel V. Tulinius, fyrrv. sýslumað-
ur, hefði látist i Borgarsjúkrahús-
inu af afleiðingum hjartaáfalls
setti margan hljóðan. Fáir vissu
um það, að hann hafði ekki geng-
ið heill til skógar síðustu misser-
in. Jafnvel þeir sem störfuðu með
honum daglega gerðu sér þess
ekki grein.
Leiðir okkar Axels Tulinius
lágu snemma og lengi saman. Við
vorum saman i Menntaskólanum
og Háskólanum og við fluttum
báðir fyrir röskum 30 árum til
starfa á Vestfjörðum, þar sem við
m.a. vorum samherjar í stjórn-
málum. Um skeið var þó vik milli
vina, er Axel gerðist bæjarfógeti í
Neskaupstað og síðar sýslumaður
í Suður-Múlasýslu, En undanfarin
átta ár vorum við samstarfsmenn
hér í Reykjavík. Allan þennan
langa tíma hefur aldrei fallið
skuggi á vináttu okkar og stend
ég í mikilli þakkaskuld við hann
fyrir margvíslegan greiða og góð-
vild.
Af fjölþættum störfum i þrem
landshlutum öðlaðist Axel við-
tæka þekkingu á lifi og kjörum
fólksins i landinu, til sjávar og
sveita. Það gerði hann óvenju víð-
sýnan og frjálslyndan. Hann hafði
lifandi áhuga á framfaramálum
þeirra byggðarlaga, sem hann
starfaði fyrir og var virkur og
leiðandi þátttakandi í félagsstarfi
á fjölmörgum sviðum. Hvar sem
hann starfaði eignaðist hann fjöl-
marga vini og naut óvenjulegra
vinsælda fyrir alúðlega fram-
komu sína og ljúfmennsku, sem
jafnan hefur einkennt ættmenn
hans.
Hjálpsemi og greiðvikni ein-
kenndi öll störf Axels. Þeir voru
ófáir viðskiptamenn borgar-
fógetaembættisins, sem jafnan
snéru sér beint til hans um úr-
lausn mála sinna og kynntust því
af eigin raun. Þeir munu nú
vissulega sakna góðs drengs.
Við samstarfsmenn Axels við
embættið fórum ekki varhluta af
góðum kostum hans. Hann var
ágætur vinnufélagi, flugskarpur
og gott með honum að vinna. Hon-
um fylgdi jafnan heiðrikja dreng-
skaparmannsins, líf og fjör. Hans
er nú mjög saknað úr hópnum.
I mörg ár bjó ég og fjölskylda
min i húsi athafnamannsins,
Marselliusar Bernharðssonar á
Isafirði, i ánægjulegu sambýli,
sem margar dýrmætar minningar
eru við tengdar. I þetta hús sótti
Axel „stóra vinninginn" eftirlif-
andi konu sina, Áslaugu
Kristjánsdóttur, stjúpdóttur
Marselliusar, mikla dugnaðar- og
myndarkonu. Þau eignuðust fjór-
ar mannvænlegar dætur, sem nú
eru allar uppkomnar. Axel var
mikill og góður heimilisfaðir og
heimili þeirra Áslaugur annálað
fyrir myndarskap og gestrisni.
Fráfall hans langt fyrir aldur
fram er þungbær sorg fyrir fjöl-
skyldu hans. En ljúfar minningar
um góðan dreng eru huggun
harmi gegn.
Ég kveð kæran vin og öðlings-
dreng. Ég vil fyrir hönd okkar
samstarfsmanna Axels hér við
embættið, senda Áslaugu, dætr-
unum og fjölskyldu hans innileg-
ar samúðarkveðjur.
Ásberg Sigurðsson.
Útför Axels V. Tulinius fer
fram frá Dómkirkjunni í Reykja-
vík mánudaginn 29. nóvember kl.
10.30.
— Jón Sigurðs-
son . . .
Frambald af bls. 15
þeirra brýn, ekki sízt þar sem
mörg þeirra ættu i miklum
greiðsluvandræðum. Hagvöxtur í
hinum fátækari þróunarrikjum í
heild hefði verið afar hægur frá
1965 og nær enginn frá 1970 og
innflutningur þeirra hefði dregizt
mikið saman frá síðustu árum sjö-
unda áratugsins, ekki sízt inn-
flutningur ýmissa framleiðslu-
nauðsynja, sem eru undirstaða
efnahagsframfara. Við þessar að-
stæður þyrfti þvi að veita til
þeirra auknu fé. Ræða McNamara
var annars mikií hvatningarræða
til aðildarríkjanna að efla bank-
ann og stofnanir hans. Hann benti
á þann hróplega ójöfnuð lífs-
kjara, sem nú væri milli ríkra
þjóða og snauðra og að nú færi
hvarvetna vaxandi fylgi við kröf-
ur um réttlátari skiptingu lífs-
gæða í heiminum. Hann fór með
ýmsar tölur, sem sýndu, hvernig
bilið milli þess milljarðs manna
sem býr við örbirgð og okkar
hinna hefði vaxið á síðasta áratug,
þrátt fyrir svokallaða efnahags-
kreppu í iðnríkjum allra síðustu
árin. I þróunarlöndum og sérstak-
lega fyrir snauðustu þegna þess-
ara landa er efnahagsvandinn
ekki sá að halda í við sig heldur
að halda lífi. Neyðin, sem fylgir
örbirgðinni, stendur þó utan við
alla skýrslugerð. Næringarskort-
urinn, sem lamar viljann, bækl-
ar likamann og syttir ævina
ólæsið, sem myrkvar sálina og
skýtur loku fyrir hurð til fram-
tiðarinnar, farsóttirnar, sem fara
eins og lok yfir akra og óþverrinn,
sem forpestar umhverfið, ekkert
af þessu verður læst i tölur; en
það eru reyndar þessi kjör sem
eru hlutskipti milljóna manna,
sem þarf að reyna að bæta. Ríku
þjóðirnar leggja lítið af mörkum
til þessa miðað við auðlegð sína.
McNamara hélt því fram, að ríku
þjóðirnar fjarlægðust fremur en
færðust nær markmiði Samein-
uðu Þjóðanna um 0.7% af þjóðar-
tekjum iðnríkjanna til opinberrar
þróunaraðstoðar, nema þær
tækju sig verulega á.
Á fundinum virtist eining um
að tryggja ný framlög til IDA,
AJþjóðaframfarastofnunarinnar,
sem veitir lán með vildarkjörum
til hinna lakast settu landa. Nokk-
ur munur var þó á afstöðu ein-
stakra ríkja til þess, hvort auka
ætti þessi framlög að raungildi
eða eingöngu halda þeim óbreytt-
um að nafnverði. William Simon,
fjármálaráðherra Bandaríkjanna,
var helsti formælandi þeirra, sem
fremur vildu halda aftur af fjár-
framlögunum. Þessi afstaða ræður
vitaskuld mikiu um möguleikana
til þess að veita aðstoð sem um
munar, því þar gildir ekki aðeins,
að mest munar um framlag auð-
ugustu þjóðar heims, heldur hef-
ur hún einnig áhrif á gerðir ann-
arra ríkja í þessu efni með for-
dæmi sinu. Fróðlegt verður að
sjá, hvort ný ríkisstjórn í Banda-
ríkjunum breytir þessari stefnu.
Þá virtist all almennur vilji til
að auka á næstu árum stofnfé
sjálfs Alþjóðabankans, en einnig í
þessu efni voru fulltrúar sumra
hinna alira ríkustu landa tregir
til stuðnings. Alþjóðalánastofnun-
in IFC, sem lánar fyrst og fremst
til einkafyrirtækja í þróunarlönd-
um, fékk þó eindreginn stuðning
Bandaríkjanna og fleiri landa. Þá
var einnig áberandi, að menn
lögðu áherzlu á, að utanaðkom-
andi þróunaraðstoð ein sér dygði
skammt. I þróunarlöndunum
sjálfum þyrfti að ríkja efnahags-
stefna heima fyrir, sem miðaði að
því að auka þar framleiðslu og
framleiðni, og jafnaði lífskjör í
þessum löndum, svo árangur
mætti nást. Vandamál þriðja
heimsins væri fyrst og fremst
vandi hinna snauðustu í öllum
löndum og til þeirra yrði hjálp til
sjálfshjálpar fyrst og fremst að
ná. Öneitanlega voru skarpar and-
stæður á milli þess glæsibrags,
sem var yfir fundarhaldinu í
Manila og þessa viðfangsefnis,
þ.e. hvernig beina ætti aðstoð til
þeirra, sem lifa í örbirgð sumir
næstum við dauðans dyr.
Á fundinum hélt Matthías Á
Mathiesen fjármálaráðherra
stutta ræðu um málefni bankans
og systurstofnana hans fyrir hönd
Norðurlandanna fimm, en sá hátt-
ur er jafnan á hafður á þessum
fundum, að fyrir hönd Norður-
landa talar einn fulltrúi um mál-
efni sjóðsins og annar um málefni
bankans. Þetta mun vera í fyrsta
sinn, sem íslenzkur ráðherra talar
á þessum vettvangi fyrir öll
Norðurlöndin, en vitaskuld bar
ræðan svip af því, að Norðurlönd-
in — nema tsland og Finnland —
standa í fremstu röð með framlög
til þróunaraðstoðar. I ræðunni
var farið viðurkenningarorðum
um störf bankans undir stjórn
McNamara. Vitaskuld eigum við
fyrir okkar leyti að reyna að
standa við þessi stuðningsorð i
verki, og reyndar hefur framlag
okkar til bankans og IDA verið
forsvaranlegt, en það er meira en
sagt verður um þróunarframlög
okkar að öðru leyti, ekki sízt þar
sem við höfum notið góðs af lán-
um frá Alþjóðabankanum til
skamms tíma, þótt það sé nú liðin
tið, en reyndar einnig nýlega
framlaga frá þróunaraðstoð Sam-
einuðu Þjóðanna. Raunverulegt
framlag okkar til þróunaraðstoð-
ar hefur þvi verið hverfandi, sem
er okkur til vanza. Á næstu árum
verðum við að snúa við blaðinu í
þessu efni og stefna markvisst að
því að ná markmiði Sameinuðu
þjóðanna um 0.7% af þjóðar-
framleiðslunni til þróunaraðstoð
ar, t.d. á næstu 7 árum, með þvi að
ætla til þess hluta af hagvextin-
um, ef okkur auðnast að vekja
hann á ný. Þetta kann að virðast
erfitt i framkvæmd vegna vand-
ræða, sem að okkur sjálfum steðja
um sinn, en þau eru þó hégómi
einn samanborið við vandamál
þróunarlandanna. Ef við viljum
bera höfuðið hátt í félagi tekju-
háu þjóðanna, en i þeim hópi eig-
um við sem betur fer heima, verð-
ur ekki undan því vikizt að gera
átak í þessum efnum á næstu ár-
um. I fjárlagafrumvarpinu fyrir
árið 1977 má telja bein framlög til
þróunaraðstoðar tæplega 190
milljónir króna. Mér þykir þetta
helzt til stuttur fyrsti áfangi, en
gæti þó gengið, ef ákveðið væri að
auka framlög til verðugra verk-
efna af þessu tagi um 300 m.kr. (á
verðlagi fjárlagafrumvarps 1977)
árið 1978 og siðan um 300 m.kr. á
ári næstu fimm árin. Með þessum
hætti kæmumst við langleiðina að
0.7% markinu á næstu 7 árum; til
þess að ná því þarf fyrst og fremst
stjórnmálalegan viljastyrk.
Lokaorð
Ég vil ljúka þessum orðum með
því að minna á, að mikilvægi al-
þjóðlegra peningastofnana eins
og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og
Alþjóðabankans er ekki eingöngu
fólgið í þeirri fjárhagsaðstoð, sem
þær geta látið í té, heldur ekki
siður i því .að koma á og viðhalda
gagnkva'mu trausti á sviði al-
þjóðaviðskipta og tryggja sam-
vinnu milli þjóða til að leysa
vandamál, sem ekki verða Ieyst af
einstökum ríkjum í einangrun.
Reynsla síðustu tveggja ára hefur
þrátt fyrir allt sannað gildi al-
þjóðasamvinnu á sviði efnahags-
mála. En mörg verkefni biða og
þeirra brýnast er að stuðla að
framförum í þróunarlöndunum
og reyna að draga úr hróplegri
misskiptíngu lífsgæðanna milli
heimsins barna.
Islendingar hafa sérstaka
ástæðu til þess að fylgjast vel með
á þessum vettvangi. Við höfum á
undanförnum árum notið góðs af
alþjóðlegri efnahagssamvinnu
með ýmsum hætti, beint og
óbeint. ekki sízt með aðgangi að
lánsfé Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
og Alþjóðabankans. Þetta er að
sönnu mikilsvert, en þó eigum við
miklu meira undir þvj, að efna-
hagur heimsins dafni og þróist
með eðlilegum hætti, sem er
reyndar forsenda jafnvægis í al-
þjóðaviðskiptum og alþjóðamál-
um yfirleitt. Sú hagsæld, sem okk-
ur hefur hlotnazt, leggur okkur
þær skyldur á herðar að taka þátt
í þróunaraðstoð við þá sem af-
skiptir eru í heiminum i ríkari
mæli en hingað til.
Hestamenn takið eftir
Tvo umgengis góða hesta vantar tilfinnanlega
bása til að vera á í vetur helst í Víðidal eða nágr.
Við bjóðum góða leigu. Ýmis aðstoð stendur til
boða.
Uppl. veitir eigandinn í síma 84054 í kvöld og
næstu kvöld.
Ung barnlaus hjón
sem koma til landsins frá námi í byrjun des.
óska eftir 2ja—4ra herb. íbúð til leigu á
Reykjavíkursvæðinu.
Vinna bæði við sjúkrastörf. Algjör reglusemi og
góðri umgengni heitið. Allar nánari uppl.
gefnar í síma 84028 í dag og næstu daga.
’flSTUílD
AUSTURVERI
kynnir 1 ■ ■ ■ mm mm mm mm mm u sportvörurnar HUMMEL r.

Buxur JfiV 1 4 * • 1:C;-r- ‘ ; m f*\ # 1 ' ' UÍ&yW iKx * :: v : %*•’" dilÉiPIIÍ
Bolir
Töskur * * i., Tra ■ & - w . jft JjL.
Skór j|. ( Oí
Sundtöfflur
Æfingagallar
Anorakkar I ‘ xV"*' - .• '
Hummel í ’flSTUflD
’flSTUílD
AUSTURVERI
Bóka- og sportvörubúö. Sími 84240. Póstsendum
AUGLÝSINííASÍMINN ER:
22480
iRor0unbI«t>it>