Morgunblaðið - 28.01.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 1977
Frumvarp að umferðarlögum:
Aukið öryggi
SIGURLAUG Bjarnadóttir (S) og Ellert B. Schram (S)
hafa endurflutt frumvarp til laga um breytingu á um-
feröarlögum. Efnisþættir frumvarpsins eru þessir helzt-
ir:
O — 1) Skylda um notkun öryggisbelta í bifreiðum.
0 — 2) Skylda um notkun öryggishjálma við akstur
bifhjóla.
% — 3) Um gildistíma ökuskírteina og skrifleg próf í
umferðalöggjöf vió endurnýjun þeirra.
% — 4) Skýrslugerð um ökuferil handhafa ökuskírt-
eina og sérstakt „púnktakerfi" um brot á
öryggisreglum í umferð, svipting ökuleyfa o.fl.
^ — 5) Að kennsla í akstri og meðferð bifreiða fari
einvörðungu fram í löggiltum ökuskólum og
löggildingu þeirra, er ökukennslu annast.
Hér fer á eftir greinargerð, sem frumvarpinu
fylgir:
85% umferðar-
óhappa í þéttbýli
Tiðni slysa
og dauðsfalla
i umferð
Lagafrumvarp þetta var flutt á síð-
asta þingi, en hlaut þá ekki afgreiðslu
Má ætla, að ágreiningur um 1 gr
þess. er fjallar um lögbundna notkun
öryggisbelta í bifreiðum, hafi valdið
þar mestu um Önnur ákvæði frum
varpsins. sem fela í sér merkileg ný-
mæli í umferðarmálum, féllu algerlega
i skuggann af umræðum og deilum um
öryggisbeltm og var það miður farið
Frumvarpið er hér nú endurflutt
efnislega óbreytt, en með lítils háttar
breytmgum á greinargerð Því er ætlað
að koma fram ýmsum umbótum á
íslenskri umferðarlöggjöf, auka öryggi
i umferðinni, bæta umferðarmenningu
landsmanna og hvetja almenning til
aukinnar ábyrgðar í samvmnu við þá
aðila, sem að umferðarmálum vinna
Lög og reglur koma lítt að gagni. sé
ekki fyrir hendi skilningur almennings
á réttmæti þeirra og nauðsyn
Hm óvenjumikla tiðni slysa og
dauðsfalla í umferðinni hér á landi
undanfarm ár hefur vakið fólk til alvar-
legrar umhugsunar um. að þörf sé
ákveðinna aðgerða til úrbóta Á s I ári
létust 19 manns i umferðarslysum á
íslandi og 547 slösuðust. þar af 262
sem hlutu alvarleg meiðsli Árið þar
áður (1975) létust 33 manns í um-
ferðarslysum, 674 slösuðust. þar af
262 sem hlutu alvarleg meiðsli Á
þessum tveimur árum hafa þannig 52
manns látist og 1221 slasast. þar af
524 það alvarlega að þeir bíða þess
jafnvel aldrei bætur
Þetta eru skelfilegar staðreyndir,
sem valdið hafa miklum fjölda einstakl-
inga harmi og þjáningum. sem ekki
verður mælt til fjár Það mun þó mála
sannast. að umferðarslysin kosta
þjóðarbúið 2—3 þús milljónir árlega
Það er réttilega bent á. að hér dugi
ekkert eitt ráð til bóta. heldur þurfi að
koma til margar samræmdar aðgerðir
— öflugt og samstillt átak allra þeirra
aðila, sem að umferðarmálum vinna
aukm fræðsla og leiðbeiningarstarf-
semi. virkari framkvæmd löggjafar- og
dómsvalds. aukin löggæsla og síðast,
en ekki síst. breytt viðhorf. aukin
ábyrgðartilfinmng almennings i land-
inu
Lækkandi tala umferðarslysa á ný-
liðnu ári er vissulega gleðiefni, þótt
enn sé hún óhugnanlega há Og ekki
má hún leiða okkur til of mikillar
bjartsýni og því siður til andvaraleysis
Hafa ber í huga eindæma hagstætt
veðurfar það sem af er þessum vetri,
og fimm dauðaslys í umferðmni nú í
janúarmánuði hljóta að vera okkur
áminning um að sofna ekki á verðin
um
85% allra óhappa
í umferð ! þéttbýli
1 gr þessa frumvarps fjallar um
öryggisbelti og hjálma, en síðan 1 jan
1 969 hafa verið i gildi hér á landi lög
þess efnis, að i öllum fólksbifreiðum (8
farþega og færri) og sendiferðabifreið-
um. sem skráðar eru fyrir allt að 1000
kg farm og eru skráðar í fyrsta skipti
'ftir 1 jan 1969. skuli vera öryggis-
belti fyrir okumenn og farþega i fram-
sæti Þrátt fyrir verulegt fræðslustarf
um gildi öryggisbelta er notkun þeirra
enn lítil Má gera ráð fyrir. að hún sé
innan við 5% i akstri í þéttbýli Notk-
unin er þó mun meiri á þjóðvegunum.
en er hins vegar bundin við mjög
takmarkaðan tíma, þ e yfir sumarmán
uðina í þessu sambandi ber að hafa i
huga, að samkvæmt skýrslu Umferðar-
ráðs um skráningu umferðarslysa
verða um það bil 85% allra óhappa i
umferð i þéttbýli, en 1 5% í dreifbýli Á
árunum 1971 — 73 létust 65 manns í
umferðarslysum á íslandi Af þeim
voru 30 ökumenn og farþegar í fram-
sæti Þrátt fyrir mjög takmarkaða notk-
un bílbelta hér á landi hafa þau þegar
bjargað mörgum frá alvarlegum
meiðslum og dauða Niðurstöður af
rannsóknum á þessum þætti umferðar-
mála sýna. að notkun bilbelta nái til-
gangi sinum í a m k 70% umferðar-
slysa Hér er því annars vegar mikið
slysavarnamál. sem þjóðir um allan
heim veita vaxandi athygli í Sviþjóð
var notkun bílbelta lögfest 1 jan árið
1 975 Síðan hefur meiri háttar meiðsl-
um fækkað um 33% í Finnlandi voru
öryggisbelti lögfest 1 júní 1975. í
AIÞIflGI
Noregi 1 sept 1975 og í Danmörku
1 jan 1976 Önnur lönd. sem tekið
hafa upp lögleiðingu bílbelta, eru m a
Ástralia. Nýja-Sjáland. ísrael. Frakk-
land, Lúxembourg. Holland. Belgia.
Sviss. Austurríki og Vestur-Þýskaland
Fyrirhugað lagaákvæði um skyldu-
notkun öryggishjálma samkv. 2 mgr
1 gr þessa lagafrumvarps. er byggt á
samnorrænni tillögu útgefinni af Nor-
disk Trafiksikkerhedsrád og birtist í
skýrslu. sem gefin var út í okt 1974
Skýrsla þessi var byggð m a á norsk-
um rannsóknum. sem leiddu i Ijós. að
öryggishjálmurinn dró úr meiðslum hjá
82 5% þeirra, er notuðu hann. og
bjargaði lífi ökumanna í 1 5% af tilfell-
um.
Slysatíðni há hjá
ungum okumönnum
í 2 gr. frv er kveðið svo á. að
gildistími bráðabirgðaökuskirteina
skuli lengdur úr einu í tvö ár Skýrslur
um umferðarslys sýna. að slysatíðni er
mjög há hjá ungum ökumönnum, sér-
staklega þó 2—3 fyrstu árin Eftir að
ökumaður hefur haft bráðabirgðaskir-
teini i eitt ár fær hann samkv núgild-
andi lögum fullnaðarskirteini. sem
gildir í 10 ár frá útgáfudegi Getur
þetta m a leitt til þess, að ökuleyfishafi
telji sér alla vegi færa með fullnaðar-
skírteini upp á vasann Rannsóknir
hafa leitt i Ijós. að fyrstu 5 ökumanns-
árin eru hættulegust Lögleiðing bráða-
birgðaskírteinis var nýmæli og skref
fram á við. en til að slík ráðstöfun hafi
enn meiri áhrif er nauðsynlegt að
lengja þennan tíma i tvö ár að minnsta
kosti ísland eitt Norðurlanda hefur
lágmarksaldur til ökuprófs 17 ár Á
hinum Norðurlöndunum öllum er hann
1 8 ár og er svo viða annars staðar í
Evrópu Það kann að vera fullróttæk
ráðstöfun að hækka lágmarksaldurinn
Þess i stað er mælt með því að gildis-
tími bráðabirgðaskirteinis sé lengdur í
tvö ár
Samkv 6 mgr 27 gr umferðar
laga er heimilt að ákveða, að við
endurnýjun fullnaðarskírteinis skuli
hlutaðeigandi ganga undir skriflegt
próf í umferðarlöggjöf Þessari heimild
hefur ekki verið beitt Því er lagt til i 3
gr þessa frv . að nú verði slíkt próf
gert að skyldu Hér er ekki átt við
skriflegt próf sambærilegt því, sem
fram fer við ökuprófið sjálft, heldur
eingöngu könnun til upprifjunar á
Sigurlaug Bjarnadóttir.
Ellert B. Schram.
helstu umferðarreglum (t d 10—20
spurningar, sem svara verður á 15
minútum) Þetta leiðir til þess. að flest-
ir þeir. sem endurnýja ökuskírteini sitt.
munu rifja upp umferðarreglurnar,
enda nauðsynlegt. m a vegna breyt-
inga, sem á þeim verða. lögleiðingar
nýrra umferðarmerkja o.s. frv
Mistaka- eða
punktakerfið
Mistakakerfið eða punktakerfið eins
og það er stundum nefnt, er í dag talin
ein árangursrikasta slysavörnin At-
hygli manna víða um heim hefur í
vaxandi mæli beinst að þessu kerfi
Hér er um að ræða aðferð til þess að
auðvelda þeim, sem gefa eiga út öku-
leyfi, að fylgjast með ökuferli manna
og leggja mat á það hverjir þurfi endur-
hæfingar við og hvenær Samkvæmt
mistakakerfinu hafa brot á umferðar-
lögum og reglugerðarfyrirmælum mis-
munandi gildi eftir þvi hversu alvarleg
þau eru Mistakakerfið er fyrst tekið
upp i Connecticut i Bandaríkjunum
1 947 Síðan hefur það verið tekið upp
i qllum ríkjum Bandarikjanna og víða í
Evrópu Má nefna sem dæmi Frakk-
land, Þýskaland. Sviþjóð, Sviss og að
nokkru í Englandi í Sovétrikjunum er
einnig notað mistakakerfi. þótt það sé
nokkuð frábrugðið því kerfi sem
almennt tíðkast Ráðherranefnd
Evrópuráðsins hefur mælt eindregið
með því að punktakerfið verði tekið
upp í öllum löndum sem aðild eiga að
ráðinu í nær öllum löndum eru reglur
sem takmarka rétt manna til aksturs
Reglur þessar hafa fyrst og fremst
byggst á læknisfræðilegum atriðum.
svo sem að maður hefur skerta sjón
eða að hann hafi orðið fyrir einhverjum
veikindum sem gera hann óhæfan til
aksturs í vaxandi mæli þarf að tak-
marka ökuréttindi vegna umferðar-
brota Þjóðfélagið verður að hindra að
óhæfur ökumaður sé á ferli í umferð-
inni Réttindamissir getur undir mörg-
um kringumstæðum reynst árangurs-
rík slysavarnaaðgerð, bæði frá
sjónarmiði einstaklingsins og almenn-
ings Viss fjöldi mistaka (punkta) veld-
ur ökuskírteimssviptingu í ákveðinn
tíma Ökuleyfissvipting í fyrsta sinn er
yfirleitt stutt eða tveir til þrír mánuðir
og þá miðað við það að viðkomandi
fari á námskeið til þess að rifja upp
helstu umferðarreglur. Forsenda þess,
að unnt sé að koma upp slíku kerfi hér
á landi, er að haldin sé ökuferilsskrá
yfir alla ökumenn á einum stað, Frum-
varpið gerir ráð fyrir, að ökuferilsskráin
verði færð við embætti lögreglustjór-
ans í Reykjavík. enda gefa lögreglu-
menn í Reykjavík yfir helming allra
lögregluskýrslna um umferðarslys og
umferðarbrot Við embætti löreglu-
stjórans í Reykjavik hefur verið færð
ökuferilsskrá um 10 ára skeið. Ljóst er
að starf þetta hefur borið góðan árang
ur, og fyrir tveimur árum var tekin upp
sú nýbreytni að boða þá ökumenn,
sem höfðu slæman feril, til könnunar á
akstursþekkingu Tillagan, sem í 4.
gr. frv. felst, miðar að þvi að renna
styrkari stoðum undir þetta starf og
beita ökuleyfissviptingu í vaxandi
mæli. Það kemur einnig til greina. að
ökuferilsskrá verði færð hjá embætti
ríkissaksóknara. sem hefur með hönd-
um sakaskrá ríkisins. eða hjá Um-
ferðarráði, sem hefur með höndum
skráningu umferðarslysa
Ökukennsla
Hér á landi hefur nokkuð á annað
þúsund manns rétt til að hafa á hendi
ökukennslu Flestir þessara aðila hafa
ökukennslu að aukastarfi og margir
hverjir kenna aðeins 1 — 2 memendum
á ári 5 gr frv felur í sér þá megin-
breytingu. að í stað þess að einstakir
ökukennarar verði ábyrgir fyrir öku-
kennslunni. þá verði ökuskólar og for-
stöðumenn þeirra ábyrgir, en ökukenn-
arar verði starfsmenn ökuskóla Gert er
ráð fyrir að ökuskólar verði reknir af
emstaklingum eða samtökum þeirra og
forstöðumenn ökuskóla hljóti sérstaka
löggildingu dómsmálaráðherra. sem
jafnframt setur reglur um starfsemi
ökuskóla, bæði hvað varðar húsnæði
og tækjabúnað Það er skoðun flutn-
ingsmanna, að með tilkomu ökuskóla
verði ökukennsla undir ökupróf mun
skemmri hér en I flestum nágranna-
löndum okkar Þá þykir og nauðsyn-
legt að nota margs konar dýran tækja-
búnaðauk bifreiða til ökukennslu Slikt
er einstaklingi algjörlega ofviða Frv
gerir ekki ráð fyrir að skerða réttindi
Framhald á bls. 31
Efling útflutningsstarfsemi
Litasjónvarp, — uppbygging
þjóðvega í snjóahéruðum
FUNDUR var f sameinuðu þingi í gær. Tvær tillögur til þingsályktun-
ar voru afgreiddar til nefnda: bann á móttöku umtalsverðra gjafa
(rfkisstarfsmenn), vísað til allsherjarnefndar, og lagning bundins
slitlags á þjóðvegi — vísað til fjárveitinganefndar. Tillaga um undir-
ritun alþjóðasamnings um varnarráðstafanir og refsingar vegna glæpa
gegn einstaklingum, er njóta alþjóðlegrar verndar, var samþykkt. Þá
urðu framhaldsumræður um tvær þingsályktunartillögur, um litasjón-
varp og uppbyggingu þjóðvega í snjóahéruðum, en fyrri umræður um
þau efni voru ítarlega raktar hér á þingsíðu.
Samræming og
efling útflutn-
ingsstarfsemi
Lárus Jónsson (S) mælti fyrir
tillögu til þingsályktunar, sem
hann flytur ásamt Sverri Her-
mannssyni (S), svohljóðandi:
„Alþingi áiyktar að fela ríkis-
stjórninni að gera úttekt á skipu-
lagi og aðstöðu útflutningsversl-
unar landsmanna og leita leiða tii
þess að efla og samræma útfiutn-
ingsstarfsemi fyrir ísienskar
framleiðsluvörur og þjónustu.
Um úttekt þessa, samræmingu og
eflingu útflutningstarfsemi skal
hafa samráð við þá aðila sem nú
annast útflutning og markaðs-
starfsemi.
í þessu sambandi skal áhersla
lögð á eftirfarandi:
1. að kanna hvort rétt sé og
hagkvæmt að koma á fót sam-
starfi allra aðila, sem vinna að
útflutningsstarfsemi, m.a. i þvi
skyni að stuðla að á skipulegan
hátt almennri kynningu á íslenzk-
um vörum og þjónustu erlendis
og þjálfun starfsfólks, sem vinna
mun að hvers konar útflutnings-
starfsemi;
2. að marka enn frekar þá
stefnu í skatta- og tollamálum, svo
og annarri opinberri fyrir-
greiðslu, sem auðveldar íslensk-
um útflytjendum samkeppni á er-
lendum mörkuðum;
3. að kanna hvort rétt sé og
hagkvæmt að samræma eða sam-
eina starf utanríkis- og viðskipta-
ráðuneytis á sviði útflutnings-
starfsemi og efla starf utanríkis-
þjónustunnar í markaðsmálum.
Ræða Lárusar, sem var itarleg
og fróðleg, verður birt í Mbl. sið-
ar.
SH, SÍS og SÍF með
60% vöruútflutnings
Guðmundur H. Garðarsson (S)
sagði þessa tillögu góðra gjalda
verða. Lagði hann sérstaka
áherzlu á tvo fyrri liði hennar,
nauðsyn samræmingar og sam-
starfs útflutningsaðila og að fisk-
iðnaður nyti sams konar fríðinda í
tollum á vélum og tækjum og ann-
ar samkeppnisiðnaður í landinu,
en á það skorti nú. Þá væri fisk-
iðnaði, sem væri undirstöðugrein
í útflutningsiðnaði okkar, einnig
mismunað í þyngra sölugjaldi en
almennum iðnaði. Hins vegar
þyrfti að hamla gegn of mikilli
miðstýringu varðandi sjálfan út-
flutninginn. Þrjú fyrirtæki, SH,
SÍS og SÍF, önnuðust um 60% af
vöruútflutningi þjóðarinnar, i
vissri samkeppni, sem hefði gefið
góða raun. Slík valddreifing væri
æskileg áfram. Þessi fyrirtæki
gætu hins vegar orðið öðrum út-
flutningsgreinum mikill styrkur í
frjálsu samstarfi útflutnings-
greina. Lagði Guðmundur til að
tillögunni yrði vísað til utanríkis-
málanefndar.
Tillaga, sem var felld
Albert Guðmundsson (S)
minnti á, að við afgreiðslu nýrra
tollalaga, skömmu fyrir áramót,
hefði hann flutt breytingartil-
lögu, þess efnis, að fiskiðnaður
nyti sams konar tollfriðinda i
kaupum á vélum og tækjum og
annar iðnaður, m.a. vegna þeirrar
samkeppni, sem hann þyrfti að
taka þátt í á erlendum mörkuðum
við aðrar fiskveiðiþjóðir. Þessi til-
laga hefði þvi miður verið felld,
ásamt fleiri tillögum sinum varð-
andi tollamál.