Morgunblaðið - 28.01.1977, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askrif targjald 1100.00
í lausasölu 60
hf. Arvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, slmi 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
kr. á mánuði innanlands.
.00 kr. eintakið
Norðurlandaráð
Norðurlandaráð er 25 ára á þessu ári. Af því
tilefni hefur upplýsingadeild þess sent frá sér viðtal
við Sigurð Bjarnason sendiherra, sem var einn af frum-
kvöðlum að stofnun ráðsins, og var forseti þess bæði 1965
og 1970. í þessu viðtali er að finna margþættan fróðleik
um aðdragandann að stofnun ráðsins og starfsferil þess í
aldarfjórðung.
Hans Hedoft, hinn góðkunni, danski stjórnmálafröm-
uður, setti fram hugmyndina um stofnun norræns ráð-
gjafaþings, Norðurlandaráðs. Hugmyndin var sett fram
á fundi norræna þingmannasambandsins í Stokkhólmi
árið 1951. Hún fékk þegar vængi og varð að veruleika á
tiltölulega skömmum tíma. Aðild íslands að Norður-
landaráði var samþykkt á Alþingi íslendinga með 28
atkvæðum gegn 7, einn greiddi ekki atkvæði og 16 voru
fjarverandi, en Alþingi var þá skipað 52 þingmönnum.
Þannig var ekki algjör eining um þessa aðild, sem fyrir
löngu hefur þó sannað ágæti sitt, ekki sízt fyrir hina
smærri aðila hinnar norrænu þjóðaf jölskyldu.
í viðtali því, sem hér hefur verið gert að umtalsefni,
tíundar Sigurður Bjarnason sendiherra ávinning íslend-
inga af starfi Norðurlandaráðs. Hann minnir m.a. á
Norræna húsið í Reykjavík, Norræna iðnþrónunarsjóð-
inn, Norrænu eldfjallarannsóknastöðina á íslandi og
hina mikilvægu aðstoð Norðurlanda við uppbygginguna í
Vestmannaeyjum eftir eldgosið á Heimaey. Hann minnir
einnig á mikilvægan stuðning Norðurlanda í sambandi
við útfærslur fiskveiðilandhelgi okkar, m.a. stuðnings-
yfirlýsingu forsætisnefndar Norðurlandaráðs við mál-
stað íslands sem vakti mikla athygli á sinni tíð. Þá nefnir
hann afnám vegabréfaskyldu, sem hafi orðið öllum þjóð-
unum til mikils hagræðis, samvinnu á sviði löggjafar og
félagsmála og stofnun norræna menningarsjóðsins.
Það olli mörgum áhugamanninum um norræna sam-
vinnu vonbrigðum þegar hugmyndin um Nordek, sam-
vinnu á sviði efnahagsmála, rann út í sandinn, en það var
aðalmálið á fundi Norðurlandaráðs i Reykjavík árið 1970.
Hins vegar er stofnun norræna fjráfestingarbankans
merkilegt spor samvinnu á þessu sviði. Eftir að fjölþjóða-
hringurinn Union Carbide hvarf út úr myndinni um
járnblendiverksmiðju í Hvalfirði, sem var og er ein af
markaðsforsendum Sigölduvirkjunar, var horfið að
norsk-íslenzkri sameign járnblendiverksmiðjunnar.
Þetta norsk-íslenzka samstaf féll að markmiðum hins
nýja, norræna fjárfestingarbanka, sem leggur til mikil-
væga lánsfjárfyrirgreiðslu, varðandi fyrirhugaða upp-
byggingu fyrirtækisins.
Aðild Dana að EBE hefur af sumum verið túlkuð sem
þröskuldur i vegi viðskipta- og efnahagssamstarfs Norð-
urlanda. Engu að síður kann aðild einnar Norðurlanda-
þjóðar að þessari sterku efnahagsblokk, að koma öðrum
Norðurlöndum að framtíðargagni.
Það er enginn efi á því að Norðurlandaráð hefur fært
þessar náskyldu þjóðir nær hver annarri. Þær þekkja nú
miklu betur en áður sjónarmið og þarfir hver annarrar.
Samstarf þeirra á alþjóðavettvangi, þar á meðal innan
Sameinuðu þjóðanna, er og mjög mikilsvert. Um það efni
segir Sigurður Bjarnason: „Við lifum nú í heimi, þar sem
einangrunin er á undanhaldi. Norðurlandaþjóðirnar eru
hluti af Evrópu, sem við hljótum að eiga mikil samskipti
við. Og hin norræna mannúðarstefna stefnir að jafnrétti
og friði meðal allra þjóða heims, óháð litarhætti fólks og
stjórnmálaskoðunum." Undir þessi orð skal tekið. Nor-
ræn samvinna á vaxandi hlutverki að gegna, ekki bara
inn á við í málefnum Norðurlanda, heldur ekki síður út á
við á alþjóðavettvangi, í heimi misréttis og skorts, sem
stór hluti mannkyns býr við.
Norðurlandaráð hefur vaxið að gildi og virðingu í
hugum íslendinga, ekki síður en annarra þjóða norðurs-
ins. Aðild Færeyinga og Álendinga, árið 1970, gaf því
nýjan svip og nýtt gildi. Á þessum tímamótum er hægt að
gleðjast yfir mörgum áfanganum, sem náðst hefur. Jafn-
framt þarf að efla samstarfið og horfa fram á veginn, til
nýrra áfanga. Samstarf norrænna þjóða á líðandi stund
stendur traustum skyldleikarótum í sögulegum jarðvegi.
Það er því engin ástæða til að ætla annað en það beri
ríkulegan ávöxt í framtíðinni. Sú von styðst og við
aldarfjórðungsreynslu af störfum Norðurlandaráðs.
ÓVÆNTUR svipur af Viktoriu
Bretadrottningu 24 ára að
aldri. Myndin, sem gerð yar af
Winterhalter, hefur verið falin
almenningi siðan hún var mái-
uð árið 1843, en nú hefur hún
loks verið sýnd opinberlega.
Myndin, sem hingað til hafði
hangið f Windsor-kastala, hef-
ur verið til sýnis f tvo mánuði f
konunglegu akademíunni f
London.
Financial Times:
EBE standi samein-
að gegn Rússum
London 27, janúar —
Einkaskeyti frá AP.
ÓIIÁÐA dagblaðið The Fin-
ancial Times f London gerði á
fimmtudag fiskveiðimál að um-
ræðuefni f leiðara sfnum. Sagði
þar meðal annars: „Nú þegar
búið er að komast að samkomu-
lagi um veiðikvóta Sovétmanna
innan fiskveiðilögsögu Efna-
hagsbandalagsins, þá verða að-
ildarlöndin að vinna saman að
þvf að framfylgja þeim. Ef til
átaka kæmi væri það mun betra
ef öll rfkin nfu stæðu saman
gegn Sovétríkjunum en að
Bretar gerðu það einir.
Það var með undraverðum
hraða, ef miðað er við það sem
gengur og gerist innan EBE,
sem Bretum tókst að fá banda-
menn sfna til að fallast á 200
mílna útfærslu þann 1. janúar
og að koma á ströngu kvóta-
kerfi í kjölfarið, sem fram-
kvæmt verður með leyfisveit-
ingum til landa utan Efnahags-
bandalagsins."
Síðan segir: „Hvað snertir
kröfur Breta um 50 mílna
einkalögsögu við strendur sín-
ar, þá hefur framkvæmdanefnd
EBE ekki viljað fallast á meira
en 12 milur, sem ekki einu
sinni allar aðildarþjóðirnar
hafa viljað fallast á. Allt bendir
til þess að ómögulegt verði fyr-
ir Breta að ná þessu markmiði
slnu þvi hvort sem samkomulag
næst um sameiginlega stefnu
bandalagslandanna í fiskveiði-
málum eða ekki þá munu skip
annarra EBE-þjóða hafa heim-
ERLENT
14 milljónir Evrópumanna deyja
ild til að veiða upp undir land-
steinum i Bretlandi eftir 1982.
Þó að menn í London sjái allar
ástæður til þess að taka upp
verndun við strendur Bret-
lands, þá hefur það sjónarmið
lítinn lagalegan stuðning í
Bríissel og brýtur i bága við alla
húgmyndafræði EBE. Ríkis-
stjórninni gæti þvi heppnazt
betur við að ná samstarfi við
bandamenn sína ef hún af og til
sýndi þeim aðeins meiri félags-
anda en hún gerir.“
Kuldi seink-
ar klukkum
Omaha, Nebraska 27. janúar.
AP.
ALLAR rafmagnsklukkur I austur
rfkjum Bandaríkjanna urðu 28
sekúndum of seinar i siðustu viku
vegna þess að kuldakas* skapaði
of mikið álag á raforkukerfið, að
sögn talsmanna rafveitnanna. Fáir
urðu varir við timamuninn á milli
rafmagnsklukknanna og upp-
trekktra úra né á milli staða á
úr krabba 1970 til 1980
Genf 27. janúar — NTB.
Á ÁRATUGNUM 1970—80
munu allt að 14 milljónir
manna í Evrópu deyja úr
krabba að þvf er segir i skýrslu
frá Alþjóðaheilbrigðisstofnun-
inni, WHO. 1 iðnrfkjunum er
það aðeins þriðja hver fjöl-
skylda, sem hlfft er við krabba-
meini. Reiknað hefur verið út f
Bandarfkjunum að krabba-
meinssjúkdómar kosta atvinnu-
Iffið um 3.200 milljarða fs-
lenzkra króna.
Á fundi yfirstjórnar WHO,
sem haldinn var í gær, var lögð
fram skýrsla um alþjóðlega
samvinnuáætlun um samstarf
við baráttuna gegn krabba-
meini. Þar segir meðal annars
að meira þurfi að gera af þvi að
miðla þeirri þekkingu, sem iðn-
ríkin hafa aflað sér með rann-
sóknum til hinna fátækari
þjóða. Var sett á fót nefnd, sem
á að vinna með hraði að gerð
tillagna um hvernig þetta má
gera og hvernig auka má sam-
starf þjóða um krabbameins-
rannsóknir.
vesturströndinni og austurströnd
inni, en á fyrrnetnda svæðinu, er
önnur orkuveita og þar hafði kuld-
inn engin áhrif á rafmagnið.
Talsmaður rafveitunnar í Omaha,
sagði að klukkur hefðu byrjað að
hægja á sér klukkan 6 á márrudags-
morgun i siðustu viku, þvi að frost
leiddi til þess að álag varð of mikið á
öllu orkuveitukerfinu í austurhluta
Bandarikjanna. Klukkunum seinkaði
á næstu 32 klukkustundum um 28
sekúndur og urðu á eftir i um 6
tima Þá uppgötvaðist seinkunin og
brást rafmagnsveitan skjótt við og
jók hraðann á rafölum sinum þannig
að tíminn var jafnaður á næstu 32
klukkustundum
Hvernig koma á í veg fyrir
leiðindi í hjónabandinu
ÞRJÁR af hverjum fjórum konum í V-Þýzkalandi eru þeirrar
skoðunar, að engin ástæða sé til að hjónabönd, sem byrji vel,
þurfi að þróast f leiðinlega sambúð á nokkrum árum. Þetta eru
niðurstöður rannsókna sálfræðingsins tordula Kriiger við herhá-
skólann í Hamborg. Krtiger gefur einnig nokkur ráð til að koma í
veg fyrir þessi leiðindi, sem birtust f The German Tribune fyrir
skömmu.
1. Hjón ættu að eyða eins
miklum tíma saman og hægt fcr
og gera cins mikið sameigin-
lega og þau geta í sambandi við
tómstundir, íþróttir og annað
slíkt. Þau ættu ekki að hika við
að skilja börnin eftir í góðum
höndum um helgar og öðru
hverju og fara saman í stutta
ferð.
2. Smágjafir eins og blóm og
konfekt geta haft undraverð
fhrif í þá átt að hressa upp á
hjónabandið.
3. Hjónin ættu að leggja
mikla áherzlu á að tala út um
hlutina og virða skoðanir hvors
annars.
Það kom Krtiger á óvart hve
mikill meirihluti þeirra
kvenna, sem þátt tóku í könn-
uninni, sagði að engu máli
skipti hve mikill upphæð væri
eytt í jóla- eða afmælisgjafir,
þær gætu aldrei komið í staðinn
fyrir þá hugulsemi, sem fylgir
litlum gjöfum öðru hverju.
Hins vegar kom fram, að karl-
menn eru ekki alveg eins slæm-
ir hvað þetta snertir eins og
margir halda fram. Næstum
annar hver eiginmaður kemur
með litla gjöf reglulega og
þriðji hver maður annað slagið.
Aðeins fimmti hver gérir það
aldrei.