Morgunblaðið - 12.03.1977, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12 MARZ 1977 J J
Ölafur Proppé:
Skólastarf og prófa-
skipan í deiglunni
Ég finn mig knúinn til að leggja
orð í belg f þeirri umræðu sem
staðið hefur yfir í fjölmiðlum um
próf, einkunnir og útskrift nem-
enda úr grunnskólum. Segja má
að umræðan hafi byrjað með við-
tali við Björn Jónsson skólastjóra
Hagaskólans í Reykjavík sem birt-
ist í Morgunblaðinu 27. febrúar.
Viðtal þetta hefur óneitanlega
komið skriðu andmæla og athafna
af stað, bæði hjá nemendum og
öðrum; jafnvel hefur það verið
notað til að hefja umræðu um
þessi mál á alþingi. Ég hafði tæki-
færi til að ræða við Björn opin-
berlega í „Kastljósi“ sjónvarpsins
föstudaginn 4. mars, en þátturinn
var allt of stuttur og enginn tfmi
til að brjóta málið til mergjar,
jafnvel ekki einu sinni tii að
svara fullyrðingum Björns. Ég
mun því nota þennan vettvang til
að segja hug minn um þessi mál.
Ekkert vil ég frekar en opin-
bera umræðu um skólamál; en
umræðan þarf að vera málefnaleg
og skoða verður hvert einstakt
mál í samhengi við heildina —
annars verður hún engum til
góðs. Ábyrgð þeirra, sem skrifa
eða láta á annan hátt skoðanir í
ljós f fjölmiðlum, er mikil. Um-
ræðan að undanförnu hefur í allt
of rfkum mæli verið sleggjudóma-
og fordómafull og gildi hennar
því vafasamt. Við sem viljum
kalla okkur skólamenn, berum
fyrst og fremst ábyrgð gagnvart
nemendum f skólum landsins og
okkur ber skylda til að hafa þá
ábyrgð í huga þegar við látum í
okkur heyra um skólamál.
En ég ætla að snúa mér að Birni
Jónssyni og öðrum sem haldið
hafa uppi svipuðum málflutningi
f þessari umræðu. Þrennt virðist
mér einkenna mest það sem frá
þeim hefur komið; 1) óviljandi
eða visvitandi mistúlkun á ein-
stökum þáttum þessara prófa-
mála, 2) skortur á að tengja ein-
staka þætti saman og f jalla þanh-
ig um málið í heild og 3) skortur á
að skoða málið með samanburði
við það fyrirkomulag sem við höf-
um haft um árabil eða eitthvert
annað fyrirkomulag sem menn
gætu hugsað sér að hafa.
NV SKIPAN
LOKAPRÓFA UR
GRUNNSKOLA
Vitnisburður sem nemendur fá
á komandi vori eftir 9 ára nám f
grunnskóla verður fólginn f
tveimur og f eðli sínu ólíkum þátt-
um. Annars vegar verður sam-
ræmt mat í fjórum greinum sem
að áliti margra eru lykilgreinar.
(Það þýðir ekki að ég sé persónu-
lega á sömu skoðun um mikilvægi
námsgreina). Hins vegar verður
mat kennara á árangri nemenda í
öllum námsgreinum og sem flest-
um þáttum skólastarfsins. Hvers
vegna hefur enginn af gagnrýn-
endum nýja fyrirkomulagsins
nefnt einu orði þennan nýja og
mikilvæga þátt — skólamatið?
Gera menn sér ekki grein fyrir að
það að auka vægi skólamatsins er
miklu mikilvægari breyting fyrir
nemendur heldur en þær tiltölu-
lega litlu breytingar sem gerðar
hafa verið á samræmda matinu?
Það að segja nú fyrirfram nokk-
urn v^ginn hve margir nemendur
af heildarhópnum fái hverja eink-
unn á samræmdum prófum er
ekki veigamikil breyting í sjálfu
sér þar sem dreifing einkunna á
samræmdum prófum hefur verið
ákveðin fyrirfram f mörg undan-
farin ár og áratugi með þvi að
hafa prófin af ákveðinni þyngd.
A AÐ AFNEMA
SAMRÆMD PRÓF?
Höfuðmarkmið og tilgangur
með notkun samræmdra prófa er
að bera saman nemendur og
flokka þá. Afleiðingin af því að
segja nú til um þessa dreifingu
fyrirfram verður að sjálfsögðu sú
að fleiri en áður gera sér grein
fyrir tilgangi samræmdra prófa
og geta þannig vonandi gert upp
hug sinn um hvort þeir eru yfir-
leitt fylgjandi slfkum samanburði
á nemendum eða ekki.
Fyrir tæpum tveimur árum (í
júni 1975) sagði ég m.a. eftirfar-
andi f umsögn um tilgang og
framkvæmd samræmdra prófa;
Ef ætlunin er að samræmdu
prófin verði samkeppnispróf þar
sem greining eða flokkun nem-
enda er höfuðmarkmið, finnst
mér að skylt sé að það markmið
verði skilgreint svo að nemendur,
foreldrar og kennarar geri sér
fulla grein fyrir þvf. Eins og er,
Ólafur Proppé
sýnast mér þessi próf sigla undir
fölsku flaggi. Þorri fólks ályktar
að próf þessi séu markmiðapróf,
þ.e. að allir nemendur geti náð
árangri ef náminu sé sinnt, en í
raun hefur flokkun nemenda ver-
ið samfléttuð prófun markmiða,
sbr. þyngdarstig prófa og prófat-
rióa. Ég tel að í grundvallaratrið-
um sé hlutfallsviðmiðun eins og
innbyggð er í samræmd próf ekki
eftirsóknarverð, hvorki próf-
fræðilega eða á annan hátt, en ef
slik viðmiðun er álitin nauðsyn,
t.d. vegna úrvals framhaldsskól-
anna, tel ég að upplýsingar um
slikar mælingar og einkunnir
þurfi að vera auðfengnar öllum
hlutaðeigandi og settar fram á
auðskilinn hátt. Fjöldi nemenda,
foreldra, kennara og annarra
hlutaðeigandi hafa, að mínum
dómi, rangar hugmyndir um hvað
umrædd samræmd próf mæla og
hvað einkunnir þýða.
í þau tæp tvö ár sem ég hef
starfað hjá skólarannsóknadeild
menntamálaráðuneytisins sem
sérfræðingur um mat i skólastarfi
hef ég hvað eftir annað á fjölda
funda með kennurum og skóla-
stjórum út um allt land reynt að
benda fólki á hvað felst i prófum
sem byggjast á sama tilgangi og
samræmd próf, þ.e. flokkun nem-
enda.
Gera verður þá kröfu til manna
sem ræða þessi mál á opinberum
vettvangi (a.m.k. skólastjóra
stórra skóla og alþingismanna) að
þeir geri tilraun til að kynna séa-
legan hátt en kasti ekki aðeins
fram innantómum fullyrðingum.
Eru þeir menn sem hæst hafa
haft um þessi mál tilbúnir til að
leggja niður samræmd próf og
þar með flokkun á nemendum?
Eru Björn Jónsson skólastjóri (sá
sem hóf umræðuna i fjölmiðlum)
eða Ellert Schram (sá sem hóf
umræðuna innan sala Alþingis)
sammála mér um að ekki eigi að
flokka nemendur á grundvelli
samanburðar á námsárangri i al-
mennu grunnskólanámi, sem
stundað er I grunnskóla? Ég veit
ekki um skoðanir Ellerts hvað
þetta atriði snertir, um það hefur
hann mér vitanlega ekkert sagt.
En Björn sagði í fyrrnefndum
sjónvarpsþætti; „Ég fylgi skil-
yrðislaust samræmdum prófum
— það er ekkert leyndamál — og
það er óhjákvæmilegt að gera
samanburð á nemendum". Mér
virðist Björn þvf vilja samanburð
á nemendum, en helst þannig að
fáir geri sér grein fyrir að um
samanburð sé að ræða, eins og
gert hefur verið um árabil.
SÖNN MENNTUN
OG NEIKVÆÐ
ÁIIRIFPRÖFA
Mig furðar oft á hvernig við-
ihorfum fólks til þess hvað sé
menntun og hvað sé greind er
háttað hér á landi. Algengar eru
hugm.vndir um að bóklegt nám sé
meira virði en verklegt — að
meiri „greind“ þurfi til að sinna
bóklegum greinum, ég tala nú
ekki um til að þjóna svonefndum
vísindum, — heldur en til að
smiða fallegt og gott borð eða að
reka gott bú. En ef við áttum
okkur m.a. á hvert hlutverk sam-
ræmdra prófa hefur verið og er,
verður þetta viðhorf skiljanlegra.
Framhald á bls 30
1 Krossviður. 2 Othorn. 3 Láréttir leiðarar
2x4 ”eru aðeins nauðsynlegir á
annarri hlið mótanna.
4 Festing fyrir
leiðara.
5
Tengijárn
fyrir allar
veggþyktir,
með brotalöm
2 cm inni í
vegg.
6 Rifa fyrir lás
með 10 cm
millibili.
7 Lásfyrir sam
setningu fleka.
8 Vinnupallaknekti hengist
á mótafleka.
9 Innhorn.
I
Flekamótin (Form-lok) hafa sannað
ágœti sitt erlendis. Seljum og framleiðum
flekamót sem í grundvallaratriðum eru
byggð á LEGO kubbakerfinu. Mótin eru
einföld og handhæg í notkun. Byggið á
reynslu okkar.
FRAMLEIÐSLA - SALA - LEIGA. Leitið upplýsinga.
BREIÐFJÖRÐS BLIKKSMIÐJA HF
Sigtúni 7, sími 35000